хат

Bashkir

Хат.

Etymology

From Arabic خَطّ (ḵaṭṭ, “script; handwriting; written character”).

Pronunciation

• IPA^(key): /χɑt/
• Hyphenation: хат (one syllable)

Noun

хат • (xat)

1. letter (written message)

   Ғишыҡ хаты.

   Ğişıq xatı.

   A love letter.

   Рәхмәт хаты.

   Rəxmət xatı.

   Thank-you letter.

   Минән хат көт.

   Minən xat köt.

   Wait for a letter from me.

   Иҫтәлеккә тик өсмөйөшлө һалдат хаттары ғына ҡалды.

   İśtəlekkə tik ösmöyöşlö haldat xattarı ğına qaldı.

   Only the soldier's triangle letters (=wartime blue-envelope mail) have remained as a keepsake.

   Хаттың тышында адресын күреү менән атайымдың ҡулын таныным.

   Xattıñ tışında adresın kürew menən atayımdıñ qulın tanınım.

   As soon as I saw the address on the envelope of the letter, I recognized my father's handwriting.

   Alpamysha (Bashkir folk epic):

   Алпамыша, ебәргән хатына яуап-хәбәр булмағас, бик ҡайғырған, ти.

   Alpamışa, yebərgən xatına yawap-xəbər bulmağas, bik qayğırğan, ti.

   Alpamysha was very sad as there was no reply to the letter he had sent.

Declension

Declension of хат (xat)

	singular	plural
absolute	хат (xat)	хаттар (xattar)
definite genitive	хаттың (xattıñ)	хаттарҙың (xattarźıñ)
dative	хатҡа (xatqa)	хаттарға (xattarğa)
definite accusative	хатты (xattı)	хаттарҙы (xattarźı)
locative	хатта (xatta)	хаттарҙа (xattarźa)
ablative	хаттан (xattan)	хаттарҙан (xattarźan)

Kazakh

Alternative scripts
Arabic	حات
Cyrillic	хат
Latin	xat

Etymology

From Arabic خَطّ (ḵaṭṭ, “script; handwriting; written character”).

Noun

хат • (xat) (nominative plural хаттар)

1. letter (written message)

Declension

declension of хат

	singular (жекеше)	plural (көпше)
nominative (атау септік)	хат (xat)	хаттар (xattar)
genitive (ілік септік)	хаттың (xattyñ)	хаттардың (xattardyñ)
dative (барыс септік)	хатқа (xatqa)	хаттарға (xattarğa)
accusative (табыс септік)	хатты (xatty)	хаттарды (xattardy)
locative (жатыс септік)	хатта (xatta)	хаттарда (xattarda)
ablative (шығыс септік)	хаттан (xattan)	хаттардан (xattardan)
instrumental (көмектес септік)	хатпен (xatpen)	хаттармен (xattarmen)

Derived terms

• хаттама (xattama)
• хатшы (xatşy), хатшылық (xatşylyq)

Russian

Pronunciation

• IPA^(key): [xat]

Noun

хат • (xat) f inan pl

1. genitive plural of ха́та (xáta)

Tuvan

Etymology

From Proto-Turkic *Kad.

Noun

хат • (xat) (definite accusative хатты, plural хаттар)

1. wind

Synonyms

• салгын (salgın)

Yakut

Etymology 1

Unknown.

Adverb

хат • (qat)

1. again

   Synonym: эмиэ (emie)

   хат кэллэ ― qat kelle ― he came again / he returned

   хат-хат ыйытыма ― qat-qat ıyıtıma ― don't ask again

Derived terms

• хаттык (qattık, “outerwear”)

Etymology 2

From Proto-Turkic. Compare to Other turkic Kumyk къат (qat).

Adjective

хат • (qat)

1. pregnant (of humans)

Synonyms

of humans

• мэһэйдээх (meheydeeq) (dialectal)
• оһоҕостоох (ohoğostooq) (colloquial)
• ыарахан (ıaraqan) (colloquial)

of animals

• буос (buos)
• уулаах (uulaaq)

Etymology 3

From Proto-Turkic. Compare Mongolian хатах (xatax).

Verb

хат • (qat)

1. (intransitive) to dry out

   ардах түспэккэ, сир хатан хаалла

   ardaq tüspekke, sir qatan qaalla

   it hasn't rained (in a long time), so the earth has ended up drying out

   хам хат ― qam qat ― to completely dry out

2. (intransitive) to lose weight

   See synonyms at иин (iin).

   дэлби хатан хаалбыт ― delbi qatan qaalbıt ― he ended up losing quite a lot of weight

3. (intransitive, colloquial) to wait a long time

   See synonyms at күүт (küüt).

Etymology 4

From Proto-Turkic *kat- (“to mix, add; tie to”).

Verb

хат • (qat)

1. (transitive) to (tie in a) knot

   Antonym: өһүл (öhül, “to untangle”)

   кыһыл кумаҕынан өтүү хатар

   kıhıl kumağınan ötüü qatar

   from the red sand he knots a rope

   (said of an eloquent man, the "red sand" being a reference to the tongue)