լուսին
Armenian edit
Etymology edit
From Old Armenian լուսին (lusin).
Pronunciation edit
- (Eastern Armenian, standard) IPA(key): [luˈsin]
- (Western Armenian, standard) IPA(key): [luˈsin]
Audio (Eastern Armenian) (file) Audio (Eastern Armenian) (file)
Noun edit
լուսին • (lusin)
Declension edit
i-type, inanimate (Eastern Armenian)
| singular | plural | |||
|---|---|---|---|---|
| nominative | լուսին (lusin) | լուսիններ (lusinner) | ||
| dative | լուսնի (lusni) | լուսինների (lusinneri) | ||
| ablative | լուսնից (lusnicʿ) | լուսիններից (lusinnericʿ) | ||
| instrumental | լուսնով (lusnov) | լուսիններով (lusinnerov) | ||
| locative | լուսնում (lusnum) | լուսիններում (lusinnerum) | ||
| definite forms | ||||
| nominative | լուսինը/լուսինն (lusinə/lusinn) | լուսինները/լուսիններն (lusinnerə/lusinnern) | ||
| dative | լուսնին (lusnin) | լուսիններին (lusinnerin) | ||
| 1st person possessive forms (my) | ||||
| nominative | լուսինս (lusins) | լուսիններս (lusinners) | ||
| dative | լուսնիս (lusnis) | լուսիններիս (lusinneris) | ||
| ablative | լուսնիցս (lusnicʿs) | լուսիններիցս (lusinnericʿs) | ||
| instrumental | լուսնովս (lusnovs) | լուսիններովս (lusinnerovs) | ||
| locative | լուսնումս (lusnums) | լուսիններումս (lusinnerums) | ||
| 2nd person possessive forms (your) | ||||
| nominative | լուսինդ (lusind) | լուսիններդ (lusinnerd) | ||
| dative | լուսնիդ (lusnid) | լուսիններիդ (lusinnerid) | ||
| ablative | լուսնիցդ (lusnicʿd) | լուսիններիցդ (lusinnericʿd) | ||
| instrumental | լուսնովդ (lusnovd) | լուսիններովդ (lusinnerovd) | ||
| locative | լուսնումդ (lusnumd) | լուսիններումդ (lusinnerumd) | ||
Related terms edit
- լուսնոտ (lusnot)
Old Armenian edit
Etymology edit
From Proto-Indo-European *lówksneh₂, from *lewk-.
Noun edit
լուսին • (lusin)
- moon
- ծագումն լուսնի ― cagumn lusni ― moonrise
- լոյս լուսնի ― loys lusni ― moon-shine, moonlight
- շող լուսնի ― šoł lusni ― moon-beam
- նոր/ամսագլուխ լուսին ― nor/amsaglux lusin ― new moon
- կարակնաձեւ, ուռճալիր լուսին ― karaknajew, uṙčalir lusin ― full moon
- աճեցուն լուսին ― ačecʿun lusin ― crescent moon
- նուազուն լուսին ― nuazun lusin ― waning moon
- լուսալիր լուսին ― lusalir lusin ― harvest moon
- կարմրորակ լուսին ― karmrorak lusin ― red moon, April moon
- փուլ լուսնի ― pʿul lusni ― the waning of the moon
- տեսիլ լուսնի ― tesil lusni ― phase
- ընթացք լուսնի ― əntʿacʿkʿ lusni ― lunation, the lunar course
- եւ ոչ լուսին կասէ ի մաշել եւ լնուլ ― ew očʿ lusin kasē i mašel ew lnul ― not even the moon ceases to wax and wane
- եւ էր գիշեր պայծառափայլ լուսնի ― ew ēr gišer paycaṙapʿayl lusni ― it was a beautiful moon-lit night, the moon shone bright
- month
- horseshoe (because of the shape of the crescent)
- լուսին ձիոց ― lusin jiocʿ ― horseshoe
Declension edit
i-type
| singular | plural | ||
|---|---|---|---|
| nominative | լուսին (lusin) | լուսինք (lusinkʿ) | |
| genitive | լուսնի (lusni) | լուսնից (lusnicʿ) | |
| dative | լուսնի (lusni) | լուսնից (lusnicʿ) | |
| accusative | լուսին (lusin) | լուսինս (lusins) | |
| ablative | լուսնէ (lusnē) | լուսնից (lusnicʿ) | |
| instrumental | լուսնիւ (lusniw) | լուսնիւք (lusniwkʿ) | |
| locative | լուսնի (lusni) | լուսինս (lusins) |
o-type
| singular | plural | ||
|---|---|---|---|
| nominative | լուսին (lusin) | լուսինք (lusinkʿ) | |
| genitive | լուսնոյ (lusnoy) | լուսնոց (lusnocʿ) | |
| dative | լուսնոյ (lusnoy) | լուսնոց (lusnocʿ) | |
| accusative | լուսին (lusin) | լուսինս (lusins) | |
| ablative | լուսնոյ (lusnoy) | լուսնոց (lusnocʿ) | |
| instrumental | լուսնով (lusnov) | լուսնովք (lusnovkʿ) | |
| locative | լուսին (lusin) | լուսինս (lusins) |
i-a-type
| singular | plural | ||
|---|---|---|---|
| nominative | լուսին (lusin) | լուսինք (lusinkʿ) | |
| genitive | լուսնի (lusni) | լուսնաց (lusnacʿ) | |
| dative | լուսնի (lusni) | լուսնաց (lusnacʿ) | |
| accusative | լուսին (lusin) | լուսինս (lusins) | |
| ablative | լուսնէ (lusnē) | լուսնաց (lusnacʿ) | |
| instrumental | լուսնաւ (lusnaw) | լուսնաւք = լուսնօք (lusnawkʿ = lusnōkʿ) | |
| locative | լուսնի (lusni) | լուսինս (lusins) |
Derived terms edit
- անլուսին (anlusin)
- ենթալուսնեայ (entʿalusneay)
- երկլուսնեայ (erklusneay)
- լուսնագիր (lusnagir)
- լուսնաթիւ (lusnatʿiw)
- լուսնաժէտ (lusnažēt)
- լուսնալիր (lusnalir)
- լուսնախտիրք (lusnaxtirkʿ)
- լուսնակ (lusnak)
- լուսնակայ (lusnakay)
- լուսնական (lusnakan)
- լուսնակն (lusnakn)
- լուսնահար (lusnahar)
- լուսնաձեւ (lusnajew)
- լուսնային (lusnayin)
- լուսնանաւութիւն (lusnanawutʿiwn)
- լուսնապաշտ (lusnapašt)
- լուսնապէս (lusnapēs)
- լուսնատեսիլ (lusnatesil)
- լուսնացոյց (lusnacʿoycʿ)
- լուսնաւոր (lusnawor)
- լուսնաւորական (lusnaworakan)
- լուսնեակ (lusneak)
- լուսնեկ (lusnek)
- լուսնեմ (lusnem)
- լուսնոտ (lusnot)
- լուսնոտիմ (lusnotim)
- միջնալուսին (miǰnalusin)
- չորեքտասանալուսնեայ (čʿorekʿtasanalusneay)
Related terms edit
- լոյս (loys)
Descendants edit
- Armenian: լուսին (lusin)
References edit
- Petrosean, Matatʿeay (1879) “լուսին”, in Nor Baṙagirkʿ Hay-Angliarēn [New Dictionary Armenian–English], Venice: S. Lazarus Armenian Academy
- Awetikʿean, G., Siwrmēlean, X., Awgerean, M. (1836–1837) “լուսին”, in Nor baṙgirkʿ haykazean lezui [New Dictionary of the Armenian Language] (in Old Armenian), Venice: S. Lazarus Armenian Academy
- Ačaṙean, Hračʿeay (1971–1979) “լոյս”, in Hayerēn armatakan baṙaran [Armenian Etymological Dictionary] (in Armenian), 2nd edition, a reprint of the original 1926–1935 seven-volume edition, Yerevan: University Press
- Martirosyan, Hrach (2010) Etymological Dictionary of the Armenian Inherited Lexicon (Leiden Indo-European Etymological Dictionary Series; 8), Leiden and Boston: Brill, page 320