կայսր
Armenian edit
Etymology edit
From Old Armenian կայսր (kaysr).
Pronunciation edit
- (Eastern Armenian, standard) IPA(key): [ˈkɑjsəɾ]
- (Western Armenian, standard) IPA(key): [ˈɡɑjsəɾ]
Audio (Eastern Armenian) (file)
Noun edit
կայսր • (kaysr)
Declension edit
i-type, animate (Eastern Armenian)
| singular | plural | |||
|---|---|---|---|---|
| nominative | կայսր (kaysr) | կայսրեր (kaysrer) | ||
| dative | կայսրի (kaysri) | կայսրերի (kaysreri) | ||
| ablative | կայսրից (kaysricʻ) | կայսրերից (kaysrericʻ) | ||
| instrumental | կայսրով (kaysrov) | կայսրերով (kaysrerov) | ||
| locative | — | — | ||
| definite forms | ||||
| nominative | կայսրը/կայսրն (kaysrə/kaysrn) | կայսրերը/կայսրերն (kaysrerə/kaysrern) | ||
| dative | կայսրին (kaysrin) | կայսրերին (kaysrerin) | ||
| 1st person possessive forms (my) | ||||
| nominative | կայսրս (kaysrs) | կայսրերս (kaysrers) | ||
| dative | կայսրիս (kaysris) | կայսրերիս (kaysreris) | ||
| ablative | կայսրիցս (kaysricʻs) | կայսրերիցս (kaysrericʻs) | ||
| instrumental | կայսրովս (kaysrovs) | կայսրերովս (kaysrerovs) | ||
| locative | — | — | ||
| 2nd person possessive forms (your) | ||||
| nominative | կայսրդ (kaysrd) | կայսրերդ (kaysrerd) | ||
| dative | կայսրիդ (kaysrid) | կայսրերիդ (kaysrerid) | ||
| ablative | կայսրիցդ (kaysricʻd) | կայսրերիցդ (kaysrericʻd) | ||
| instrumental | կայսրովդ (kaysrovd) | կայսրերովդ (kaysrerovd) | ||
| locative | — | — | ||
| an alternative and common dative singular կայսեր (kayser) exists, a remnant of Old Armenian r/ł-type declension | ||||
i-type, animate (Eastern Armenian)
| singular | plural | |||
|---|---|---|---|---|
| nominative | կայսր (kaysr) | կայսրներ (kaysrner) | ||
| dative | կայսրի (kaysri) | կայսրների (kaysrneri) | ||
| ablative | կայսրից (kaysricʻ) | կայսրներից (kaysrnericʻ) | ||
| instrumental | կայսրով (kaysrov) | կայսրներով (kaysrnerov) | ||
| locative | — | — | ||
| definite forms | ||||
| nominative | կայսրը/կայսրն (kaysrə/kaysrn) | կայսրները/կայսրներն (kaysrnerə/kaysrnern) | ||
| dative | կայսրին (kaysrin) | կայսրներին (kaysrnerin) | ||
| 1st person possessive forms (my) | ||||
| nominative | կայսրս (kaysrs) | կայսրներս (kaysrners) | ||
| dative | կայսրիս (kaysris) | կայսրներիս (kaysrneris) | ||
| ablative | կայսրիցս (kaysricʻs) | կայսրներիցս (kaysrnericʻs) | ||
| instrumental | կայսրովս (kaysrovs) | կայսրներովս (kaysrnerovs) | ||
| locative | — | — | ||
| 2nd person possessive forms (your) | ||||
| nominative | կայսրդ (kaysrd) | կայսրներդ (kaysrnerd) | ||
| dative | կայսրիդ (kaysrid) | կայսրներիդ (kaysrnerid) | ||
| ablative | կայսրիցդ (kaysricʻd) | կայսրներիցդ (kaysrnericʻd) | ||
| instrumental | կայսրովդ (kaysrovd) | կայսրներովդ (kaysrnerovd) | ||
| locative | — | — | ||
Derived terms edit
- կայսրություն (kaysrutʻyun)
- կայսրուհի (kaysruhi)
Old Armenian edit
Alternative forms edit
Etymology edit
From Ancient Greek Καῖσαρ (Kaîsar). According to Ačaṙyan, կայսր (kaysr) is an old popular borrowing, whereas the other forms are scholarly borrowings.
Noun edit
կայսր • (kaysr)
Declension edit
r/ł-type
| singular | plural | ||
|---|---|---|---|
| nominative | կայսր (kaysr) | կայսերք (kayserkʻ) | |
| genitive | կայսեր (kayser) | կայսերաց (kayseracʻ) | |
| dative | կայսեր (kayser) | կայսերաց (kayseracʻ) | |
| accusative | կայսր (kaysr) | կայսերս (kaysers) | |
| ablative | կայսերէ (kayserē) | կայսերաց (kayseracʻ) | |
| instrumental | կայսերբ (kayserb) | կայսերաւք = կայսերօք (kayserawkʻ = kayserōkʻ) | |
| locative | կայսեր (kayser) | կայսերս (kaysers) |
Derived terms edit
Derived terms
- կայսերագիր (kayseragir)
- կայսերազարմ (kayserazarm)
- կայսերալուր (kayseralur)
- կայսերական (kayserakan)
- կայսերակերպ (kayserakerp)
- կայսրուհի (kaysruhi)
- կեսառութիւն (kesaṙutʻiwn)
Descendants edit
- Armenian: կայսր (kaysr)
References edit
- Ačaṙean, Hračʻeay (1971–1979) “կայսր”, in Hayerēn armatakan baṙaran [Armenian Etymological Dictionary] (in Armenian), 2nd edition, a reprint of the original 1926–1935 seven-volume edition, Yerevan: University Press
- Petrosean, Matatʻeay (1879) “կայսր”, in Nor Baṙagirkʻ Hay-Angliarēn [New Dictionary Armenian–English], Venice: S. Lazarus Armenian Academy
- Awetikʻean, G., Siwrmēlean, X., Awgerean, M. (1836–1837) “կայսր”, in Nor baṙgirkʻ haykazean lezui [New Dictionary of the Armenian Language] (in Old Armenian), Venice: S. Lazarus Armenian Academy