հաւ
Old Armenian edit
Etymology 1 edit
From Proto-Indo-European *h₂éwis (“bird”).
Noun edit
հաւ • (haw)
- bird; rooster; hen
- 5th century, Łazar Pʿarpecʿi, Patmutʿiwn Hayocʿ [History of Armenia] 7:[1][2]
- այլ եւ զջրասուզակ մամռախնդիր խօզակեր մեծանձունք եւ յաղթամարմինք հաւքն, փորն եւ թանձրն եւ սագն, եւ կամ այլ բազում եւ անհամար ցամաքայնոցն եւ ջրայնոցն ջոկք թռչնոցն։
- ayl ew zǰrasuzak mamṙaxndir xōzaker mecanjunkʻ ew yałtʻamarminkʻ hawkʻn, pʻorn ew tʻanjrn ew sagn, ew kam ayl bazum ew anhamar cʻamakʻaynocʻn ew ǰraynocʻn ǰokkʻ tʻṙčʻnocʻn.
- Translation by Robert W. Thomson
- and the large and powerful aquatic birds that seek out weeds and feed on moss—the swan, duck, and goose, and many other numberless coveys of birds, terrestrial or aquatic.
- այլ եւ զջրասուզակ մամռախնդիր խօզակեր մեծանձունք եւ յաղթամարմինք հաւքն, փորն եւ թանձրն եւ սագն, եւ կամ այլ բազում եւ անհամար ցամաքայնոցն եւ ջրայնոցն ջոկք թռչնոցն։
Usage notes edit
In contrast with the generic term թռչուն (tʻṙčʻun, “bird, any living thing which flies”), հաւ (haw) has a more complex, although smaller, semantic range which primarily includes birds which are useful to men.
Declension edit
u-type
singular | plural | ||
---|---|---|---|
nominative | հաւ (haw) | հաւք (hawkʻ) | |
genitive | հաւու (hawu) | հաւուց (hawucʻ) | |
dative | հաւու (hawu) | հաւուց (hawucʻ) | |
accusative | հաւ (haw) | հաւս (haws) | |
ablative | հաւէ (hawē) | հաւուց (hawucʻ) | |
instrumental | հաւու (hawu) | հաւուք (hawukʻ) | |
locative | հաւու (hawu) | հաւս (haws) | |
According to Nor Baṙgirkʿ Haykazean Lezui post-classically also declined as genitive singular հաւոյ (hawoy), genitive plural հաւաց (hawacʻ) and ablative singular ի հաւէ (i hawē). |
Derived terms edit
- արտաւազդահաւ (artawazdahaw)
- աւուկ (awuk)
- երաշտահաւ (eraštahaw)
- ժրահաւ (žrahaw)
- կիսահաւ (kisahaw)
- հաւադէտ (hawadēt)
- հաւադիտութիւն (hawaditutʻiwn)
- հաւադիւթական (hawadiwtʻakan)
- հաւալած (hawalac)
- հաւալոց (hawalocʻ)
- հաւալուսն (hawalusn)
- հաւական (hawakan)
- հաւակեր (hawaker)
- հաւակռիչ (hawakṙičʻ)
- հաւահալած (hawahalac)
- հաւահար (hawahar)
- հաւահար (hawahar)
- հաւահարց (hawaharcʻ)
- հաւահմայ (hawahmay)
- հաւահմայութիւն (hawahmayutʻiwn)
- հաւամրգի (hawamrgi)
- հաւապան (hawapan)
- հաւապատիր (hawapatir)
- հաւթափեալ (hawtʻapʻeal)
- հաւիկ (hawik)
- հաւկիթ (hawkitʻ)
- հաւձագ (hawjag)
- հաւորս (hawors)
- հաւորսութիւն (haworsutʻiwn)
- հաւութիւն (hawutʻiwn)
- հաւպատիր (hawpatir)
- հաւտուն (hawtun)
- հաւփալ (hawpʻal)
- հաւքաջ (hawkʻaǰ)
- հաւօրհնէք (hawōrhnēkʻ)
- ձայնահաւ (jaynahaw)
- տարմահաւ (tarmahaw)
- քաջահաւ (kʻaǰahaw)
Descendants edit
- Armenian: հավ (hav), հավք (havkʻ)
- ⇒ Old Georgian: ჰავით ზმნაჲ (havit zmnay, “fortune-telling using a chicken, bird”), ჰავის-ზმნაჲ (havis-zmnay, “sorcery, witchery”)
References edit
- ^ Łazar Pʻarpecʻi (1904) G. Tēr-Mkrtčʻean and St. Malxasean, editors, Patmutʻiwn Hayocʻ ew tʻułtʻ aṙ Vahan Mamikonean [History of Armenia and Letter to Vahan Mamikonian] (Patmagirkʻ hayocʻ; I.4), Tiflis: Aragatip Mnacʻakan Martiroseancʻi, page 10
- ^ Thomson, Robert W. (1991) The History of Łazar Pʿarpecʿi (Columbia University Program in Armenian Studies. Suren D. Fesjian Academic Publications; 4)[1], Atlanta, Georgia: Scholars Press, page 43
Further reading edit
- Ačaṙean, Hračʻeay (1977) “հաւ”, in Hayerēn armatakan baṙaran [Armenian Etymological Dictionary] (in Armenian), 2nd edition, a reprint of the original 1926–1935 seven-volume edition, volume III, Yerevan: University Press, pages 65–66
- Awetikʻean, G., Siwrmēlean, X., Awgerean, M. (1837) “հաւ”, in Nor baṙgirkʻ haykazean lezui [New Dictionary of the Armenian Language] (in Old Armenian), volume II, Venice: S. Lazarus Armenian Academy, page 71b
- Martirosyan, Hrach (2010) “haw₁”, in Etymological Dictionary of the Armenian Inherited Lexicon (Leiden Indo-European Etymological Dictionary Series; 8), Leiden and Boston: Brill, pages 398–399
- Matasović, Ranko (2009) A Grammatical Sketch of Classical Armenian[2], Zagreb, page 17
- Petrosean, Matatʻeay (1879) “հաւ”, in Nor Baṙagirkʻ Hay-Angliarēn [New Dictionary Armenian–English], Venice: S. Lazarus Armenian Academy, pages 395—396
Etymology 2 edit
From Proto-Indo-European *h₂éwh₂os (“grandfather”).
Noun edit
հաւ • (haw)
- grandfather, ancestor
- հաւոյ հայր ― hawoy hayr ― great-grand-father
- հաւոյ հաւ ― hawoy haw ― great-great-grandfather
- uncle (attested in some colophons)
Declension edit
o-type
u-type
Derived terms edit
- ազգահաւ (azgahaw)
- հաւասկիզբն (hawaskizbn)
- նախահաւ (naxahaw)
- սկզբնահաւ (skzbnahaw)
Descendants edit
See also edit
- հան (han)
References edit
- Ačaṙean, Hračʻeay (1977) “հաւ”, in Hayerēn armatakan baṙaran [Armenian Etymological Dictionary] (in Armenian), 2nd edition, a reprint of the original 1926–1935 seven-volume edition, volume III, Yerevan: University Press, pages 66–67
- Awetikʻean, G., Siwrmēlean, X., Awgerean, M. (1837) “հաւ”, in Nor baṙgirkʻ haykazean lezui [New Dictionary of the Armenian Language] (in Old Armenian), volume II, Venice: S. Lazarus Armenian Academy, page 71b
- Fortson, Benjamin W. (2010) Indo-European Language and Culture: An Introduction, second edition, Oxford: Blackwell, page 387
- Martirosyan, Hrach (2010) “haw₂”, in Etymological Dictionary of the Armenian Inherited Lexicon (Leiden Indo-European Etymological Dictionary Series; 8), Leiden and Boston: Brill, pages 399–400
- Matasović, Ranko (2009) A Grammatical Sketch of Classical Armenian[3], Zagreb, page 15
- Petrosean, Matatʻeay (1879) “հաւ”, in Nor Baṙagirkʻ Hay-Angliarēn [New Dictionary Armenian–English], Venice: S. Lazarus Armenian Academy, pages 395—396
Etymology 3 edit
The origin is uncertain. Perhaps from Proto-Indo-European *p(e)h₂w- (“end, edge”) and cognate with Ancient Greek παύω (paúō, “to stop”), παῦσις (paûsis, “pause”), Albanian fashë (“tranquillity, calm”) and Old Armenian ագի (agi, “tail”).
Noun edit
հաւ • (haw)
Declension edit
i-a-type
Derived terms edit
References edit
- Ačaṙean, Hračʻeay (1977) “հաւ”, in Hayerēn armatakan baṙaran [Armenian Etymological Dictionary] (in Armenian), 2nd edition, a reprint of the original 1926–1935 seven-volume edition, volume III, Yerevan: University Press, page 67ab
- Awetikʻean, G., Siwrmēlean, X., Awgerean, M. (1837) “հաւ”, in Nor baṙgirkʻ haykazean lezui [New Dictionary of the Armenian Language] (in Old Armenian), volume II, Venice: S. Lazarus Armenian Academy, page 71bc
- Martirosyan, Hrach (2010) Etymological Dictionary of the Armenian Inherited Lexicon (Leiden Indo-European Etymological Dictionary Series; 8), Leiden and Boston: Brill, page 7
- Petrosean, Matatʻeay (1879) “հաւ”, in Nor Baṙagirkʻ Hay-Angliarēn [New Dictionary Armenian–English], Venice: S. Lazarus Armenian Academy, pages 395—396