հրդեհ
Armenian edit
Etymology edit
From Old Armenian հրդեհ (hrdeh).
Pronunciation edit
- (Eastern Armenian, standard) IPA(key): /həɹˈdeh/ [həɹˈdeh] invalid IPA characters (//[])
- (Western Armenian, standard) IPA(key): /həɹˈteh/ [həɹˈtʰeh] invalid IPA characters (//[])
Audio (Eastern Armenian) (file) - Hyphenation: հըր‧դեհ
Noun edit
հրդեհ • (hrdeh)
- fire (the often accidental occurrence of fire in a certain place leading to its full or partial destruction)
Declension edit
i-type, inanimate (Eastern Armenian)
| singular | plural | |||
|---|---|---|---|---|
| nominative | հրդեհ (hrdeh) | հրդեհներ (hrdehner) | ||
| dative | հրդեհի (hrdehi) | հրդեհների (hrdehneri) | ||
| ablative | հրդեհից (hrdehicʻ) | հրդեհներից (hrdehnericʻ) | ||
| instrumental | հրդեհով (hrdehov) | հրդեհներով (hrdehnerov) | ||
| locative | հրդեհում (hrdehum) | հրդեհներում (hrdehnerum) | ||
| definite forms | ||||
| nominative | հրդեհը/հրդեհն (hrdehə/hrdehn) | հրդեհները/հրդեհներն (hrdehnerə/hrdehnern) | ||
| dative | հրդեհին (hrdehin) | հրդեհներին (hrdehnerin) | ||
| 1st person possessive forms (my) | ||||
| nominative | հրդեհս (hrdehs) | հրդեհներս (hrdehners) | ||
| dative | հրդեհիս (hrdehis) | հրդեհներիս (hrdehneris) | ||
| ablative | հրդեհիցս (hrdehicʻs) | հրդեհներիցս (hrdehnericʻs) | ||
| instrumental | հրդեհովս (hrdehovs) | հրդեհներովս (hrdehnerovs) | ||
| locative | հրդեհումս (hrdehums) | հրդեհներումս (hrdehnerums) | ||
| 2nd person possessive forms (your) | ||||
| nominative | հրդեհդ (hrdehd) | հրդեհներդ (hrdehnerd) | ||
| dative | հրդեհիդ (hrdehid) | հրդեհներիդ (hrdehnerid) | ||
| ablative | հրդեհիցդ (hrdehicʻd) | հրդեհներիցդ (hrdehnericʻd) | ||
| instrumental | հրդեհովդ (hrdehovd) | հրդեհներովդ (hrdehnerovd) | ||
| locative | հրդեհումդ (hrdehumd) | հրդեհներումդ (hrdehnerumd) | ||
Old Armenian edit
Etymology edit
From հուր (hur, “fire”) + *դեհ (*deh, “burning, combustion”). The latter is of unknown origin, perhaps borrowed from some descendant of Proto-Indo-European *dʰegʷʰ- (“to burn”); compare especially Sanskrit दहति (dahati).
Noun edit
հրդեհ • (hrdeh)
- fire, conflagration
- 5th century, with changes and additions in later centuries, Baroyaxōs [Physiologus] Earliest recension (TR).4.1–2:[1]
- Զի են եւ քարինք ինչ հրահանաց արու եւ էգ․ մինչեւ բացեայ ի միմեանց են, չհարկանի ուրէք հրդեհ. ապա թէ մաւտիցի արուն յէգն, հուր բորբոքի եւ այրէ զվայրս բազումս։
- Zi en ew kʻarinkʻ inčʻ hrahanacʻ aru ew ēg; minčʻew bacʻeay i mimeancʻ en, čʻharkani urēkʻ hrdeh. apa tʻē mawticʻi arun yēgn, hur borbokʻi ew ayrē zvayrs bazums.
- Translation by Gohar Muradyan
- There exist certain fire-striking stones, male and female. As long as they are separate from one another, nowhere fire is lit, but if the male approaches the female, it sets fire and burns many places.
- Զի են եւ քարինք ինչ հրահանաց արու եւ էգ․ մինչեւ բացեայ ի միմեանց են, չհարկանի ուրէք հրդեհ. ապա թէ մաւտիցի արուն յէգն, հուր բորբոքի եւ այրէ զվայրս բազումս։
Declension edit
i-type
| singular | plural | ||
|---|---|---|---|
| nominative | հրդեհ (hrdeh) | հրդեհք (hrdehkʻ) | |
| genitive | հրդեհի (hrdehi) | հրդեհից (hrdehicʻ) | |
| dative | հրդեհի (hrdehi) | հրդեհից (hrdehicʻ) | |
| accusative | հրդեհ (hrdeh) | հրդեհս (hrdehs) | |
| ablative | հրդեհէ (hrdehē) | հրդեհից (hrdehicʻ) | |
| instrumental | հրդեհիւ (hrdehiw) | հրդեհիւք (hrdehiwkʻ) | |
| locative | հրդեհի (hrdehi) | հրդեհս (hrdehs) |
Derived terms edit
- հրդեհական (hrdehakan)
- հրդեհակէզ (hrdehakēz)
- հրդեհեմ (hrdehem)
- հրդեհիչ (hrdehičʻ)
- հրդեհութիւն (hrdehutʻiwn)
- հրդեհումն (hrdehumn)
- սառնահրդեհ (saṙnahrdeh)
Descendants edit
- Armenian: հրդեհ (hrdeh)
References edit
- ^ Muradyan, Gohar (2005) Physiologus: The Greek and Armenian Versions with a Study of Translation Technique (Hebrew University Armenian Studies; 6)[1], Leuven – Paris – Dudley: Peeters, pages 93, 143
Further reading edit
- Petrosean, Matatʻeay (1879) “հրդեհ”, in Nor Baṙagirkʻ Hay-Angliarēn [New Dictionary Armenian–English], Venice: S. Lazarus Armenian Academy
- Awetikʻean, G., Siwrmēlean, X., Awgerean, M. (1836–1837) “հրդեհ”, in Nor baṙgirkʻ haykazean lezui [New Dictionary of the Armenian Language] (in Old Armenian), Venice: S. Lazarus Armenian Academy
- Ačaṙean, Hračʻeay (1971–1979) “դեհ”, in Hayerēn armatakan baṙaran [Armenian Etymological Dictionary] (in Armenian), 2nd edition, a reprint of the original 1926–1935 seven-volume edition, Yerevan: University Press
- J̌ahukyan, Geworg (2010) “դեհ”, in Vahan Sargsyan, editor, Hayeren stugabanakan baṙaran [Armenian Etymological Dictionary] (in Armenian), Yerevan: Asoghik