օրհնեմ
Old Armenian edit
Alternative forms edit
Etymology edit
The original spelling is աւրհնեմ (awrhnem), by metathesis from earlier աւհրնեմ (awhrnem), from *աւհրինեմ (*awhrinem), from Middle Iranian *āfrīnam, from Proto-Iranian *aHfriHnáHti. Aghwan 𐔰𐕔𐕙𐔴 (afre) is from the same source.
Verb edit
օրհնեմ • (ōrhnem)
- to glorify, to sing hymns, to praise
- օրհնեալ է Աստուած ― ōrhneal ē Astuac ― Heaven be praised
- to salute, to greet; to wish prosperity; to speed, to prosper
- to bless, to shower down or bestow blessings on, to consecrate
- օրհնել զսեղան ― ōrhnel zsełan ― to say grace, to ask a blessing
- օրհնեալ ― ōrhneal ― blessed; holy; consecrated
- օրհնեալ դու ի Տեառնէ ― ōrhneal du i Teaṙnē ― God bless you
- (ironically) to curse, to blaspheme
- օրհնել զոք յերեսս ― ōrhnel zokʻ yeress ― to curse a person to his face
- ո՞չ օրհնեցի զքեզ ― o?čʻ ōrhnecʻi zkʻez ― didn't I curse you nicely?
Conjugation edit
active
| infinitive | օրհնել (ōrhnel) | participle | օրհնեցեալ, օրհնեալ (ōrhnecʻeal, ōrhneal) | ||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| causative | — | aorist stem | օրհնեց- (ōrhnecʻ-) | ||||
| person | singular | plural | |||||
| 1st person | 2nd person | 3rd person | 1st person | 2nd person | 3rd person | ||
| indicative | ես | դու | նա | մեք | դուք | նոքա | |
| present | օրհնեմ (ōrhnem) | օրհնես (ōrhnes) | օրհնէ (ōrhnē) | օրհնեմք (ōrhnemkʻ) | օրհնէք (ōrhnēkʻ) | օրհնեն (ōrhnen) | |
| imperfect | օրհնէի, օրհնեի* (ōrhnēi, ōrhnei*) | օրհնէիր, օրհնեիր* (ōrhnēir, ōrhneir*) | օրհնէր (ōrhnēr) | օրհնէաք, օրհնեաք* (ōrhnēakʻ, ōrhneakʻ*) | օրհնէիք, օրհնեիք* (ōrhnēikʻ, ōrhneikʻ*) | օրհնէին, օրհնեին* (ōrhnēin, ōrhnein*) | |
| aorist | օրհնեցի (ōrhnecʻi) | օրհնեցեր (ōrhnecʻer) | օրհնեաց (ōrhneacʻ) | օրհնեցաք (ōrhnecʻakʻ) | օրհնեցէք, օրհնեցիք (ōrhnecʻēkʻ, ōrhnecʻikʻ) | օրհնեցին (ōrhnecʻin) | |
| subjunctive | ես | դու | նա | մեք | դուք | նոքա | |
| present | օրհնիցեմ (ōrhnicʻem) | օրհնիցես (ōrhnicʻes) | օրհնիցէ (ōrhnicʻē) | օրհնիցեմք (ōrhnicʻemkʻ) | օրհնիցէք (ōrhnicʻēkʻ) | օրհնիցեն (ōrhnicʻen) | |
| aorist | օրհնեցից (ōrhnecʻicʻ) | օրհնեսցես (ōrhnescʻes) | օրհնեսցէ (ōrhnescʻē) | օրհնեսցուք (ōrhnescʻukʻ) | օրհնեսջիք (ōrhnesǰikʻ) | օրհնեսցեն (ōrhnescʻen) | |
| imperatives | — | (դու) | — | — | (դուք) | — | |
| imperative | — | օրհնեա՛ (ōrhneá) | — | — | օրհնեցէ՛ք (ōrhnecʻḗkʻ) | — | |
| cohortative | — | օրհնեսջի՛ր (ōrhnesǰír) | — | — | օրհնեսջի՛ք (ōrhnesǰíkʻ) | — | |
| prohibitive | — | մի՛ օրհներ (mí ōrhner) | — | — | մի՛ օրհնէք (mí ōrhnēkʻ) | — | |
| *rare | |||||||
mediopassive
| infinitive | օրհնել, օրհնիլ* (ōrhnel, ōrhnil*) | participle | օրհնեցեալ, օրհնեալ (ōrhnecʻeal, ōrhneal) | ||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| causative | — | aorist stem | օրհնեց- (ōrhnecʻ-) | ||||
| person | singular | plural | |||||
| 1st person | 2nd person | 3rd person | 1st person | 2nd person | 3rd person | ||
| indicative | ես | դու | նա | մեք | դուք | նոքա | |
| present | օրհնիմ (ōrhnim) | օրհնիս (ōrhnis) | օրհնի (ōrhni) | օրհնիմք (ōrhnimkʻ) | օրհնիք (ōrhnikʻ) | օրհնին (ōrhnin) | |
| imperfect | օրհնէի (ōrhnēi) | օրհնէիր (ōrhnēir) | օրհնէր, օրհնիւր (ōrhnēr, ōrhniwr) | օրհնէաք (ōrhnēakʻ) | օրհնէիք (ōrhnēikʻ) | օրհնէին (ōrhnēin) | |
| aorist | օրհնեցայ (ōrhnecʻay) | օրհնեցար (ōrhnecʻar) | օրհնեցաւ (ōrhnecʻaw) | օրհնեցաք (ōrhnecʻakʻ) | օրհնեցայք (ōrhnecʻaykʻ) | օրհնեցան (ōrhnecʻan) | |
| subjunctive | ես | դու | նա | մեք | դուք | նոքա | |
| present | օրհնիցիմ (ōrhnicʻim) | օրհնիցիս (ōrhnicʻis) | օրհնիցի (ōrhnicʻi) | օրհնիցիմք (ōrhnicʻimkʻ) | օրհնիցիք (ōrhnicʻikʻ) | օրհնիցին (ōrhnicʻin) | |
| aorist | օրհնեցայց (ōrhnecʻaycʻ) | օրհնեսցիս (ōrhnescʻis) | օրհնեսցի (ōrhnescʻi) | օրհնեսցուք (ōrhnescʻukʻ) | օրհնեսջիք (ōrhnesǰikʻ) | օրհնեսցին (ōrhnescʻin) | |
| imperatives | — | (դու) | — | — | (դուք) | — | |
| imperative | — | օրհնեա՛ց (ōrhneácʻ) | — | — | օրհնեցարո՛ւք (ōrhnecʻarúkʻ) | — | |
| cohortative | — | օրհնեսջի՛ր (ōrhnesǰír) | — | — | օրհնեսջի՛ք (ōrhnesǰíkʻ) | — | |
| prohibitive | — | մի՛ օրհնիր (mí ōrhnir) | — | — | մի՛ օրհնիք (mí ōrhnikʻ) | — | |
| *post-classical | |||||||
Derived terms edit
- աղօրհնէք (ałōrhnēkʻ)
- ամենօրհնեալ (amenōrhneal)
- ամէնօրհնեալ (amēnōrhneal)
- ամէնօրհնեան (amēnōrhnean)
- աստուածօրհնութիւն (astuacōrhnutʻiwn)
- աւազանօրհնէք (awazanōrhnēkʻ)
- բազմօրհնեալ (bazmōrhneal)
- բազմօրհնեան (bazmōrhnean)
- եկեղեցօրհնէք (ekełecʻōrhnēkʻ)
- խաչօրհնէք (xačʻōrhnēkʻ)
- վերօրհնեմ (verōrhnem)
- օրհն (ōrhn)
- օրհնաբան (ōrhnaban)
- օրհնաբանականքն (ōrhnabanakankʻn)
- օրհնաբանեմ (ōrhnabanem)
- օրհնաբանիչ (ōrhnabaničʻ)
- օրհնաբանութիւն (ōrhnabanutʻiwn)
- օրհնաձայն (ōrhnajayn)
- օրհնանուն (ōrhnanun)
- օրհնառաք (ōrhnaṙakʻ)
- օրհներգաբար (ōrhnergabar)
- օրհներգական (ōrhnergakan)
- օրհներգու (ōrhnergu)
- օրհներգութիւն (ōrhnergutʻiwn)
- օրհներգօղ (ōrhnergōł)
- օրհնընկալ (ōrhnənkal)
- օրհնութիւն (ōrhnutʻiwn)
- օրհնութիւնաբեր (ōrhnutʻiwnaber)
- օրհնութիւնսընկալու (ōrhnutʻiwnsənkalu)
Descendants edit
- Armenian: օրհնել (ōrhnel)
References edit
- Petrosean, Matatʻeay (1879) “օրհնեմ”, in Nor Baṙagirkʻ Hay-Angliarēn [New Dictionary Armenian–English], Venice: S. Lazarus Armenian Academy
- Awetikʻean, G., Siwrmēlean, X., Awgerean, M. (1836–1837) “օրհնեմ”, in Nor baṙgirkʻ haykazean lezui [New Dictionary of the Armenian Language] (in Old Armenian), Venice: S. Lazarus Armenian Academy
- Ġazarean, Ṙ. S. (2000) “օրհնեմ”, in Tʻosunean G. B., editor, Grabari baṙaran [Dictionary of Old Armenian] (in Armenian), Yerevan: University Press
- Ačaṙean, Hračʻeay (1971–1979) “օրհն”, in Hayerēn armatakan baṙaran [Armenian Etymological Dictionary] (in Armenian), 2nd edition, a reprint of the original 1926–1935 seven-volume edition, Yerevan: University Press
- Godel, Robert (1975) An introduction to the study of classical Armenian, Wiesbaden: Dr. Ludwig Reichert Verlag, page 23