अपर्याप्त

Hindi edit

Etymology edit

Learned borrowing from Classical Sanskrit अपर्याप्त (aparyāpta). By surface analysis, अ- (a-) +‎ पर्याप्त (paryāpt).

Pronunciation edit

(Delhi Hindi) IPA^(key): /ə.pəɾ.jɑːpt̪/, [ɐ.pɐɾ.jäːpt̪]

Adjective edit

अपर्याप्त • (aparyāpt) (indeclinable)

insufficient, inadequate
Antonyms: पर्याप्त (paryāpt), काफ़ी (kāfī)
- 2021 October 20, “बैलों से होती है टिकाऊ खेती, ट्रैक्टर से होता है पृथ्वी का दोहन [sustainable farming is done by oxen, tractor is used to harness the earth]”, in jagran.com‎^[1], archived from the original on 21 October 2021:
  पूरे राज्य में एक या दो केंद्र जनता को शिक्षित करने के लिए घोर अपर्याप्त हैं।
  pūre rājya mẽ ek yā do kendra jantā ko śikṣit karne ke lie ghor aparyāpt ha͠i.
  One or two centers in the entire state are extremely inadequate to educate the public.
- 2021 October 19, “Men's Health: हर पुरुष के लिए बहुत जरूरी हैं ये विटामिन और मिनरल्स, वरना होने लगती हैं ये बीमारी [these vitamins and minerals are very important for every man, otherwise these diseases start happening]”, in Zee News‎^[2], archived from the original on 21 October 2021:
  शरीर में आयोडीन की अपर्याप्त मात्रा वजन बढ़ने और अत्यधिक थकावट का कारण बन सकती है.
  śarīr mẽ āyoḍīn kī aparyāpt mātrā vajan baṛhne aur atyadhik thakāvaṭ kā kāraṇ ban saktī hai.
  Insufficient amount of iodine in the body can cause weight gain and extreme tiredness.

References edit

Dāsa, Śyāmasundara (1965–1975) “अपर्याप्त”, in Hindī Śabdasāgara [lit. Sea of Hindi words] (in Hindi), Kashi [Varanasi]: Nagari Pracarini Sabha, page 243

Sanskrit edit

FWOTD – 26 November 2021

Alternative scripts edit

Alternative scripts

Etymology edit

From अ- (a-, negative prefix) +‎ पर्याप्त (paryāpta, “sufficient, abundant; limited”).

Pronunciation edit

(Classical) IPA^(key): /ɐ.pɐɾˈjɑːp.t̪ɐ/, [ɐ.pɐɾˈjɑːp̚.t̪ɐ]

Adjective edit

अपर्याप्त • (aparyāpta) stem (Classical Sanskrit)

insufficient, inadequate, incomplete
- c. 400 BCE – 900 CE, Viṣṇu Purāṇa 5.38.77:
  रम्भातिलोत्तमाद्यास्तं वैदिक्योऽप्सरसोऽब्रुवन् । प्रसन्ने त्वय्य्अपर्याप्तं किमस्माकमिति द्विज॥
  rambhātilottamādyāstaṃ vaidikyoʼpsarasoʼbruvan. prasanne tvayyaparyāptaṃ kimasmākamiti dvija.
  Rambha, Tilottama, and other Vedic apsaras said: if you are pleased, then what is inadequate for us, O Brahmana?
immeasurable, limitless, unlimited, unbounded
- c. 400 BCE, Bhagavad Gītā 1.10:
  अपर्याप्त‍ं तदस्माकं बलं भीष्माभिरक्षितम् । पर्याप्त‍ं त्विदमेतेषां बलं भीमाभिरक्षितम् ॥
  aparyāpta‍ṃ tadasmākaṃ balaṃ bhīṣmābhirakṣitam. paryāpta‍ṃ tvidameteṣāṃ balaṃ bhīmābhirakṣitam.
  Immeasurable is our strength, protected by Bhishma. Limited is their [Pandavas’] strength, which is protected by Bhima.

Declension edit

Masculine a-stem declension of अपर्याप्त (aparyāpta)
	Singular	Dual	Plural
Nominative	अपर्याप्तः aparyāptaḥ	अपर्याप्तौ aparyāptau	अपर्याप्ताः aparyāptāḥ
Vocative	अपर्याप्त aparyāpta	अपर्याप्तौ aparyāptau	अपर्याप्ताः aparyāptāḥ
Accusative	अपर्याप्तम् aparyāptam	अपर्याप्तौ aparyāptau	अपर्याप्तान् aparyāptān
Instrumental	अपर्याप्तेन aparyāptena	अपर्याप्ताभ्याम् aparyāptābhyām	अपर्याप्तैः aparyāptaiḥ
Dative	अपर्याप्ताय aparyāptāya	अपर्याप्ताभ्याम् aparyāptābhyām	अपर्याप्तेभ्यः aparyāptebhyaḥ
Ablative	अपर्याप्तात् aparyāptāt	अपर्याप्ताभ्याम् aparyāptābhyām	अपर्याप्तेभ्यः aparyāptebhyaḥ
Genitive	अपर्याप्तस्य aparyāptasya	अपर्याप्तयोः aparyāptayoḥ	अपर्याप्तानाम् aparyāptānām
Locative	अपर्याप्ते aparyāpte	अपर्याप्तयोः aparyāptayoḥ	अपर्याप्तेषु aparyāpteṣu

Feminine ā-stem declension of अपर्याप्ता (aparyāptā)
	Singular	Dual	Plural
Nominative	अपर्याप्ता aparyāptā	अपर्याप्ते aparyāpte	अपर्याप्ताः aparyāptāḥ
Vocative	अपर्याप्ते aparyāpte	अपर्याप्ते aparyāpte	अपर्याप्ताः aparyāptāḥ
Accusative	अपर्याप्ताम् aparyāptām	अपर्याप्ते aparyāpte	अपर्याप्ताः aparyāptāḥ
Instrumental	अपर्याप्तया aparyāptayā	अपर्याप्ताभ्याम् aparyāptābhyām	अपर्याप्ताभिः aparyāptābhiḥ
Dative	अपर्याप्तायै aparyāptāyai	अपर्याप्ताभ्याम् aparyāptābhyām	अपर्याप्ताभ्यः aparyāptābhyaḥ
Ablative	अपर्याप्तायाः aparyāptāyāḥ	अपर्याप्ताभ्याम् aparyāptābhyām	अपर्याप्ताभ्यः aparyāptābhyaḥ
Genitive	अपर्याप्तायाः aparyāptāyāḥ	अपर्याप्तयोः aparyāptayoḥ	अपर्याप्तानाम् aparyāptānām
Locative	अपर्याप्तायाम् aparyāptāyām	अपर्याप्तयोः aparyāptayoḥ	अपर्याप्तासु aparyāptāsu

Neuter a-stem declension of अपर्याप्त (aparyāpta)
	Singular	Dual	Plural
Nominative	अपर्याप्तम् aparyāptam	अपर्याप्ते aparyāpte	अपर्याप्तानि aparyāptāni
Vocative	अपर्याप्त aparyāpta	अपर्याप्ते aparyāpte	अपर्याप्तानि aparyāptāni
Accusative	अपर्याप्तम् aparyāptam	अपर्याप्ते aparyāpte	अपर्याप्तानि aparyāptāni
Instrumental	अपर्याप्तेन aparyāptena	अपर्याप्ताभ्याम् aparyāptābhyām	अपर्याप्तैः aparyāptaiḥ
Dative	अपर्याप्ताय aparyāptāya	अपर्याप्ताभ्याम् aparyāptābhyām	अपर्याप्तेभ्यः aparyāptebhyaḥ
Ablative	अपर्याप्तात् aparyāptāt	अपर्याप्ताभ्याम् aparyāptābhyām	अपर्याप्तेभ्यः aparyāptebhyaḥ
Genitive	अपर्याप्तस्य aparyāptasya	अपर्याप्तयोः aparyāptayoḥ	अपर्याप्तानाम् aparyāptānām
Locative	अपर्याप्ते aparyāpte	अपर्याप्तयोः aparyāptayoḥ	अपर्याप्तेषु aparyāpteṣu

References edit

Monier Williams (1899) “अपर्याप्त”, in A Sanskrit–English Dictionary, […], new edition, Oxford: At the Clarendon Press, →OCLC, page 51, column 3.
Hellwig, Oliver (2010-2024) “aparyāpta”, in DCS - The Digital Corpus of Sanskrit, Berlin, Germany.
Apte, Vaman Shivram (1890) “अपर्याप्त”, in The practical Sanskrit-English dictionary, Poona: Prasad Prakashan, page 146
Arthur Anthony Macdonell (1893) “अपर्याप्त”, in A practical Sanskrit dictionary with transliteration, accentuation, and etymological analysis throughout, London: Oxford University Press, page 20