कष्ट

See also: कष्टकरी and कष्टाळू

Hindi

Etymology

Learned borrowing from Sanskrit कष्ट (kaṣṭa).

Pronunciation

• (Delhi Hindi) IPA^(key): /kəʂʈ/, [kɐʂʈ]

Noun

कष्ट • (kaṣṭ) m (Urdu spelling کشٹ)

1. trouble

   मैं आपको कष्ट नहीं देना चाहता था।

   ma͠i āpko kaṣṭ nahī̃ denā cāhtā thā.

   I did not want to give you any trouble.

   मैं बहुत आर्थिक कष्ट में हूँ।

   ma͠i bahut ārthik kaṣṭ mẽ hū̃.

   I am in great financial trouble.

2. suffering, agony

   Synonym: दुःख (duḥkh)

   स्वर्ग में तुम्हारे पाप के लिए कष्ट उठाना पड़ेगा।

   svarg mẽ tumhāre pāp ke lie kaṣṭ uṭhānā paṛegā.

   You will have to suffer for your sin in Heaven.

Declension

Declension of कष्ट (masc cons-stem)

	singular	plural
direct	कष्ट kaṣṭ	कष्ट kaṣṭ
oblique	कष्ट kaṣṭ	कष्टों kaṣṭõ
vocative	कष्ट kaṣṭ	कष्टो kaṣṭo

Synonyms

• तकलीफ़ (taklīf)

Further reading

• Bahri, Hardev (1989) “कष्ट”, in Siksarthi Hindi-Angrejhi Sabdakosa [Learners' Hindi-English Dictionary], Delhi: Rajpal & Sons.
• Platts, John T. (1884) “कष्ट”, in A dictionary of Urdu, classical Hindi, and English, London: W. H. Allen & Co.

Marathi

Etymology

Borrowed from Sanskrit कष्ट (kaṣṭa).

Pronunciation

• IPA^(key): /kəʂ.ʈə/

Noun

कष्ट • (kaṣṭa) n

1. hard work

   Synonym: मेहनत (mehnat)

Derived terms

• कष्टकरी (kaṣṭakrī, “hardworking”)
• कष्टाळू (kaṣṭāḷū, “hardworking”)

References

• Berntsen, Maxine, “कष्ट”, in A Basic Marathi-English Dictionary, New Delhi: American Institute of Indian Studies, 1982-1983.

Sanskrit

Alternative scripts

Alternative scripts

• কষ্ট (Assamese script)
• ᬓᬱ᭄ᬝ (Balinese script)
• কষ্ট (Bengali script)
• 𑰎𑰬𑰿𑰘 (Bhaiksuki script)
• 𑀓𑀱𑁆𑀝 (Brahmi script)
• ကၑ္ဋ (Burmese script)
• કષ્ટ (Gujarati script)
• ਕਸ਼ੑਟ (Gurmukhi script)
• 𑌕𑌷𑍍𑌟 (Grantha script)
• ꦏꦰ꧀ꦛ (Javanese script)
• 𑂍𑂭𑂹𑂗 (Kaithi script)
• ಕಷ್ಟ (Kannada script)
• កឞ្ដ (Khmer script)
• ກຩ຺ຏ (Lao script)
• കഷ്ട (Malayalam script)
• ᡬᠠᢢᢞᠠ (Manchu script)
• 𑘎𑘬𑘿𑘘 (Modi script)
• ᢉᠠᢔᢌᠠ᠋ (Mongolian script)
• 𑦮𑧌𑧠𑦸 (Nandinagari script)
• 𑐎𑐲𑑂𑐚 (Newa script)
• କଷ୍ଟ (Odia script)
• ꢒꢰ꣄ꢜ (Saurashtra script)
• 𑆑𑆰𑇀𑆛 (Sharada script)
• 𑖎𑖬𑖿𑖘 (Siddham script)
• කෂ‍්ට (Sinhalese script)
• 𑩜𑪀 𑪙𑩦 (Soyombo script)
• 𑚊𑚶𑚔 (Takri script)
• கஷ்ட (Tamil script)
• కష్ట (Telugu script)
• กษฺฏ (Thai script)
• ཀ་ཥྚ (Tibetan script)
• 𑒏𑒭𑓂𑒙 (Tirhuta script)
• 𑨋𑨯𑩇𑨔 (Zanabazar Square script)

Etymology

Traditionally derived from the root कष् (kaṣ, “to injure, destroy”) +‎ -त (-ta). Other theories connecting the word to Ancient Greek κᾰκός (kakós, “bad, wretched”) are formally unsatisfying.

Noun

कष्ट • (kaṣṭa) stem, m

1. evil, difficulty, trouble, misery, suffering, hardship

   भवतः किं कष्टं अस्ति

   bhavataḥ kiṃ kaṣṭaṃ asti

   Tell me, what is your trouble?

2. sin, wickedness
3. difficulty, effort

   एतद् कष्टं न

   etad kaṣṭaṃ na

   this is not difficult; there is no difficulty in this

4. sorrowful, miserable

Declension

Masculine a-stem declension of कष्ट (kaṣṭa)
	Singular	Dual	Plural
Nominative	कष्टः kaṣṭaḥ	कष्टौ / कष्टा¹ kaṣṭau / kaṣṭā¹	कष्टाः / कष्टासः¹ kaṣṭāḥ / kaṣṭāsaḥ¹
Vocative	कष्ट kaṣṭa	कष्टौ / कष्टा¹ kaṣṭau / kaṣṭā¹	कष्टाः / कष्टासः¹ kaṣṭāḥ / kaṣṭāsaḥ¹
Accusative	कष्टम् kaṣṭam	कष्टौ / कष्टा¹ kaṣṭau / kaṣṭā¹	कष्टान् kaṣṭān
Instrumental	कष्टेन kaṣṭena	कष्टाभ्याम् kaṣṭābhyām	कष्टैः / कष्टेभिः¹ kaṣṭaiḥ / kaṣṭebhiḥ¹
Dative	कष्टाय kaṣṭāya	कष्टाभ्याम् kaṣṭābhyām	कष्टेभ्यः kaṣṭebhyaḥ
Ablative	कष्टात् kaṣṭāt	कष्टाभ्याम् kaṣṭābhyām	कष्टेभ्यः kaṣṭebhyaḥ
Genitive	कष्टस्य kaṣṭasya	कष्टयोः kaṣṭayoḥ	कष्टानाम् kaṣṭānām
Locative	कष्टे kaṣṭe	कष्टयोः kaṣṭayoḥ	कष्टेषु kaṣṭeṣu
Notes	¹Vedic

Adjective

कष्ट • (kaṣṭá)

1. bad, evil, ill, wrong

   रामहस्तमनुप्राप्य कष्टात् कष्टतरं गता

   rāmahastamanuprāpya kaṣṭāt kaṣṭataraṃ gatā

   gone from bad to worse; reduced to a wretched condition.

2. painful, grievous
3. difficult
4. hard to subdue (as an enemy)
5. mischievous, hurtful, injurious
6. boding evil

Declension

Masculine a-stem declension of कष्ट (kaṣṭa)
	Singular	Dual	Plural
Nominative	कष्टः kaṣṭaḥ	कष्टौ / कष्टा¹ kaṣṭau / kaṣṭā¹	कष्टाः / कष्टासः¹ kaṣṭāḥ / kaṣṭāsaḥ¹
Vocative	कष्ट kaṣṭa	कष्टौ / कष्टा¹ kaṣṭau / kaṣṭā¹	कष्टाः / कष्टासः¹ kaṣṭāḥ / kaṣṭāsaḥ¹
Accusative	कष्टम् kaṣṭam	कष्टौ / कष्टा¹ kaṣṭau / kaṣṭā¹	कष्टान् kaṣṭān
Instrumental	कष्टेन kaṣṭena	कष्टाभ्याम् kaṣṭābhyām	कष्टैः / कष्टेभिः¹ kaṣṭaiḥ / kaṣṭebhiḥ¹
Dative	कष्टाय kaṣṭāya	कष्टाभ्याम् kaṣṭābhyām	कष्टेभ्यः kaṣṭebhyaḥ
Ablative	कष्टात् kaṣṭāt	कष्टाभ्याम् kaṣṭābhyām	कष्टेभ्यः kaṣṭebhyaḥ
Genitive	कष्टस्य kaṣṭasya	कष्टयोः kaṣṭayoḥ	कष्टानाम् kaṣṭānām
Locative	कष्टे kaṣṭe	कष्टयोः kaṣṭayoḥ	कष्टेषु kaṣṭeṣu
Notes	¹Vedic

Feminine ā-stem declension of कष्टा (kaṣṭā)
	Singular	Dual	Plural
Nominative	कष्टा kaṣṭā	कष्टे kaṣṭe	कष्टाः kaṣṭāḥ
Vocative	कष्टे kaṣṭe	कष्टे kaṣṭe	कष्टाः kaṣṭāḥ
Accusative	कष्टाम् kaṣṭām	कष्टे kaṣṭe	कष्टाः kaṣṭāḥ
Instrumental	कष्टया / कष्टा¹ kaṣṭayā / kaṣṭā¹	कष्टाभ्याम् kaṣṭābhyām	कष्टाभिः kaṣṭābhiḥ
Dative	कष्टायै kaṣṭāyai	कष्टाभ्याम् kaṣṭābhyām	कष्टाभ्यः kaṣṭābhyaḥ
Ablative	कष्टायाः / कष्टायै² kaṣṭāyāḥ / kaṣṭāyai²	कष्टाभ्याम् kaṣṭābhyām	कष्टाभ्यः kaṣṭābhyaḥ
Genitive	कष्टायाः / कष्टायै² kaṣṭāyāḥ / kaṣṭāyai²	कष्टयोः kaṣṭayoḥ	कष्टानाम् kaṣṭānām
Locative	कष्टायाम् kaṣṭāyām	कष्टयोः kaṣṭayoḥ	कष्टासु kaṣṭāsu
Notes	¹Vedic ²Brāhmaṇas

Neuter a-stem declension of कष्ट (kaṣṭa)
	Singular	Dual	Plural
Nominative	कष्टम् kaṣṭam	कष्टे kaṣṭe	कष्टानि / कष्टा¹ kaṣṭāni / kaṣṭā¹
Vocative	कष्ट kaṣṭa	कष्टे kaṣṭe	कष्टानि / कष्टा¹ kaṣṭāni / kaṣṭā¹
Accusative	कष्टम् kaṣṭam	कष्टे kaṣṭe	कष्टानि / कष्टा¹ kaṣṭāni / kaṣṭā¹
Instrumental	कष्टेन kaṣṭena	कष्टाभ्याम् kaṣṭābhyām	कष्टैः / कष्टेभिः¹ kaṣṭaiḥ / kaṣṭebhiḥ¹
Dative	कष्टाय kaṣṭāya	कष्टाभ्याम् kaṣṭābhyām	कष्टेभ्यः kaṣṭebhyaḥ
Ablative	कष्टात् kaṣṭāt	कष्टाभ्याम् kaṣṭābhyām	कष्टेभ्यः kaṣṭebhyaḥ
Genitive	कष्टस्य kaṣṭasya	कष्टयोः kaṣṭayoḥ	कष्टानाम् kaṣṭānām
Locative	कष्टे kaṣṭe	कष्टयोः kaṣṭayoḥ	कष्टेषु kaṣṭeṣu
Notes	¹Vedic

Descendants

• Prakrit:
  • Punjabi: ਕਠੋਰ (kaṭhor, “stern, vigorous, harsh, cruel”), ਕਠਨਾਈ (kaṭhanāī, “difficulty”)
• →Tatsama:

  • Bengali: কষ্ট (kośṭo)
  • Hindi: कष्ट (kaṣṭ)
  • Punjabi: ਕਸ਼ਟ (kaśaṭ)
  • Tamil: கஷ்டம் (kaṣṭam)
  • Telugu: కష్టము (kaṣṭamu)

References

• Monier Williams (1899) “कष्ट”, in A Sanskrit–English Dictionary, […], new edition, Oxford: At the Clarendon Press, →OCLC, pages 265/3, 266/1.
• Apte, Vaman Shivram (1890) “कष्ट”, in The practical Sanskrit-English dictionary, Poona: Prasad Prakashan
• Arthur Anthony Macdonell (1893) “कष्ट”, in A practical Sanskrit dictionary with transliteration, accentuation, and etymological analysis throughout, London: Oxford University Press
• Mayrhofer, Manfred (2001) Etymologisches Wörterbuch des Altindoarischen [Etymological Dictionary of Old Indo-Aryan]‎^[1] (in German), volume 3, Heidelberg: Carl Winter Universitätsverlag, pages 78-9