पर्युषित

Hindi

Etymology

Learned borrowing from Sanskrit पर्युषित (paryuṣita).

Pronunciation

• (Delhi) IPA^(key): /pəɾ.jʊ.ʂɪt̪/, [pɐɾ.jʊ.ʃɪt̪]

Adjective

पर्युषित • (paryuṣit) (indeclinable) (rare)

1. stale, unfresh

   Synonym: बासी (bāsī)

2. foolish, stupid

   Synonyms: बेवक़ूफ़ (bevqūf), नासमझ (nāsmajh), बेअक़्ल (beaqla), मूर्ख (mūrkh), मूढ़ (mūṛh), नादान (nādān)

3. useless, vain

   Synonyms: व्यर्थ (vyarth), बेकार (bekār), फ़ालतू (fāltū)

Further reading

• Dāsa, Śyāmasundara (1965–1975) “पर्युषित”, in Hindī Śabdasāgara [lit. Sea of Hindi words] (in Hindi), Kashi [Varanasi]: Nagari Pracarini Sabha, page 2882

Sanskrit

Alternative scripts

Alternative scripts

• পৰ্যুষিত (Assamese script)
• ᬧᬃᬬᬸᬱᬶᬢ (Balinese script)
• পর্যুষিত (Bengali script)
• 𑰢𑰨𑰿𑰧𑰲𑰬𑰰𑰝 (Bhaiksuki script)
• 𑀧𑀭𑁆𑀬𑀼𑀱𑀺𑀢 (Brahmi script)
• ပရျုၑိတ (Burmese script)
• પર્યુષિત (Gujarati script)
• ਪਰ੍ਯੁਸ਼ਿਤ (Gurmukhi script)
• 𑌪𑌰𑍍𑌯𑍁𑌷𑌿𑌤 (Grantha script)
• ꦥꦫꦾꦸꦰꦶꦠ (Javanese script)
• 𑂣𑂩𑂹𑂨𑂳𑂭𑂱𑂞 (Kaithi script)
• ಪರ್ಯುಷಿತ (Kannada script)
• បយ៌ុឞិត (Khmer script)
• ປຣ຺ຍຸຩິຕ (Lao script)
• പര്യുഷിത (Malayalam script)
• ᢒᠠᡵᠶᡠᢢᡳᢠᠠ (Manchu script)
• 𑘢𑘨𑘿𑘧𑘳𑘬𑘱𑘝 (Modi script)
• ᢒᠠᠷᠶ᠋ᠤᢔᠢᢐᠠ᠋ (Mongolian script)
• 𑧂𑧈𑧠𑧇𑧔𑧌𑧒𑦽 (Nandinagari script)
• 𑐥𑐬𑑂𑐫𑐸𑐲𑐶𑐟 (Newa script)
• ପର୍ଯୁଷିତ (Odia script)
• ꢦꢬ꣄ꢫꢸꢰꢶꢡ (Saurashtra script)
• 𑆥𑆫𑇀𑆪𑆶𑆰𑆴𑆠 (Sharada script)
• 𑖢𑖨𑖿𑖧𑖲𑖬𑖰𑖝 (Siddham script)
• පර්‍යුෂිත (Sinhalese script)
• 𑩰𑩼 𑪙𑩻𑩒𑪀𑩑𑩫 (Soyombo script)
• 𑚞𑚤𑚶𑚣𑚰𑚮𑚙 (Takri script)
• பர்யுஷித (Tamil script)
• పర్యుషిత (Telugu script)
• ปรฺยุษิต (Thai script)
• པ་རྱུ་ཥི་ཏ (Tibetan script)
• 𑒣𑒩𑓂𑒨𑒳𑒭𑒱𑒞 (Tirhuta script)
• 𑨞𑨫𑩇𑨪𑨃𑨯𑨁𑨙 (Zanabazar Square script)

Etymology

From परि- (pari-, “fully, abundantly”) +‎ उषित (uṣita, “past, spent”).

Pronunciation

• (Vedic) IPA^(key): /pɐɾ.ju.ʂi.tɐ/
• (Classical Sanskrit) IPA^(key): /ˈpɐɾ.ju.ʂi.t̪ɐ/

Adjective

पर्युषित • (paryuṣita) stem

1. stale, unfresh, decomposed, putrid, insipid
   • c. 400 BCE, Bhagavad Gītā 17.10:

     यातयामं गतरसं पूति पर्युषितं च यत्। उच्छिष्टमपि चामेध्यं भोजनं तामसप्रियम्॥

     yātayāmaṃ gatarasaṃ pūti paryuṣitaṃ ca yat. ucchiṣṭamapi cāmedhyaṃ bhojanaṃ tāmasapriyam.

     Food prepared more than three hours before being eaten, food that is tasteless, decomposed and putrid, and left-over food that is untouchable and impure is dear to those in the mode of darkness.

2. foolish, stupid
3. useless, vain

Declension

Masculine a-stem declension of पर्युषित (paryuṣita)
	Singular	Dual	Plural
Nominative	पर्युषितः paryuṣitaḥ	पर्युषितौ / पर्युषिता¹ paryuṣitau / paryuṣitā¹	पर्युषिताः / पर्युषितासः¹ paryuṣitāḥ / paryuṣitāsaḥ¹
Vocative	पर्युषित paryuṣita	पर्युषितौ / पर्युषिता¹ paryuṣitau / paryuṣitā¹	पर्युषिताः / पर्युषितासः¹ paryuṣitāḥ / paryuṣitāsaḥ¹
Accusative	पर्युषितम् paryuṣitam	पर्युषितौ / पर्युषिता¹ paryuṣitau / paryuṣitā¹	पर्युषितान् paryuṣitān
Instrumental	पर्युषितेन paryuṣitena	पर्युषिताभ्याम् paryuṣitābhyām	पर्युषितैः / पर्युषितेभिः¹ paryuṣitaiḥ / paryuṣitebhiḥ¹
Dative	पर्युषिताय paryuṣitāya	पर्युषिताभ्याम् paryuṣitābhyām	पर्युषितेभ्यः paryuṣitebhyaḥ
Ablative	पर्युषितात् paryuṣitāt	पर्युषिताभ्याम् paryuṣitābhyām	पर्युषितेभ्यः paryuṣitebhyaḥ
Genitive	पर्युषितस्य paryuṣitasya	पर्युषितयोः paryuṣitayoḥ	पर्युषितानाम् paryuṣitānām
Locative	पर्युषिते paryuṣite	पर्युषितयोः paryuṣitayoḥ	पर्युषितेषु paryuṣiteṣu
Notes	¹Vedic

Feminine ā-stem declension of पर्युषिता (paryuṣitā)
	Singular	Dual	Plural
Nominative	पर्युषिता paryuṣitā	पर्युषिते paryuṣite	पर्युषिताः paryuṣitāḥ
Vocative	पर्युषिते paryuṣite	पर्युषिते paryuṣite	पर्युषिताः paryuṣitāḥ
Accusative	पर्युषिताम् paryuṣitām	पर्युषिते paryuṣite	पर्युषिताः paryuṣitāḥ
Instrumental	पर्युषितया / पर्युषिता¹ paryuṣitayā / paryuṣitā¹	पर्युषिताभ्याम् paryuṣitābhyām	पर्युषिताभिः paryuṣitābhiḥ
Dative	पर्युषितायै paryuṣitāyai	पर्युषिताभ्याम् paryuṣitābhyām	पर्युषिताभ्यः paryuṣitābhyaḥ
Ablative	पर्युषितायाः / पर्युषितायै² paryuṣitāyāḥ / paryuṣitāyai²	पर्युषिताभ्याम् paryuṣitābhyām	पर्युषिताभ्यः paryuṣitābhyaḥ
Genitive	पर्युषितायाः / पर्युषितायै² paryuṣitāyāḥ / paryuṣitāyai²	पर्युषितयोः paryuṣitayoḥ	पर्युषितानाम् paryuṣitānām
Locative	पर्युषितायाम् paryuṣitāyām	पर्युषितयोः paryuṣitayoḥ	पर्युषितासु paryuṣitāsu
Notes	¹Vedic ²Brāhmaṇas

Neuter a-stem declension of पर्युषित (paryuṣita)
	Singular	Dual	Plural
Nominative	पर्युषितम् paryuṣitam	पर्युषिते paryuṣite	पर्युषितानि / पर्युषिता¹ paryuṣitāni / paryuṣitā¹
Vocative	पर्युषित paryuṣita	पर्युषिते paryuṣite	पर्युषितानि / पर्युषिता¹ paryuṣitāni / paryuṣitā¹
Accusative	पर्युषितम् paryuṣitam	पर्युषिते paryuṣite	पर्युषितानि / पर्युषिता¹ paryuṣitāni / paryuṣitā¹
Instrumental	पर्युषितेन paryuṣitena	पर्युषिताभ्याम् paryuṣitābhyām	पर्युषितैः / पर्युषितेभिः¹ paryuṣitaiḥ / paryuṣitebhiḥ¹
Dative	पर्युषिताय paryuṣitāya	पर्युषिताभ्याम् paryuṣitābhyām	पर्युषितेभ्यः paryuṣitebhyaḥ
Ablative	पर्युषितात् paryuṣitāt	पर्युषिताभ्याम् paryuṣitābhyām	पर्युषितेभ्यः paryuṣitebhyaḥ
Genitive	पर्युषितस्य paryuṣitasya	पर्युषितयोः paryuṣitayoḥ	पर्युषितानाम् paryuṣitānām
Locative	पर्युषिते paryuṣite	पर्युषितयोः paryuṣitayoḥ	पर्युषितेषु paryuṣiteṣu
Notes	¹Vedic

Descendants

• Prakrit: 𑀧𑀭𑀺𑀉𑀲𑀺𑀅 (pariusia), 𑀧𑀭𑀺𑀯𑀼𑀲𑀺𑀅 (parivusia)

  Maharastri Prakrit:

  • Old Marathi:

    Devanagari script: पारिस (pārisa)

    Modi script: 𑘢𑘰𑘨𑘲𑘭 (pārīsa)

    • Marathi: पारोसे (pārose)

Further reading

• Monier Williams (1899) “पर्युषित”, in A Sanskrit–English Dictionary, […], new edition, Oxford: At the Clarendon Press, →OCLC, page 600.
• Hellwig, Oliver (2010-2024) “paryuṣita”, in DCS - The Digital Corpus of Sanskrit, Berlin, Germany.
• Apte, Vaman Shivram (1890) “पर्युषित”, in The practical Sanskrit-English dictionary, Poona: Prasad Prakashan
• Turner, Ralph Lilley (1969–1985) “paryuṣita”, in A Comparative Dictionary of the Indo-Aryan Languages, London: Oxford University Press