महत्
Sanskrit edit
Alternative scripts edit
Alternative scripts
- মহত্ (Assamese script)
- ᬫᬳᬢ᭄ (Balinese script)
- মহত্ (Bengali script)
- 𑰦𑰮𑰝𑰿 (Bhaiksuki script)
- 𑀫𑀳𑀢𑁆 (Brahmi script)
- မဟတ် (Burmese script)
- મહત્ (Gujarati script)
- ਮਹਤੑ (Gurmukhi script)
- 𑌮𑌹𑌤𑍍 (Grantha script)
- ꦩꦲꦠ꧀ (Javanese script)
- 𑂧𑂯𑂞𑂹 (Kaithi script)
- ಮಹತ್ (Kannada script)
- មហត៑ (Khmer script)
- ມຫຕ຺ (Lao script)
- മഹത് (Malayalam script)
- ᠮᠠᡥᠠᢠ (Manchu script)
- 𑘦𑘮𑘝𑘿 (Modi script)
- ᠮᠠᠾᠠᢐ (Mongolian script)
- 𑧆𑧎𑦽𑧠 (Nandinagari script)
- 𑐩𑐴𑐟𑑂 (Newa script)
- ମହତ୍ (Odia script)
- ꢪꢲꢡ꣄ (Saurashtra script)
- 𑆩𑆲𑆠𑇀 (Sharada script)
- 𑖦𑖮𑖝𑖿 (Siddham script)
- මහත් (Sinhalese script)
- 𑩴𑪂𑩫 𑪙 (Soyombo script)
- 𑚢𑚩𑚙𑚶 (Takri script)
- மஹத் (Tamil script)
- మహత్ (Telugu script)
- มหตฺ (Thai script)
- མ་ཧ་ཏ྄ (Tibetan script)
- 𑒧𑒯𑒞𑓂 (Tirhuta script)
- 𑨢𑨱𑨙𑨴 (Zanabazar Square script)
Etymology edit
From Proto-Indo-Iranian *maȷ́ʰā́, from Proto-Indo-European *méǵh₂s. Cognate with Middle Persian ms (meh), Ancient Greek μέγας (mégas), Armenian մեծ (mec), Latin magnus, English much.
Pronunciation edit
Adjective edit
महत् • (mahát) stem
- great, large, big, huge, ample, extensive, long, abundant
- c. 1700 BCE – 1200 BCE, Ṛgveda 1.114.7:
- मा नो महान्तम् उत मा नो अर्भकं मा न उक्षन्तमुत मा न उक्षितम् ।
मा नो वधीः पितरं मोत मातरं मा नः प्रियास्तन्वो रुद्र रीरिषः ॥- mā no mahāntam uta mā no arbhakaṃ mā na ukṣantamuta mā na ukṣitam .
mā no vadhīḥ pitaraṃ mota mātaraṃ mā naḥ priyāstanvo rudra rīriṣaḥ . - O Rudra, harm not either great or small among us, harm not the growing boy, harm not the full-grown man.
Slay not a sire among us, slay no mother here, and do not harm our own dear bodies, O Rudra.
- mā no mahāntam uta mā no arbhakaṃ mā na ukṣantamuta mā na ukṣitam .
- मा नो महान्तम् उत मा नो अर्भकं मा न उक्षन्तमुत मा न उक्षितम् ।
Declension edit
| Masculine at-stem declension of महत् (mahát) | |||
|---|---|---|---|
| Singular | Dual | Plural | |
| Nominative | महान् mahā́n |
महान्तौ / महान्ता mahā́ntau / mahā́ntā |
महान्तः mahā́ntaḥ |
| Vocative | महान् máhān |
महान्तौ / महान्ता máhāntau / máhāntā |
महान्तः máhāntaḥ |
| Accusative | महान्तम् / महत् mahā́ntam / mahat |
महान्तौ / महान्ता mahā́ntau / mahā́ntā |
महतः mahatáḥ |
| Instrumental | महता mahatā́ |
महद्भ्याम् mahádbhyām |
महद्भिः mahádbhiḥ |
| Dative | महते mahaté |
महद्भ्याम् mahádbhyām |
महद्भ्यः mahádbhyaḥ |
| Ablative | महतः mahatáḥ |
महद्भ्याम् mahádbhyām |
महद्भ्यः mahádbhyaḥ |
| Genitive | महतः mahatáḥ |
महतोः mahatóḥ |
महताम् mahatā́m |
| Locative | महति mahatí |
महतोः mahatóḥ |
महत्सु mahátsu |
| Feminine ī-stem declension of महती (mahatī́) | |||
|---|---|---|---|
| Singular | Dual | Plural | |
| Nominative | महती mahatī́ |
महत्यौ / महती¹ mahatyaù / mahatī́¹ |
महत्यः / महतीः¹ mahatyàḥ / mahatī́ḥ¹ |
| Vocative | महति máhati |
महत्यौ / महती¹ máhatyau / máhatī¹ |
महत्यः / महतीः¹ máhatyaḥ / máhatīḥ¹ |
| Accusative | महतीम् mahatī́m |
महत्यौ / महती¹ mahatyaù / mahatī́¹ |
महतीः mahatī́ḥ |
| Instrumental | महत्या mahatyā́ |
महतीभ्याम् mahatī́bhyām |
महतीभिः mahatī́bhiḥ |
| Dative | महत्यै mahatyaí |
महतीभ्याम् mahatī́bhyām |
महतीभ्यः mahatī́bhyaḥ |
| Ablative | महत्याः / महत्यै² mahatyā́ḥ / mahatyaí² |
महतीभ्याम् mahatī́bhyām |
महतीभ्यः mahatī́bhyaḥ |
| Genitive | महत्याः / महत्यै² mahatyā́ḥ / mahatyaí² |
महत्योः mahatyóḥ |
महतीनाम् mahatī́nām |
| Locative | महत्याम् mahatyā́m |
महत्योः mahatyóḥ |
महतीषु mahatī́ṣu |
| Notes |
| ||
| Neuter at-stem declension of महत् (mahát) | |||
|---|---|---|---|
| Singular | Dual | Plural | |
| Nominative | महत् mahát |
महन्ती mahántī |
महान्ति mahā́nti |
| Vocative | महत् máhat |
महन्ती máhantī |
महान्ति máhānti |
| Accusative | महत् mahát |
महन्ती mahántī |
महान्ति mahā́nti |
| Instrumental | महता mahatā́ |
महद्भ्याम् mahádbhyām |
महद्भिः mahádbhiḥ |
| Dative | महते mahaté |
महद्भ्याम् mahádbhyām |
महद्भ्यः mahádbhyaḥ |
| Ablative | महतः mahatáḥ |
महद्भ्याम् mahádbhyām |
महद्भ्यः mahádbhyaḥ |
| Genitive | महतः mahatáḥ |
महतोः mahatóḥ |
महताम् mahatā́m |
| Locative | महति mahatí |
महतोः mahatóḥ |
महत्सु mahátsu |
महत् (mahat) is often used as m.acc.sg. in the epics.
Related terms edit
- महा (mahā) (form used in compounding)
Descendants edit
- Pali: mahant
References edit
- Monier Williams (1899) “महत्”, in A Sanskrit–English Dictionary, […], new edition, Oxford: At the Clarendon Press, →OCLC, page 794/2.
- Mayrhofer, Manfred (1996) Etymologisches Wörterbuch des Altindoarischen [Etymological Dictionary of Old Indo-Aryan][1] (in German), volume 2, Heidelberg: Carl Winter Universitätsverlag, pages 337-339