เพื่อน

Thai edit

Alternative forms edit

(slang): เพิ่ล (pə̂l)

Etymology edit

From Middle Chinese 伴 (MC banX, “companion; partner”). Cognate with Northern Thai ᨻᩮᩬᩥ᩵ᩁ, ᨻᩮᩥ᩠᩵ᨶ, Lao ເພື່ອນ (phư̄an), ເພິ່ນ (phœn), Shan ပိူၼ်ႈ (pōen), Vietnamese bạn.

Pronunciation edit

Orthographic/Phonemic		เพื่อน e b ụ̄ ˋ ɒ n
Romanization	Paiboon	pʉ̂ʉan
	Royal Institute	phuean
(standard) IPA^(key)		/pʰɯa̯n˥˩/^(R)

This entry needs an audio pronunciation. If you are a native speaker with a microphone, please record this word. The recorded pronunciation will appear here when it's ready.

Pronoun edit

เพื่อน • (pʉ̂ʉan)

(archaic) a third person pronoun: he, she, it, they, etc.^[1]^[2]
- 1292/93, “จารึกพ่อขุนรามคำแหง (จารึกหลักที่ ๑)”, in ประชุมพงศาวดาร ฉบับกาญจนาภิเษก เล่ม ๓, Bangkok: กองวรรณกรรมและประวัติศาสตร์, กรมศิลปากร, published 1999, →ISBN, pages 9–10:
  
  เมือง ษุกโขไท นี้ดี ใน น้ำ มี ปลา ใน นา มี ข้าว เจ้าเมือง บ่เอา จกอบ ใน ไพร่ ลูท่างเพื่อนจูง วัว ไป ค้า ขี่ม้า ไป ขาย ใคร จัก ใคร่ค้า ช้าง ค้า ใคร จัก ใคร่ค้า ม้า ค้า
  mʉʉang sùk-kǒo-tai níi dii · nai náam mii bplaa · nai naa mii kâao · jâao-mʉʉang bɔ̀ɔ ao jà-gɔ̀ɔp nai prâi · luu-tâang pʉ̂ʉan juung wuua bpai káa · kìi máa bpai kǎai · krai jàk krâi káa cháang káa · krai jàk krâi káa máa káa
  Nice is this town of Sukkhothai. There are fish in rills, there are rices in fields. The lord of the town imposeth no toll upon subjects, [making it] easy for them to bring oxen in [for] sale [or] ride horses in [for] trade. Whoever would want to trade in elephants [will be able to so] trade, whoever would want to trade in horses [will be able to so] trade.
anyone or anything else; any other person or thing; other(s); the other(s).
ก่อนเพื่อน
gɔ̀ɔn pʉ̂ʉan
before anyone/thing else; before the others

สวย กว่าเพื่อน
sǔai gwàa pʉ̂ʉan
more beautiful than the others

มา หลังเพื่อน
maa lǎng pʉ̂ʉan
to arrive after anyone/thing else (= to be the last one to arrive)

Noun edit

เพื่อน • (pʉ̂ʉan) (classifier คน)

person whom one knows, likes, trusts, is allied with, or receives support from: friend, buddy, mate; familiar, intimate; patron, supporter, ally; etc.
เพื่อนแท้
pʉ̂ʉan tɛ́ɛ
true friend

เพื่อนยาม ยาก
pʉ̂ʉan yaam yâak
friend in need

เพื่อนเล่น
pʉ̂ʉan lên
playmate
person going somewhere or doing something with someone as companion or escort.
ไป เป็นเพื่อน
bpai bpen pʉ̂ʉan
to accompany someone
(literally) to go [with someone] as companion

กิน เป็นเพื่อน
gin bpen pʉ̂ʉan
to eat something with someone
(literally) to eat [something with someone] as companion

เพื่อนเจ้าสาว
pʉ̂ʉan jâo-sǎao
bridesmaid
(literally) bride's companion
person sharing or involved in the same activity, occupation, condition, status, etc: fellow, peer, comrade, associate, etc.
เพื่อนมนุษย์
pʉ̂ʉan má-nút
fellow human being(s)

เพื่อนนักเรียน
pʉ̂ʉan nák-riian
fellow student(s)

เพื่อนบ้าน
pʉ̂ʉan bâan
neighbour(s)
(literally) fellow [member(s)] of the village; fellow villager(s)

เพื่อนสมาชิกรัฐสภา
pʉ̂ʉan sà-maa-chík-rát-tà-sà-paa
fellow member(s) of the parliament
(slang) sex partner.
เพื่อนนอน
pʉ̂ʉan nɔɔn
bed partner
(literally) sleeping companion
(LGBT, archaic) lesbian partner; party to or partner in a lesbian relationship.

Synonyms edit

Derived terms edit

Descendants edit

→ Khmer: ភឿន (phɨən)

References edit

^ ราชบัณฑิตยสถาน (2013) พจนานุกรมศัพท์วรรณคดีไทย สมัยสุโขทัย ศิลาจารึกพ่อขุนรามคำแหงมหาราช หลักที่ ๑ (in Thai), 3rd edition, Bangkok: ราชบัณฑิตยสถาน, →ISBN, page 51: “เพื่อน ส. สรรพนามบุรุษที่ ๓ ใช้แทนผู้ที่ตนพูดถึง หมายถึง เขา ในความว่า "เพื่อนจูงวัวไปค้า ขี่ม้าไปขาย" (๑/๑๙–๒๐)”
^ วงษ์เทศ, สุจิตต์ (1983) สุโขทัยไม่ใช่ราชธานีแห่งแรกของไทย (in Thai), Bangkok: เรือนแก้วการพิมพ์, →ISBN, page 179: “เพื่อน หมายถึง เขา (เฉพาะในที่นี้). (ประเสริฐ [ณ นคร]) ในปัจจุบัน คำ เพื่อน หรือ เปิ้น [ในภาษาเหนือ] เป็นสรรพนามบุรุษที่หนึ่งก็ได้ ที่สามก็ได้. (ทองสืบ [ศุภะมารค]) ทางภาคอิสานออกเสียงว่า เผิ่น ใช้เฉพาะบุรุษที่สามเท่านั้น.”

[1] ราชบัณฑิตยสถาน (2013) พจนานุกรมศัพท์วรรณคดีไทย สมัยสุโขทัย ศิลาจารึกพ่อขุนรามคำแหงมหาราช หลักที่ ๑ (in Thai), 3rd edition, Bangkok: ราชบัณฑิตยสถาน, →ISBN, page 51: “เพื่อน ส. สรรพนามบุรุษที่ ๓ ใช้แทนผู้ที่ตนพูดถึง หมายถึง เขา ในความว่า "เพื่อนจูงวัวไปค้า ขี่ม้าไปขาย" (๑/๑๙–๒๐)”

[2] วงษ์เทศ, สุจิตต์ (1983) สุโขทัยไม่ใช่ราชธานีแห่งแรกของไทย (in Thai), Bangkok: เรือนแก้วการพิมพ์, →ISBN, page 179: “เพื่อน หมายถึง เขา (เฉพาะในที่นี้). (ประเสริฐ [ณ นคร]) ในปัจจุบัน คำ เพื่อน หรือ เปิ้น [ในภาษาเหนือ] เป็นสรรพนามบุรุษที่หนึ่งก็ได้ ที่สามก็ได้. (ทองสืบ [ศุภะมารค]) ทางภาคอิสานออกเสียงว่า เผิ่น ใช้เฉพาะบุรุษที่สามเท่านั้น.”

[1]

[2]

		1st		2nd	3rd
		Exclusive	Inclusive	2nd	3rd
Informal	Singular	กู (guu)		มึง (mʉng)	มัน (man)
	Dual	เผือ (pʉ̌ʉa)	รา (raa)	เขือ (kʉ̌ʉa)	ขา (kǎa)
	Plural	ตู (dtuu)	เรา (rao)	สู (sǔu)	เขา (kǎo)
Formal	Singular	ข้า (kâa), ตู (dtuu), เรา (rao)		เจ้า (jâao), สู (sǔu)	เพื่อน (pʉ̂ʉan), เขา (kǎo)
Formal	Plural	ตูข้า	เราข้า	สูเจ้า	เขาเจ้า