spać

See also: Spac, SPAC, and spáč

Old Polish

Etymology

Inherited from Proto-Slavic *sъpati. First attested in the 13th century.

Pronunciation

• IPA^(key): (10^th–15^th CE) /spat͡ɕ/
• IPA^(key): (15^th CE) /spat͡ɕ/

Verb

spać impf

1. to sleep (to rest in a state of reduced consciousness)
   • c. 1301-1350, Kazania świętokrzyskie‎^[2], page 11:

     Moui to slou[o] albo sedøcim albo spøcim

     [Mowi to słowo albo siedzącym albo śpiącym]

   • 1939 [end of the 14th century], Ryszard Ganszyniec, Witold Taszycki, Stefan Kubica, Ludwik Bernacki, editors, Psałterz florjański łacińsko-polsko-niemiecki [Latin-Polish-German Florian Psalter]‎^[3], Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, z zasiłkiem Sejmu Śląskiego [The Ossoliński National Institute: with the benefit of the Silesian Parliament], pages 75, 5:

     Spali sø sen swoy (dormierunt somnum suum)

     [Spali są sen swoj (dormierunt somnum suum)]

   • c. 1500, Wokabularz lubiński, inkunabuł Archiwum Archidiecezjalnego w Gnieźnie, sygn. Inc. 78d., page 113v:

     Recumbere id est iacere vel dormire ligen lezecz vel spącz

     [Recumbere id est iacere vel dormire ligen leżeć vel spąć]

2. (figuratively) to sleep (to be dead)
   • 1939 [end of the 14th century], Ryszard Ganszyniec, Witold Taszycki, Stefan Kubica, Ludwik Bernacki, editors, Psałterz florjański łacińsko-polsko-niemiecki [Latin-Polish-German Florian Psalter]‎^[4], Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, z zasiłkiem Sejmu Śląskiego [The Ossoliński National Institute: with the benefit of the Silesian Parliament], pages 87, 5:

     Vczinil iesm se iaco czlowek przez pomoczi medzi martwimi wolen, iaco raneni spøcz (dormientes) w grobech, gichsze ne iest pamøczen wøczey

     [Uczynił jeśm sie jako człowiek przez pomocy miedzy martwymi wolen, jako ranieni spiąc (dormientes) w grobiech, jichże nie jest pamięcien więcej]

3. to sleep (to have sexual intercourse with)
   • 1930 [Fifteenth century], “Gen”, in Ludwik Bernacki, editor, Biblia królowej Zofii (Biblia szaroszpatacka)‎^[5], 19, 33:

     *Wstopywszy starsza ku oczczu y spala gest s nym (dormivitque cum patre)

     [Wstąpiwszy starsza ku oćcu i spała jest s nim (dormivitque cum patre)]

Derived terms

verbs

• naspać pf
• przespać pf, przesypiać impf
• zaspać pf, zasypiać impf

 

Related terms

nouns

• niewyspanie

 

Descendants

• Masurian: spacz
• Polish: spać
• Silesian: spać

References

• Boryś, Wiesław (2005) “spać”, in Słownik etymologiczny języka polskiego (in Polish), Kraków: Wydawnictwo Literackie, →ISBN
• Mańczak, Witold (2017) “spać”, in Polski słownik etymologiczny (in Polish), Kraków: Polska Akademia Umiejętności, →ISBN
• B. Sieradzka-Baziur, editor (2011–2015), “spać”, in Słownik pojęciowy języka staropolskiego [Conceptual Dictionary of Old Polish] (in Polish), Kraków: IJP PAN, →ISBN
• Ewa Deptuchowa, Mariusz Frodyma, Katarzyna Jasińska, Magdalena Klapper, Dorota Kołodziej, Mariusz Leńczuk, Ludwika Szelachowska-Winiarzowa, Zofia Wanicowa, editors (2023), “spać”, in Rozariusze z polskimi glosami. Internetowa baza danych [Dictionaries of Polish glosses, an Internet database] (in Polish), Kraków: Pracownia Języka Staropolskiego Instytut Języka Polskiego Polskiej Akademii Nauk

Polish

Etymology

Inherited from Old Polish spać.

Pronunciation

• IPA^(key): /spat͡ɕ/
• (Middle Polish) IPA^(key): /ˈspat͡ɕ/

• Audio 1

  (file)

• Audio 2

  (file)

• Rhymes: -at͡ɕ
• Syllabification: spać
• Homophone: spadź

Verb

spać impf

1. (intransitive) to sleep (to rest in state of reduced consciousness)

   Nie śpij, tylko ucz się! ― Don't sleep, study!

2. (euphemistic, intransitive) to sleep (to have sexual intercourse) [+ z (instrumental) = with someone]

   Synonyms: see Thesaurus:uprawiać seks

   Spałeś z nim? ― Did you sleep with him?

3. (intransitive, colloquial, derogatory) to sleep (to careless, inattentive, or unconcerned; not to be vigilant)
4. (intransitive) to sleep (to lie dormant; to potentially exist in someone)
5. (intransitive, chiefly in set phrases, figuratively) to sleep (to be dead)

Conjugation

Conjugation of spać impf
	person	singular			plural
		masculine	feminine	neuter	virile	nonvirile
infinitive		spać
present tense	1st	śpię			śpimy
	2nd	śpisz			śpicie
	3rd	śpi			śpią
	impersonal	śpi się
past tense	1st	spałem, -(e)m spał	spałam, -(e)m spała	spałom, -(e)m spało	spaliśmy, -(e)śmy spali	spałyśmy, -(e)śmy spały
	2nd	spałeś, -(e)ś spał	spałaś, -(e)ś spała	spałoś, -(e)ś spało	spaliście, -(e)ście spali	spałyście, -(e)ście spały
	3rd	spał	spała	spało	spali	spały
	impersonal	spano
future tense	1st	będę spał, będę spać	będę spała, będę spać	będę spało, będę spać	będziemy spali, będziemy spać	będziemy spały, będziemy spać
	2nd	będziesz spał, będziesz spać	będziesz spała, będziesz spać	będziesz spało, będziesz spać	będziecie spali, będziecie spać	będziecie spały, będziecie spać
	3rd	będzie spał, będzie spać	będzie spała, będzie spać	będzie spało, będzie spać	będą spali, będą spać	będą spały, będą spać
	impersonal	będzie spać się
conditional	1st	spałbym, bym spał	spałabym, bym spała	spałobym, bym spało	spalibyśmy, byśmy spali	spałybyśmy, byśmy spały
	2nd	spałbyś, byś spał	spałabyś, byś spała	spałobyś, byś spało	spalibyście, byście spali	spałybyście, byście spały
	3rd	spałby, by spał	spałaby, by spała	spałoby, by spało	spaliby, by spali	spałyby, by spały
	impersonal	spano by
imperative	1st	niech śpię			śpijmy
	2nd	śpij			śpijcie
	3rd	niech śpi			niech śpią
active adjectival participle		śpiący	śpiąca	śpiące	śpiący	śpiące
contemporary adverbial participle		śpiąc
verbal noun		spanie

Derived terms

adjectives

• śpiący

 

adverbs

• nie śpiąc, nie jedząc

 

nouns

• spanie
• śpiąca królewna
• śpiący policjant
• śpioch
• śpioszki
• śpiwór

 

pharses

• licho nie śpi

 

proverbs

• kto śpi, ten nie grzeszy

 

verbs

• chodzić spać z kurami impf
• móc spać spokojnie impf
• nie dawać spać impf
• pójśc spać pf, iść spać impf
• smacznie spać impf
• spać jak suseł impf
• spać na pieniądzach impf
• spać snem sprawiedliwego impf
• spać snem wiecznym impf
• spać z jednym okiem otwartym impf

 

Related terms

adjectives

• ospały
• przespany
• wyspany
• zaspany

 

Trivia

According to Słownik frekwencyjny polszczyzny współczesnej (1990), spać is one of the most used words in Polish, appearing 0 times in scientific texts, 0 times in news, 0 times in essays, 36 times in fiction, and 36 times in plays, each out of a corpus of 100,000 words, totaling 72 times, making it the 899th most common word in a corpus of 500,000 words.

Further reading

• spać in Wielki słownik języka polskiego, Instytut Języka Polskiego PAN
• spać in Polish dictionaries at PWN
• Maria Renata Mayenowa, Stanisław Rospond, Witold Taszycki, Stefan Hrabec, Władysław Kuraszkiewicz (2010-2023) “spać”, in Słownik Polszczyzny XVI Wieku [A Dictionary of 16th Century Polish]
• Maria Renata Mayenowa, Stanisław Rospond, Witold Taszycki, Stefan Hrabec, Władysław Kuraszkiewicz (2010-2023) “spać się”, in Słownik Polszczyzny XVI Wieku [A Dictionary of 16th Century Polish]
• “SPAĆ”, in Elektroniczny Słownik Języka Polskiego XVII i XVIII Wieku [Electronic Dictionary of the Polish Language of the XVII and XVIII Century], 31.08.2016
• Samuel Bogumił Linde (1807–1814) “spać”, in Słownik języka polskiego‎^[6]
• Aleksander Zdanowicz (1861) “spać”, in Słownik języka polskiego, Wilno 1861‎^[7]
• J. Karłowicz, A. Kryński, W. Niedźwiedzki, editors (1915), “spać”, in Słownik języka polskiego‎^[8] (in Polish), volume 6, Warsaw, page 274
• spać in Narodowy Fotokorpus Języka Polskiego

Silesian

Etymology

Inherited from Old Polish spać.

Pronunciation

• IPA^(key): /ˈspat͡ɕ/
• Rhymes: -at͡ɕ
• Syllabification: spać

Verb

spać impf

1. (intransitive) to sleep (to rest in state of reduced consciousness)

   Synonyms: nynać, lulać

Conjugation

This verb needs an inflection-table template.

Further reading

• spac in dykcjonorz.eu
• spać in silling.org
• Henryk Jaroszewicz (2022) “spać”, in Zasady pisowni języka śląskiego (in Polish), Siedlce: Wydawnictwo Naukowe IKR[i]BL, page 134