զօր

Old Armenian edit

Alternative forms edit

զաւր (zawr)

Etymology edit

The original spelling is զաւր (zawr), borrowed from Parthian zʾwr (zāwar). Compare Avestan 𐬰𐬁𐬎𐬎𐬀𐬭𐬆 (zāuuar^ə, “power, might”), Middle Persian zwl (zōr, “power, might”), Persian (zôr, “strength, power”).

Noun edit

զօր • (zōr)

strength, vigour, force
մինչդեռ զօրն եւ ոգիք անդէն կային ― minčʻdeṙ zōrn ew ogikʻ andēn kayin ― and still breathing, giving signs of life
army, host, soldiery, militia, soldiers, forces, troops
հետեւակ զօրք ― hetewak zōrkʻ ― infantry, foot-soldier

զօր առնել, հատանել ― zōr aṙnel, hatanel ― to levy soldiers, to enroll troops, to subsidize an army, to recruit

ընտիր ընտիր զօրուց ― əntir əntir zōrucʻ ― the flower of the troops, the best troops in an army

զօր ծանր, ստուար, բազմաձեռն ― zōr canr, stuar, bazmajeṙn ― great army, numerous troops, overwhelming forces

քաջակիրթ, պատերազմափորձ, մարզիկ զօր ― kʻaǰakirtʻ, paterazmapʻorj, marzik zōr ― disciplined, experienced, troops inured to war

զօրք երկնից, երկնաւոր զօրք ― zōrkʻ erknicʻ, erknawor zōrkʻ ― the host of angels
- 5th century, Ełišē, Vasn Vardanay ew Hayocʿ paterazmin [History of Vardan and the Armenian War] chapter 4, (1957 edition, page 96):^[1]
  Այլ և դրօշից անգամ իւրաքանչիւրոց տեղեկանայր ի նմանէ․ և թէ քանի՛ գունդ զզօրսն բաժանիցեն, և ո՛ր ոք ի նոցանէ սաղարք լինիցին, և ո՛ր զօրագլուխ յորմէ կողմանէ յռազմ մտանիցէ, և զինչ անուանք իւրաքանչիւր համհարզացն իցեն, և քանի՛ փողահարք ի մէջ գնդին ձայնիցեն։
  Ayl ew drōšicʻ angam iwrakʻančʻiwrocʻ tełekanayr i nmanē; ew tʻē kʻaní gund zzōrsn bažanicʻen, ew ór okʻ i nocʻanē sałarkʻ linicʻin, ew ór zōraglux yormē kołmanē yṙazm mtanicʻē, ew zinčʻ anuankʻ iwrakʻančʻiwr hamharzacʻn icʻen, ew kʻaní pʻołaharkʻ i mēǰ gndin jaynicʻen.
  Translation by Robert W. Thomson
  He also inquired from him about each of the standards: into how many companies they divided the army, which of them were generals, which commander would attack from which side, what were the names of each one's adjutants, how many trumpeters would sound in the company.
- 7th century, Sebēos, Patmutʿiwnʿ [History] Chapter 28:
  Եւ էր հրամանատար զաւրուն նորա պարսիկ ոմն իշխան՝ անուն Դատոյեան, հրամանաւ արքունի։
  Ew ēr hramanatar zawrun nora parsik omn išxan, anun Datoyean, hramanaw arkʻuni.
  1999 translation by Robert W. Thomson
  The commander of their force was a certain Persian prince named Datoyean, [appointed] by royal command.

Declension edit

u-type

	singular	plural
nominative	զօր (zōr)	զօրք (zōrkʻ)
genitive	զօրու (zōru)	զօրուց (zōrucʻ)
dative	զօրու (zōru)	զօրուց (zōrucʻ)
accusative	զօր (zōr)	զօրս (zōrs)
ablative	զօրուէ, զօրէ (zōruē, zōrē)	զօրուց (zōrucʻ)
instrumental	զօրու (zōru)	զօրուք (zōrukʻ)
locative	զօրու (zōru)	զօրս (zōrs)
singulars usually follow this declension

i-a-type

	singular	plural
nominative	զօր (zōr)	զօրք (zōrkʻ)
genitive	զօրի (zōri)	զօրաց (zōracʻ)
dative	զօրի (zōri)	զօրաց (zōracʻ)
accusative	զօր (zōr)	զօրս (zōrs)
ablative	զօրէ (zōrē)	զօրաց (zōracʻ)
instrumental	զօրաւ (zōraw)	զօրօք (zōrōkʻ)
locative	զօրի (zōri)	զօրս (zōrs)
plurals usually follow this declension post-classically o-type instrumental singular զօրով (zōrov) and instrumental plural զօրովք (zōrovkʻ) are also attested

Derived terms edit

ազատազօրք (azatazōrkʻ)
ամենազօր (amenazōr)
ամենազօրութիւն (amenazōrutʻiwn)
անբաւազօր (anbawazōr)
անզօր (anzōr)
անզօրագոյն (anzōragoyn)
անզօրական (anzōrakan)
անզօրանամ (anzōranam)
անզօրացուցանեմ (anzōracʻucʻanem)
անզօրելի (anzōreli)
անզօրութիւն (anzōrutʻiwn)
անձնազօր (anjnazōr)
աշխարհազօր (ašxarhazōr)
առաքինազօր (aṙakʻinazōr)
աստուածազօր (astuacazōr)
աստուածազօրավիգ (astuacazōravig)
բազմազօր (bazmazōr)
բաւականազօր (bawakanazōr)
գերազօր (gerazōr)
երկազօր (erkazōr)
զօրաբար (zōrabar)
զօրագլխական (zōraglxakan)
զօրագլխակից (zōraglxakicʻ)
զօրագլուխ (zōraglux)
զօրագոյն (zōragoyn)
զօրազուարճ (zōrazuarč)
զօրաժողով (zōražołov)
զօրախաղաց (zōraxałacʻ)
զօրական (zōrakan)
զօրականական (zōrakanakan)
զօրականութիւն (zōrakanutʻiwn)
զօրակից (zōrakicʻ)
զօրահատոյց (zōrahatoycʻ)
զօրամարտութիւն (zōramartutʻiwn)
զօրանամ (zōranam)
զօրանիստ (zōranist)
զօրապահանջ (zōrapahanǰ)
զօրապետ (zōrapet)
զօրապետեմ (zōrapetem)
զօրապէս (zōrapēs)
զօրասէր (zōrasēr)
զօրավար (zōravar)
զօրավարական (zōravarakan)
զօրավարեմ (zōravarem)
զօրավարութիւն (zōravarutʻiwn)
զօրավիգ (zōravig)
զօրավիգն (zōravign)
զօրացելութիւն (zōracʻelutʻiwn)
զօրացողատրապէս (zōracʻołatrapēs)
զօրացուցանեմ (zōracʻucʻanem)
զօրացուցիչ (zōracʻucʻičʻ)
զօրաւար (zōrawar)
զօրաւիգ (zōrawig)
զօրաւիգն (zōrawign)
զօրաւոր (zōrawor)
զօրաւորաբար (zōraworabar)
զօրաւորագոյն (zōraworagoyn)
զօրաւորանամ (zōraworanam)
զօրաւորապէս (zōraworapēs)
զօրաւորութիւն (zōraworutʻiwn)
զօրելի (zōreli)
զօրեղ (zōreł)
զօրեղագոյն (zōrełagoyn)
զօրեղակերպ (zōrełakerp)
զօրեղապէս (zōrełapēs)
զօրեղութիւն (zōrełutʻiwn)
զօրեմ (zōrem)
զօրէն (zōrēn)
զօրընտիր (zōrəntir)
զօրհանապազ (zōrhanapaz)
զօրութիւն (zōrutʻiwn)
զօրութիւնակիր (zōrutʻiwnakir)
իմաստնազօր (imastnazōr)
ինքնազօր (inkʻnazōr)
ինքնազօրութիւն (inkʻnazōrutʻiwn)
կրօնազօր (krōnazōr)
համազօր (hamazōr)
համազօրութիւն (hamazōrutʻiwn)
համաշխարհազօր (hamašxarhazōr)
հանգիտազօր (hangitazōr)
հասարակազօր (hasarakazōr)
հաւասարազօր (hawasarazōr)
հեզօրէն (hezōrēn)
հեծելազօր (hecelazōr)
հետեւակազօր (hetewakazōr)
հզօր (hzōr)
հիազօր (hiazōr)
հսկայազօր (hskayazōr)
հրեշտակազօր (hreštakazōr)
մեծազօր (mecazōr)
մեծսկայազօր (mecskayazōr)
միազօր (miazōr)
նախազօրավար (naxazōravar)
սկայազօր (skayazōr)
սկզբնազօր (skzbnazōr)
սպայազօր (spayazōr)
սքանչելազօր (skʻančʻelazōr)
վիշապազօր (višapazōr)
տզօր (tzōr)
տիրազօր (tirazōr)
քաջազօր (kʻaǰazōr)
քաջազօրութիւն (kʻaǰazōrutʻiwn)
քրիստոսազօր (kʻristosazōr)

Descendants edit

Armenian: զոր (zor), զորք (zorkʻ)

References edit

^ Thomson, Robert W. (1982) Ełišē, History of Vardan and the Armenian War (Harvard Armenian texts and studies; 5)‎^[1], Cambridge, Massachusetts, London, England: Harvard University Press, page 148

զօր

Contents