թարթել
Armenian edit
Etymology edit
From Middle Armenian թարթել (tʻartʻel), from Old Armenian թարթեմ (tʻartʻem).
Pronunciation edit
- (Eastern Armenian, standard) IPA(key): [tʰɑɾˈtʰel]
- (Western Armenian, standard) IPA(key): [tʰɑɾˈtʰel]
Verb edit
թարթել • (tʻartʻel)
- to blink
Inflection edit
plain -el conjugation (Eastern Armenian)
| infinitive | թարթել (tʻartʻel) | imperfective converb | թարթում (tʻartʻum) | ||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| passive | — | simultaneous converb | թարթելիս (tʻartʻelis) | ||||
| causative | թարթեցնել, թարթացնել*, թարթցնել* (tʻartʻecʻnel, tʻartʻacʻnel*, tʻartʻcʻnel*) | perfective converb | թարթել (tʻartʻel) | ||||
| aorist stem | թարթ- (tʻartʻ-) | future converb I | թարթելու (tʻartʻelu) | ||||
| resultative participle | թարթած (tʻartʻac) | future converb II | թարթելիք (tʻartʻelikʻ) | ||||
| subject participle | թարթող (tʻartʻoġ) | connegative converb | թարթի (tʻartʻi) | ||||
| person | singular | plural | |||||
| 1st person | 2nd person | 3rd person | 1st person | 2nd person | 3rd person | ||
| indicative | ես | դու | նա | մենք | դուք | նրանք | |
| present | թարթում եմ (tʻartʻum em) | թարթում ես (tʻartʻum es) | թարթում է (tʻartʻum ē) | թարթում ենք (tʻartʻum enkʻ) | թարթում եք (tʻartʻum ekʻ) | թարթում են (tʻartʻum en) | |
| past imperfective | թարթում էի (tʻartʻum ēi) | թարթում էիր (tʻartʻum ēir) | թարթում էր (tʻartʻum ēr) | թարթում էինք (tʻartʻum ēinkʻ) | թարթում էիք (tʻartʻum ēikʻ) | թարթում էին (tʻartʻum ēin) | |
| future | թարթելու եմ (tʻartʻelu em) | թարթելու ես (tʻartʻelu es) | թարթելու է (tʻartʻelu ē) | թարթելու ենք (tʻartʻelu enkʻ) | թարթելու եք (tʻartʻelu ekʻ) | թարթելու են (tʻartʻelu en) | |
| past future | թարթելու էի (tʻartʻelu ēi) | թարթելու էիր (tʻartʻelu ēir) | թարթելու էր (tʻartʻelu ēr) | թարթելու էինք (tʻartʻelu ēinkʻ) | թարթելու էիք (tʻartʻelu ēikʻ) | թարթելու էին (tʻartʻelu ēin) | |
| present perfect | թարթել եմ (tʻartʻel em) | թարթել ես (tʻartʻel es) | թարթել է (tʻartʻel ē) | թարթել ենք (tʻartʻel enkʻ) | թարթել եք (tʻartʻel ekʻ) | թարթել են (tʻartʻel en) | |
| pluperfect | թարթել էի (tʻartʻel ēi) | թարթել էիր (tʻartʻel ēir) | թարթել էր (tʻartʻel ēr) | թարթել էինք (tʻartʻel ēinkʻ) | թարթել էիք (tʻartʻel ēikʻ) | թարթել էին (tʻartʻel ēin) | |
| aorist (past perfective) | թարթեցի, թարթի* (tʻartʻecʻi, tʻartʻi*) | թարթեցիր, թարթիր* (tʻartʻecʻir, tʻartʻir*) | թարթեց (tʻartʻecʻ) | թարթեցինք, թարթինք* (tʻartʻecʻinkʻ, tʻartʻinkʻ*) | թարթեցիք, թարթիք* (tʻartʻecʻikʻ, tʻartʻikʻ*) | թարթեցին, թարթին* (tʻartʻecʻin, tʻartʻin*) | |
| subjunctive | ես | դու | նա | մենք | դուք | նրանք | |
| present | թարթեմ (tʻartʻem) | թարթես (tʻartʻes) | թարթի (tʻartʻi) | թարթենք (tʻartʻenkʻ) | թարթեք (tʻartʻekʻ) | թարթեն (tʻartʻen) | |
| past | թարթեի (tʻartʻei) | թարթեիր (tʻartʻeir) | թարթեր (tʻartʻer) | թարթեինք (tʻartʻeinkʻ) | թարթեիք (tʻartʻeikʻ) | թարթեին (tʻartʻein) | |
| conditional | ես | դու | նա | մենք | դուք | նրանք | |
| future | կթարթեմ (ktʻartʻem) | կթարթես (ktʻartʻes) | կթարթի (ktʻartʻi) | կթարթենք (ktʻartʻenkʻ) | կթարթեք (ktʻartʻekʻ) | կթարթեն (ktʻartʻen) | |
| past | կթարթեի (ktʻartʻei) | կթարթեիր (ktʻartʻeir) | կթարթեր (ktʻartʻer) | կթարթեինք (ktʻartʻeinkʻ) | կթարթեիք (ktʻartʻeikʻ) | կթարթեին (ktʻartʻein) | |
| imperative | — | (դու) | — | — | (դուք) | — | |
| — | թարթի՛ր, թարթի՛* (tʻartʻír, tʻartʻí*) | — | — | թարթե՛ք, թարթեցե՛ք** (tʻartʻékʻ, tʻartʻecʻékʻ**) | — | ||
| *colloquial **dated | |||||||
plain -el negative conjugation (Eastern Armenian)
| infinitive | չթարթել (čʻtʻartʻel) | ||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| resultative participle | չթարթած (čʻtʻartʻac) | ||||||
| subject participle | չթարթող (čʻtʻartʻoġ) | ||||||
| person | singular | plural | |||||
| 1st person | 2nd person | 3rd person | 1st person | 2nd person | 3rd person | ||
| indicative | ես | դու | նա | մենք | դուք | նրանք | |
| present | չեմ թարթում (čʻem tʻartʻum) | չես թարթում (čʻes tʻartʻum) | չի թարթում (čʻi tʻartʻum) | չենք թարթում (čʻenkʻ tʻartʻum) | չեք թարթում (čʻekʻ tʻartʻum) | չեն թարթում (čʻen tʻartʻum) | |
| past imperfective | չէի թարթում (čʻēi tʻartʻum) | չէիր թարթում (čʻēir tʻartʻum) | չէր թարթում (čʻēr tʻartʻum) | չէինք թարթում (čʻēinkʻ tʻartʻum) | չէիք թարթում (čʻēikʻ tʻartʻum) | չէին թարթում (čʻēin tʻartʻum) | |
| future | չեմ թարթելու (čʻem tʻartʻelu) | չես թարթելու (čʻes tʻartʻelu) | չի թարթելու (čʻi tʻartʻelu) | չենք թարթելու (čʻenkʻ tʻartʻelu) | չեք թարթելու (čʻekʻ tʻartʻelu) | չեն թարթելու (čʻen tʻartʻelu) | |
| past future | չէի թարթելու (čʻēi tʻartʻelu) | չէիր թարթելու (čʻēir tʻartʻelu) | չէր թարթելու (čʻēr tʻartʻelu) | չէինք թարթելու (čʻēinkʻ tʻartʻelu) | չէիք թարթելու (čʻēikʻ tʻartʻelu) | չէին թարթելու (čʻēin tʻartʻelu) | |
| present perfect | չեմ թարթել (čʻem tʻartʻel) | չես թարթել (čʻes tʻartʻel) | չի թարթել (čʻi tʻartʻel) | չենք թարթել (čʻenkʻ tʻartʻel) | չեք թարթել (čʻekʻ tʻartʻel) | չեն թարթել (čʻen tʻartʻel) | |
| pluperfect | չէի թարթել (čʻēi tʻartʻel) | չէիր թարթել (čʻēir tʻartʻel) | չէր թարթել (čʻēr tʻartʻel) | չէինք թարթել (čʻēinkʻ tʻartʻel) | չէիք թարթել (čʻēikʻ tʻartʻel) | չէին թարթել (čʻēin tʻartʻel) | |
| aorist (past perfective) | չթարթեցի, չթարթի* (čʻtʻartʻecʻi, čʻtʻartʻi*) | չթարթեցիր, չթարթիր* (čʻtʻartʻecʻir, čʻtʻartʻir*) | չթարթեց (čʻtʻartʻecʻ) | չթարթեցինք, չթարթինք* (čʻtʻartʻecʻinkʻ, čʻtʻartʻinkʻ*) | չթարթեցիք, չթարթիք* (čʻtʻartʻecʻikʻ, čʻtʻartʻikʻ*) | չթարթեցին, չթարթին* (čʻtʻartʻecʻin, čʻtʻartʻin*) | |
| subjunctive | ես | դու | նա | մենք | դուք | նրանք | |
| present | չթարթեմ (čʻtʻartʻem) | չթարթես (čʻtʻartʻes) | չթարթի (čʻtʻartʻi) | չթարթենք (čʻtʻartʻenkʻ) | չթարթեք (čʻtʻartʻekʻ) | չթարթեն (čʻtʻartʻen) | |
| past | չթարթեի (čʻtʻartʻei) | չթարթեիր (čʻtʻartʻeir) | չթարթեր (čʻtʻartʻer) | չթարթեինք (čʻtʻartʻeinkʻ) | չթարթեիք (čʻtʻartʻeikʻ) | չթարթեին (čʻtʻartʻein) | |
| conditional | ես | դու | նա | մենք | դուք | նրանք | |
| future | չեմ թարթի (čʻem tʻartʻi) | չես թարթի (čʻes tʻartʻi) | չի թարթի (čʻi tʻartʻi) | չենք թարթի (čʻenkʻ tʻartʻi) | չեք թարթի (čʻekʻ tʻartʻi) | չեն թարթի (čʻen tʻartʻi) | |
| past | չէի թարթի (čʻēi tʻartʻi) | չէիր թարթի (čʻēir tʻartʻi) | չէր թարթի (čʻēr tʻartʻi) | չէինք թարթի (čʻēinkʻ tʻartʻi) | չէիք թարթի (čʻēikʻ tʻartʻi) | չէին թարթի (čʻēin tʻartʻi) | |
| imperative | — | (դու) | — | — | (դուք) | — | |
| — | մի՛ թարթիր, մի՛ թարթի* (mí tʻartʻir, mí tʻartʻi*) | — | — | մի՛ թարթեք, մի՛ թարթեցեք** (mí tʻartʻekʻ, mí tʻartʻecʻekʻ**) | — | ||
| *colloquial **dated | |||||||
declension of the nominalized infinitive, u-type, inanimate (Eastern Armenian)
| singular (singulare tantum) | ||||
|---|---|---|---|---|
| nominative | թարթել (tʻartʻel) | |||
| dative | թարթելու (tʻartʻelu) | |||
| ablative | թարթելուց (tʻartʻelucʻ) | |||
| instrumental | թարթելով (tʻartʻelov) | |||
| locative | թարթելում (tʻartʻelum) | |||
| definite forms | ||||
| nominative | թարթելը/թարթելն (tʻartʻelə/tʻartʻeln) | |||
| dative | թարթելուն (tʻartʻelun) | |||
| 1st person possessive forms (my) | ||||
| nominative | թարթելս (tʻartʻels) | |||
| dative | թարթելուս (tʻartʻelus) | |||
| ablative | թարթելուցս (tʻartʻelucʻs) | |||
| instrumental | թարթելովս (tʻartʻelovs) | |||
| locative | թարթելումս (tʻartʻelums) | |||
| 2nd person possessive forms (your) | ||||
| nominative | թարթելդ (tʻartʻeld) | |||
| dative | թարթելուդ (tʻartʻelud) | |||
| ablative | թարթելուցդ (tʻartʻelucʻd) | |||
| instrumental | թարթելովդ (tʻartʻelovd) | |||
| locative | թարթելումդ (tʻartʻelumd) | |||
Related terms edit
Middle Armenian edit
Etymology edit
From Old Armenian թարթեմ (tʻartʻem).
Verb edit
թարթել • (tʻartʻel)
- to blink
Derived terms edit
- ակնթարթ (akntʻartʻ)
- անթարթ (antʻartʻ)
- անթարթելի (antʻartʻeli)
- թարթեւանունք (tʻartʻewanunkʻ)
- թարթեւանք (tʻartʻewankʻ)
- թարթեւունք (tʻartʻewunkʻ)
- թարթիչ (tʻartʻičʻ)
Descendants edit
- Armenian: թարթել (tʻartʻel)
Further reading edit
- Ačaṙean, Hračʻeay (1971–1979) “թարթ”, in Hayerēn armatakan baṙaran [Armenian Etymological Dictionary] (in Armenian), 2nd edition, a reprint of the original 1926–1935 seven-volume edition, Yerevan: University Press
- Awetikʻean, G., Siwrmēlean, X., Awgerean, M. (1836–1837) “թարթել”, in Nor baṙgirkʻ haykazean lezui [New Dictionary of the Armenian Language] (in Old Armenian), Venice: S. Lazarus Armenian Academy
- Norayr N. Biwzandacʻi (2000) “թարթել”, in Martiros Minassian, editor, Baṙagirkʻ storin hayerēni i matenagrutʻeancʻ ŽA–ŽĒ darucʻ [Dictionary of Middle Armenian Based on the Literature of 11–17th Centuries][1], edited from the author's unfinished manuscript written 1884–1915, Geneva: Martiros Minassian, page 221
Old Armenian edit
Verb edit
թարթել • (tʻartʻel)
- infinitive of թարթեմ (tʻartʻem)