ծառ
Armenian edit
Etymology edit
From Old Armenian ծառ (caṙ).
Pronunciation edit
Audio (Eastern Armenian) (file)
- (Eastern Armenian, standard) IPA(key): [t͡sɑr]
- (Western Armenian, standard) IPA(key): [d͡zɑɾ]
Noun edit
ծառ • (caṙ)
Declension edit
i-type, inanimate (Eastern Armenian)
| singular | plural | |||
|---|---|---|---|---|
| nominative | ծառ (caṙ) | ծառեր (caṙer) | ||
| dative | ծառի (caṙi) | ծառերի (caṙeri) | ||
| ablative | ծառից (caṙicʻ) | ծառերից (caṙericʻ) | ||
| instrumental | ծառով (caṙov) | ծառերով (caṙerov) | ||
| locative | ծառում (caṙum) | ծառերում (caṙerum) | ||
| definite forms | ||||
| nominative | ծառը/ծառն (caṙə/caṙn) | ծառերը/ծառերն (caṙerə/caṙern) | ||
| dative | ծառին (caṙin) | ծառերին (caṙerin) | ||
| 1st person possessive forms (my) | ||||
| nominative | ծառս (caṙs) | ծառերս (caṙers) | ||
| dative | ծառիս (caṙis) | ծառերիս (caṙeris) | ||
| ablative | ծառիցս (caṙicʻs) | ծառերիցս (caṙericʻs) | ||
| instrumental | ծառովս (caṙovs) | ծառերովս (caṙerovs) | ||
| locative | ծառումս (caṙums) | ծառերումս (caṙerums) | ||
| 2nd person possessive forms (your) | ||||
| nominative | ծառդ (caṙd) | ծառերդ (caṙerd) | ||
| dative | ծառիդ (caṙid) | ծառերիդ (caṙerid) | ||
| ablative | ծառիցդ (caṙicʻd) | ծառերիցդ (caṙericʻd) | ||
| instrumental | ծառովդ (caṙovd) | ծառերովդ (caṙerovd) | ||
| locative | ծառումդ (caṙumd) | ծառերումդ (caṙerumd) | ||
Derived terms edit
- տոնածառ (tonacaṙ)
Old Armenian edit
Etymology edit
Disputed.
Pedersen connects with Ancient Greek γάρρα (gárrha, “rod, wand”), γάρσανα (gársana, “brushwood”), γέρρον (gérrhon, “wattle-fence”) and Old Norse kjarr (“copsewood, brush-wood, thicket”). This is accepted by Walde, Pokorny and Ačaṙean, who reconstruct Proto-Indo-European *ǵr̥so- for Armenian, the zero-grade of the root *ǵers- (“to twist; to plait things from flexible twigs”).
On the other hand, according to Diakonoff we are dealing with a word of Hurro-Urartian origin: compare Urartian 𒄑𒍝𒀀𒊑 (GIŠ.za-a-ri /ṣârə, zari, zare, šari/, “orchard”), Hurrian 𒊬𒈨 (sar-me, “wood”).
Noun edit
ծառ • (caṙ)
- tree
- մատաղատունկ ծառ ― matałatunk caṙ ― sapling
- հինաւուրց, զառամ ծառ ― hinawurcʻ, zaṙam caṙ ― old tree
- պտղատու ծառ ― ptłatu caṙ ― fruit tree
- թզուկ ծառ ― tʻzuk caṙ ― dwarf tree
- ծառ արուեստի ― caṙ aruesti ― the ten Aristotelian categories
- ելանել ի ծառ ― elanel i caṙ ― to climb trees; to mount a tree
- ծառ յօտել, յապաւել զծառս ― caṙ yōtel, yapawel zcaṙs ― to prune; to lop
- պատուաստել զծառս ― patuastel zcaṙs ― to graft
- ծաղկին ծառք ― całkin caṙkʻ ― the trees flourish
- փթթին ծառք ծաղկօք, ծաղկազարդին ծառք ― pʻtʻtʻin caṙkʻ całkōkʻ, całkazardin caṙkʻ ― the fruits are in full bloom or blossom
- ծառ կացուցանել զհերս ― caṙ kacʻucʻanel zhers ― to cause the hair to stand on end
- իւրում ծառոց ի վերայ ելանել ― iwrum caṙocʻ i veray elanel ― to do according to one's will or pleasure, to follow one's own bent
Declension edit
o-type
| singular | plural | ||
|---|---|---|---|
| nominative | ծառ (caṙ) | ծառք (caṙkʻ) | |
| genitive | ծառոյ (caṙoy) | ծառոց (caṙocʻ) | |
| dative | ծառոյ (caṙoy) | ծառոց (caṙocʻ) | |
| accusative | ծառ (caṙ) | ծառս (caṙs) | |
| ablative | ծառոյ (caṙoy) | ծառոց (caṙocʻ) | |
| instrumental | ծառով (caṙov) | ծառովք (caṙovkʻ) | |
| locative | ծառ (caṙ) | ծառս (caṙs) | |
| An instrumental plural ծառօք (caṙōkʻ) is also attested. | |||
Derived terms edit
- անծառ (ancaṙ)
- խտածառ (xtacaṙ)
- ծառաբեր (caṙaber)
- ծառագնաց (caṙagnacʻ)
- ծառազարդ (caṙazard)
- ծառանամ (caṙanam)
- ծառասէր (caṙasēr)
- ծառաստան (caṙastan)
- ծառավայելուչ (caṙavayelučʻ)
- ծառավերաց (caṙaveracʻ)
- ծառատունկ (caṙatunk)
- ծառացուցանեմ (caṙacʻucʻanem)
- ծառաւէտ (caṙawēt)
- ծառափթիթ (caṙapʻtʻitʻ)
- ծառզարդար (caṙzardar)
- մեծածառ (mecacaṙ)
- ստուարածառ (stuaracaṙ)
- քաջածառ (kʻaǰacaṙ)
Descendants edit
References edit
- Ačaṙean, Hračʻeay (1973) “ծառ”, in Hayerēn armatakan baṙaran [Armenian Etymological Dictionary] (in Armenian), 2nd edition, a reprint of the original 1926–1935 seven-volume edition, volume II, Yerevan: University Press, pages 446–447
- Awetikʻean, G., Siwrmēlean, X., Awgerean, M. (1836–1837) “ծառ”, in Nor baṙgirkʻ haykazean lezui [New Dictionary of the Armenian Language] (in Old Armenian), Venice: S. Lazarus Armenian Academy
- Diakonoff, Igor M. (1985) “Hurro-Urartian Borrowings in Old Armenian”, in Journal of the American Oriental Society[1], volume 105, number 4, pages 597–603
- Pedersen, Holger (1905) “Zur armenischen Sprachgeschichte”, in Zeitschrift für vergleichende Sprachforschung auf dem Gebiete der Indogermanischen Sprachen[2] (in German), volume 38, number 2, page 194
- Petrosean, Matatʻeay (1879) “ծառ”, in Nor Baṙagirkʻ Hay-Angliarēn [New Dictionary Armenian–English], Venice: S. Lazarus Armenian Academy
- Pokorny, Julius (1959) Indogermanisches etymologisches Wörterbuch [Indo-European Etymological Dictionary] (in German), volume 2, Bern, München: Francke Verlag, page 392
- Walde, Alois (1930) Julius Pokorny, editor, Vergleichendes Wörterbuch der indogermanischen Sprachen (in German), volume I, Berlin: de Gruyter, page 609