կշիռ
Armenian edit
Etymology edit
From Old Armenian կշիռ (kšiṙ).
Pronunciation edit
- (Eastern Armenian, standard) IPA(key): [kəˈʃir]
- (Western Armenian, standard) IPA(key): [ɡəˈʃiɾ]
Noun edit
կշիռ • (kšiṙ)
- weight
- տեսակարար կշիռ ― tesakarar kšiṙ ― specific weight
- (figuratively) authority, influence, weight
Declension edit
i-type, inanimate (Eastern Armenian)
| singular | plural | |||
|---|---|---|---|---|
| nominative | կշիռ (kšiṙ) | կշիռներ (kšiṙner) | ||
| dative | կշռի (kšṙi) | կշիռների (kšiṙneri) | ||
| ablative | կշռից (kšṙicʻ) | կշիռներից (kšiṙnericʻ) | ||
| instrumental | կշռով (kšṙov) | կշիռներով (kšiṙnerov) | ||
| locative | կշռում (kšṙum) | կշիռներում (kšiṙnerum) | ||
| definite forms | ||||
| nominative | կշիռը/կշիռն (kšiṙə/kšiṙn) | կշիռները/կշիռներն (kšiṙnerə/kšiṙnern) | ||
| dative | կշռին (kšṙin) | կշիռներին (kšiṙnerin) | ||
| 1st person possessive forms (my) | ||||
| nominative | կշիռս (kšiṙs) | կշիռներս (kšiṙners) | ||
| dative | կշռիս (kšṙis) | կշիռներիս (kšiṙneris) | ||
| ablative | կշռիցս (kšṙicʻs) | կշիռներիցս (kšiṙnericʻs) | ||
| instrumental | կշռովս (kšṙovs) | կշիռներովս (kšiṙnerovs) | ||
| locative | կշռումս (kšṙums) | կշիռներումս (kšiṙnerums) | ||
| 2nd person possessive forms (your) | ||||
| nominative | կշիռդ (kšiṙd) | կշիռներդ (kšiṙnerd) | ||
| dative | կշռիդ (kšṙid) | կշիռներիդ (kšiṙnerid) | ||
| ablative | կշռիցդ (kšṙicʻd) | կշիռներիցդ (kšiṙnericʻd) | ||
| instrumental | կշռովդ (kšṙovd) | կշիռներովդ (kšiṙnerovd) | ||
| locative | կշռումդ (kšṙumd) | կշիռներումդ (kšiṙnerumd) | ||
Derived terms edit
- կշռաքար (kšṙakʻar)
Related terms edit
Old Armenian edit
Alternative forms edit
- կշիւռ (kšiwṙ) — post-Classical
Etymology edit
From Akkadian 𒄑𒂟 (gišrinnu, “scales”).
Noun edit
կշիռ • (kšiṙ)
- balance, scales, steelyard, weighing machine
- ծանրոցք կշռոց ― canrocʻkʻ kšṙocʻ ― counterpoise, the weights of a steel-yard or beam
- նժար, թաթ, սլաք, լծակք կշռոյ ― nžar, tʻatʻ, slakʻ, lcakkʻ kšṙoy ― the scales, the tongue, the beam of a balance
- կշիռ դահեկանաց ― kšiṙ dahekanacʻ ― money-scales
- կշիռ քաղաքական ― kšiṙ kʻałakʻakan ― balance of power
- կշիռ արդար ― kšiṙ ardar ― correct balance, scales; just weight
- զմէտ կշռոյն անայլայլակ ունել ― zmēt kšṙoyn anaylaylak unel ― to hold the balance evenly; to counter-balance, to counter-poise, to counter-vail, to equipoise, to equilibrate
- կշիռ հաշուի ― kšiṙ hašui ― balance, balance-sheet
- առնել զկշիռ հաշուի ― aṙnel zkšiṙ hašui ― to strike the balance
- կշիռ առնել զհաշիւ ― kšiṙ aṙnel zhašiw ― to balance or settle an account
- դնել զգլուխ ի կշիռս, տալ զանձն ի կշիռս ― dnel zglux i kšiṙs, tal zanjn i kšiṙs ― to risk oneself, to incur danger, to ran into jeopardy, to expose oneself to death, to carry one's life in one's hand, to encounter danger of death
- arm of the balance; scale, pan
- զոյգք/լուծք կշռոց ― zoygkʻ/luckʻ kšṙocʻ ― scales, pair of scales
- (astronomy) Libra
- weight, heaviness, ponderousness
- կշիռ տեսակարար ― kšiṙ tesakarar ― specific weight
- կշիռ յարաբերական ― kšiṙ yaraberakan ― relative weight
- կշիռ բացարձակ ― kšiṙ bacʻarjak ― absolute weight
- կշիռ անօթոց ― kšiṙ anōtʻocʻ ― tare, tare and tret
- կշռով ― kšṙov ― by weight
- զնոյն կշռով ― znoyn kšṙov ― as much, equally, of like measure or weight
- կանոն կշռոց, մայր կշիռ ― kanon kšṙocʻ, mayr kšiṙ ― standard-weight
- պաշտօնեայ կարգեալ յուղղութիւն կշռոց ― paštōneay kargeal yułłutʻiwn kšṙocʻ ― officer appointed to mark weights and measures
- սահմանել զկշիռս ― sahmanel zkšiṙs ― to stamp with the public mark
- կշիռ նենգութեան ― kšiṙ nengutʻean ― false weight
- կշիռ ստութեան առնել ― kšiṙ stutʻean aṙnel ― to falsify weights or scales
- գնել ինչ ի կշիռ ոսկւոյ ― gnel inčʻ i kšiṙ oskwoy ― to pay exceedingly dear for, or at an extravagant rate
- պահապանք կշռոյ, պահպանեալք կշռով ― pahapankʻ kšṙoy, pahpanealkʻ kšṙov ― door-keeper, porter
- equilibrium, poise; equivalent, equal value, counterpoise; proportion
- կշիռ տաղաչափական ― kšiṙ tałačʻapʻakan ― the scan or measure of verses, prosody
- զկշիռն ընդունել, առնուլ անդրէն զկշիռն ― zkšiṙn əndunel, aṙnul andrēn zkšiṙn ― to receive the equivalent, or in exchange
- կորուսանել զկշիռ կայից ― korusanel zkšiṙ kayicʻ ― to lose the balance or equilibrium
- parallel, comparison, likening; trial, examination, ponderation, judgment
- կշիռ վերուստ ի վայր ― kšiṙ verust i vayr ― in equilibrium; perpendicularly, vertically
- ի կշիռ մատուցանել, դնել ի կշիռս մտաց ― i kšiṙ matucʻanel, dnel i kšiṙs mtacʻ ― to ponder, to examine, to consider, to weigh
- ի կշիռ մտանել ― i kšiṙ mtanel ― to be weighed, carefully pondered or considered
- ի կշիռ դնել զոք ընդ ումեք, ի կշիռ ընդ միմեանս արկանել ― i kšiṙ dnel zokʻ ənd umekʻ, i kšiṙ ənd mimeans arkanel ― to compare with
- ի կշիռ բերեալ համեմատել, ի կշիռ համեմատութեան բերել, ի կշիռ կալ ննդ ումեք ― i kšiṙ bereal hamematel, i kšiṙ hamematutʻean berel, i kšiṙ kal nnd umekʻ ― to be compared with, to compare oneself with
Declension edit
o-type
Adjective edit
կշիռ • (kšiṙ)
- equal, just, tantamount, equivalent, proportional
- կշիռ գտակաւ ― kšiṙ gtakaw ― exactly, precisely
- կշիռ գտակաւ գործել ինչ ― kšiṙ gtakaw gorcel inčʻ ― to go by rule and compass, to do every thing with weight and measure
Declension edit
o-type
Adverb edit
կշիռ • (kšiṙ)
Derived terms edit
- անկշիռ (ankšiṙ)
- անկշռելի (ankšṙeli)
- անկշռութիւն (ankšṙutʻiwn)
- աշխարհակշիռ (ašxarhakšiṙ)
- արդարակշիռ (ardarakšiṙ)
- արդարակշռութիւն (ardarakšṙutʻiwn)
- արժանակշիռ (aržanakšiṙ)
- բարեկշիռ (barekšiṙ)
- գերակշիռ (gerakšiṙ)
- դատակշիռ (datakšiṙ)
- դիւրակշիռ (diwrakšiṙ)
- դրամակշիռ (dramakšiṙ)
- երկակշիռ (erkakšiṙ)
- երկրակշռութիւն (erkrakšṙutʻiwn)
- զուգակշիռ (zugakšiṙ)
- զուգակշռեմ (zugakšṙem)
- իրաւակշիռ (irawakšiṙ)
- կշռագոյն (kšṙagoyn)
- կշռադատեմ (kšṙadatem)
- կշռական (kšṙakan)
- կշռակի (kšṙaki)
- կշռաձեւութիւն (kšṙajewutʻiwn)
- կշռապէս (kšṙapēs)
- կշռարար (kšṙarar)
- կշռաւոր (kšṙawor)
- կշռեմ (kšṙem)
- կշռիչ (kšṙičʻ)
- կշռորդ (kšṙord)
- կշռորդեմ (kšṙordem)
- կշռոց (kšṙocʻ)
- կշռուած (kšṙuac)
- կշռութիւն (kšṙutʻiwn)
- կշռումն (kšṙumn)
- հակակշիռ (hakakšiṙ)
- հանգիտակշիռ (hangitakšiṙ)
- հասարակակշիռ (hasarakakšiṙ)
- հարթակշիռ (hartʻakšiṙ)
- հաւասարակշիռ (hawasarakšiṙ)
- միակշիռ (miakšiṙ)
- ուղղակշիռ (ułłakšiṙ)
- չարակշիռ (čʻarakšiṙ)
- պայծառակշիռ (paycaṙakšiṙ)
- ստուգակշիռ (stugakšiṙ)
- օրակշիռ (ōrakšiṙ)
Descendants edit
References edit
- Petrosean, Matatʻeay (1879) “կշիռ”, in Nor Baṙagirkʻ Hay-Angliarēn [New Dictionary Armenian–English], Venice: S. Lazarus Armenian Academy
- Awetikʻean, G., Siwrmēlean, X., Awgerean, M. (1836–1837) “կշիռ”, in Nor baṙgirkʻ haykazean lezui [New Dictionary of the Armenian Language] (in Old Armenian), Venice: S. Lazarus Armenian Academy
- Ačaṙean, Hračʻeay (1971–1979) “կշիռ”, in Hayerēn armatakan baṙaran [Armenian Etymological Dictionary] (in Armenian), 2nd edition, a reprint of the original 1926–1935 seven-volume edition, Yerevan: University Press