نوروز

Persian

FWOTD – 20 March 2013

Persian Wikipedia has an article on:

نوروز


Iranian Persian	نوروز
Dari	نوروز
Tajik	Наврӯз

Etymology

Etymology tree

Proto-Indo-European *new-

Proto-Indo-European *néwos

Proto-Indo-Iranian *náwas

Proto-Iranian *náwah

Middle Persian 𐭭𐭥𐭪𐭩 (nʿky)

Proto-Indo-European *lewk-

Proto-Indo-European *-os

Proto-Indo-Iranian *ráwčas

Proto-Iranian *ráwčah

Old Persian 𐎼𐎢𐎨𐏃 (r-u-c-h)

Middle Persian 𐭩𐭥𐭬 (yʿm)

Middle Persian nwklwc

Persian

Inherited from Middle Persian [Book Pahlavi needed] (nwklwc /⁠nōg-rōz⁠/, “New Year's day”) (Pazend 𐬥𐬋𐬭𐬋𐬰 (nōrōz)), from 𐭭𐭥𐭪𐭩 (nwky /⁠nōg⁠/, “new”) +‎ 𐭩𐭥𐭬 (YWM /⁠rōz⁠/, “day”). By surface analysis, (naw / now, “new”) +‎ (rōz / ruz, “day”).

Pronunciation

(Classical Persian) IPA^(key): [naw.ɾoːz]

(Dari, formal) IPA^(key): [näw.ɾoːz]
- (Kabuli) IPA^(key): [näw.ɾoːz]
- (Hazaragi) IPA^(key): [näw.ɾʊːz]

(Iran, formal) IPA^(key): [now.ɹuːz]

(Tajik, formal) IPA^(key): [näw.ɾɵz]

Readings
Classical reading^?	nawrōz
Dari reading^?	nawrōz
Iranian reading^?	nowruz
Tajik reading^?	navrüz

Proper noun

نوروز • (nawrōz / nowruz)

Nowruz, New Year in the Iranian and Zoroastrian calendar, celebrated on the spring equinox.
- 940-1020, Ferdowsi, Shahnameh, "پادشاهی بهرام گور"
  چو شد ساخته کار آتشکده
  همان جای نوروز و جشن سده
  بیامد سوی آذرآبادگان
  خود و نامداران و آزادگان
  ču šud sâxta kâr-i âtaškada
  hamân jây-i nawrôz u jašn-i sada
  biyâmad sôy-i âzarâbâdagân
  xwad u nâmdârân u âzâdagân
  (please add an English translation of this quotation)
- 1048-1131, Omar Khayyám, Rubaiyat, ruba'i #19
  بر چهرهٔ گل نسیم نوروز خوش است
  در صحن چمن روی دل‌افروز خوش است
  از دی که گذشت هر چه گویی خوش نیست
  خوش باش و ز دی مگو که امروز خوش است
  bar čihra-i gul nasîm-i nawrôz xwaš ast
  dar sahn-i čaman rôy-i dil-afrôz xwaš ast
  az dî ki guzašt har či gôyî xwaš nêst
  xwaš bâš u zi dî ma-gô ki imrôz xvaš ast
  (please add an English translation of this quotation)
- 1184-1291, Saadi Shirazi, Divan, ghazal #112
  نظر به روی تو هر بامداد نوروزیست
  شب فراق تو هر شب که هست یلداییست
  nazar ba rôy-i tu har bâmdâd nawrôzêst
  šab-i firâq-i tu har šab ki hast yaldâêst
  (please add an English translation of this quotation)
- 1207-1273, Rumi, Divan-e Shams, tarji' #7
  مستی و عاشقی و جوانی و یار ما
  نوروز و نوبهار و حمل می‌زند صلا
  هرگز ندیده چشم جهان این چنین بهار
  می‌روید از زمین و ز کهسار کیمیا
  mastî u âšiqî u javânî u yâr-i mâ
  nawrôz u nawbahâr u hamal mê-zanad salâ
  hargiz nadîda čašm-i jahân în čunîn bahâr
  mê-rôyad az zamîn u zi kuhsâr kîmiyâ
  (please add an English translation of this quotation)

Inflection

Basic forms of
	singular	plural
bare	نوروز (nowruz)	نوروز‌ها، نوروزا^△ (nowruz-hấ, nowruzấ^△)
definitive direct object	نوروز را، نوروز رو^△ (nowruz râ, nowruzo^△)	نوروز‌ها را، نوروزا رو^△ (nowruz-hấ râ, nowruzấ ro^△)
ezâfe	نوروز (nowruz-e)	نوروز‌های، نوروزای^△ (nowruz-hấ-ye, nowruzấ-ye^△)
marked indefinite or relative definite	نوروزی (nowruz-i)	نوروز‌هایی، نوروزایی^△ (nowruzấn-i, nowruz-hấ-i, nowruzấi^△)

^△ Colloquial.

Possessive forms of
	singular	plural
1^st person singular (“my”)	نوروزم (nowruzam)	نوروز‌هایم، نوروز‌هام، نوروزام^△ (nowruz-hấyam, nowruzấm^△)
2^nd person singular (“your”)	نوروزت (nowruzat, nowruzet^△)	نوروز‌هایت، نوروز‌هات، نوروزات^△ (nowruz-hấyat, nowruzất^△)
3^rd person singular (“his, her, its”)	نوروزش (nowruzaš, nowruzeš^△)	نوروز‌هایش، نوروز‌هاش، نوروزاش^△ (nowruz-hấyaš, nowruzấš^△)
1^st person plural (“our”)	نوروزمان، نوروزمون^△ (nowruzemân, nowruzemun^△)	نوروز‌هایمان، نوروز‌هامون، نوروزامون^△ (nowruz-hấyemân, nowruzấmun^△)
2^nd person plural (“your”)	نوروزتان، نوروزتون^△ (nowruzetân, nowruzetun^△)	نوروز‌هایتان، نوروز‌هاتون، نوروزاتون^△ (nowruz-hấyetân, nowruzấtun^△)
3^rd person plural (“their”)	نوروزشان، نوروزشون^△ (nowruzešân, nowruzešun^△)	نوروز‌هایشان، نوروز‌هاشون، نوروزاشون^△ (nowruz-hấyešân, nowruzấšun^△)

^△ Colloquial.

Derived terms

نوروزی (nawrōzī / nowruzi)

Descendants

→ Arabic: نَوْرُوز (nawrūz), نَيْرُوز (nayrūz)
→ Azerbaijani: Novruz
→ Bashkir: Науруз (Nawruz)
→ Bengali: নওরোজ (nôoroz), নওরোজা (nôoroza)
→ Gujarati: નવરોજ (navroj)
→ Kazakh: Наурыз (Nauryz)
→ Northern Kurdish: newroz
→ Kyrgyz: Нооруз (Nooruz)
→ Russian: Навруз (Navruz)
→ Turkish: Nevruz
→ Turkmen: Nowruz
→ Uzbek: Navroʻz
→ Uyghur: نورۇز (noruz)

References

Dehkhoda, Ali-Akbar (1931–) “نوروز”, in Dehkhoda Dictionary Institute, editors, Dehkhoda Dictionary (in Persian), Tehran: University of Tehran Press
Ferrand, Gabriel (1924) “L’élément persan dans les textes nautiques arabes des XV^o et XVI^o siècles”, in Journal asiatique‎^[1] (in French), volume 204, pages 230–234
MacKenzie, D. N. (1971) “nōg-rōz”, in A concise Pahlavi dictionary, London, New York, Toronto: Oxford University Press