अपर्याप्त

Hindi

Etymology

Learned borrowing from Classical Sanskrit अपर्याप्त (aparyāpta). By surface analysis, अ- (a-) +‎ पर्याप्त (paryāpt).

Pronunciation

• (Delhi) IPA^(key): /ə.pəɾ.jɑːpt̪/, [ɐ.pɐɾ.jäːpt̪]

Adjective

अपर्याप्त • (aparyāpt) (indeclinable)

1. insufficient, inadequate

   Antonyms: पर्याप्त (paryāpt), काफ़ी (kāfī)

   • 2021 October 20, “बैलों से होती है टिकाऊ खेती, ट्रैक्टर से होता है पृथ्वी का दोहन [sustainable farming is done by oxen, tractor is used to harness the earth]”, in jagran.com‎^[1], archived from the original on 21 October 2021:

     पूरे राज्य में एक या दो केंद्र जनता को शिक्षित करने के लिए घोर अपर्याप्त हैं।

     pūre rājya mẽ ek yā do kendra jantā ko śikṣit karne ke lie ghor aparyāpt ha͠i.

     One or two centers in the entire state are extremely inadequate to educate the public.

   • 2021 October 19, “Men's Health: हर पुरुष के लिए बहुत जरूरी हैं ये विटामिन और मिनरल्स, वरना होने लगती हैं ये बीमारी [these vitamins and minerals are very important for every man, otherwise these diseases start happening]”, in Zee News‎^[2], archived from the original on 21 October 2021:

     शरीर में आयोडीन की अपर्याप्त मात्रा वजन बढ़ने और अत्यधिक थकावट का कारण बन सकती है.

     śarīr mẽ āyoḍīn kī aparyāpt mātrā vajan baṛhne aur atyadhik thakāvaṭ kā kāraṇ ban saktī hai.

     Insufficient amount of iodine in the body can cause weight gain and extreme tiredness.

References

• Dāsa, Śyāmasundara (1965–1975) “अपर्याप्त”, in Hindī Śabdasāgara [lit. Sea of Hindi words] (in Hindi), Kashi [Varanasi]: Nagari Pracarini Sabha, page 243

Sanskrit

FWOTD – 26 November 2021

Alternative scripts

Alternative scripts

• অপৰ্যাপ্ত (Assamese script)
• ᬅᬧᬃᬬᬵᬧ᭄ᬢ (Balinese script)
• অপর্যাপ্ত (Bengali script)
• 𑰀𑰢𑰨𑰿𑰧𑰯𑰢𑰿𑰝 (Bhaiksuki script)
• 𑀅𑀧𑀭𑁆𑀬𑀸𑀧𑁆𑀢 (Brahmi script)
• အပရျာပ္တ (Burmese script)
• અપર્યાપ્ત (Gujarati script)
• ਅਪਰ੍ਯਾਪ੍ਤ (Gurmukhi script)
• 𑌅𑌪𑌰𑍍𑌯𑌾𑌪𑍍𑌤 (Grantha script)
• ꦄꦥꦫꦾꦴꦥ꧀ꦠ (Javanese script)
• 𑂃𑂣𑂩𑂹𑂨𑂰𑂣𑂹𑂞 (Kaithi script)
• ಅಪರ್ಯಾಪ್ತ (Kannada script)
• អបយ៌ាប្ត (Khmer script)
• ອປຣ຺ຍາປ຺ຕ (Lao script)
• അപര്യാപ്ത (Malayalam script)
• ᠠᢒᠠᡵᠶᠠ᠎᠊ᠠᢒᢠᠠ (Manchu script)
• 𑘀𑘢𑘨𑘿𑘧𑘰𑘢𑘿𑘝 (Modi script)
• ᠠᢒᠠᠷᠶ᠋ᠠᢗᢒᢐᠠ᠋ (Mongolian script)
• 𑦠𑧂𑧈𑧠𑧇𑧑𑧂𑧠𑦽 (Nandinagari script)
• 𑐀𑐥𑐬𑑂𑐫𑐵𑐥𑑂𑐟 (Newa script)
• ଅପର୍ଯାପ୍ତ (Odia script)
• ꢂꢦꢬ꣄ꢫꢵꢦ꣄ꢡ (Saurashtra script)
• 𑆃𑆥𑆫𑇀𑆪𑆳𑆥𑇀𑆠 (Sharada script)
• 𑖀𑖢𑖨𑖿𑖧𑖯𑖢𑖿𑖝 (Siddham script)
• අපර්‍යාප‍්ත (Sinhalese script)
• 𑩐𑩰𑩼 𑪙𑩻𑩛𑩰 𑪙𑩫 (Soyombo script)
• 𑚀𑚞𑚤𑚶𑚣𑚭𑚞𑚶𑚙 (Takri script)
• அபர்யாப்த (Tamil script)
• అపర్యాప్త (Telugu script)
• อปรฺยาปฺต (Thai script)
• ཨ་པ་རྱཱ་པྟ (Tibetan script)
• 𑒁𑒣𑒩𑓂𑒨𑒰𑒣𑓂𑒞 (Tirhuta script)
• 𑨀𑨞𑨫𑩇𑨪𑨊𑨞𑩇𑨙 (Zanabazar Square script)

Etymology

From अ- (a-, negative prefix) +‎ पर्याप्त (paryāpta, “sufficient, abundant; limited”).

Pronunciation

• (Classical Sanskrit) IPA^(key): /ɐ.pɐɾ.jɑːp.t̪ɐ/, [ɐ.pɐɾ.jɑːp̚.t̪ɐ]

Adjective

अपर्याप्त • (aparyāpta) stem (Classical Sanskrit)

1. insufficient, inadequate, incomplete
   • c. 400 BCE – 900 CE, Viṣṇu Purāṇa 5.38.77:

     रम्भातिलोत्तमाद्यास्तं वैदिक्योऽप्सरसोऽब्रुवन् । प्रसन्ने त्वय्य्अपर्याप्तं किमस्माकमिति द्विज॥

     rambhātilottamādyāstaṃ vaidikyoʼpsarasoʼbruvan. prasanne tvayyaparyāptaṃ kimasmākamiti dvija.

     Rambha, Tilottama, and other Vedic apsaras said: if you are pleased, then what is inadequate for us, O Brahmana?

2. immeasurable, limitless, unlimited, unbounded
   • c. 400 BCE, Bhagavad Gītā 1.10:

     अपर्याप्त‍ं तदस्माकं बलं भीष्माभिरक्षितम् । पर्याप्त‍ं त्विदमेतेषां बलं भीमाभिरक्षितम् ॥

     aparyāpta‍ṃ tadasmākaṃ balaṃ bhīṣmābhirakṣitam. paryāpta‍ṃ tvidameteṣāṃ balaṃ bhīmābhirakṣitam.

     Immeasurable is our strength, protected by Bhishma. Limited is their [Pandavas’] strength, which is protected by Bhima.

Declension

Masculine a-stem declension of अपर्याप्त

	singular	dual	plural
nominative	अपर्याप्तः (aparyāptaḥ)	अपर्याप्तौ (aparyāptau)	अपर्याप्ताः (aparyāptāḥ)
accusative	अपर्याप्तम् (aparyāptam)	अपर्याप्तौ (aparyāptau)	अपर्याप्तान् (aparyāptān)
instrumental	अपर्याप्तेन (aparyāptena)	अपर्याप्ताभ्याम् (aparyāptābhyām)	अपर्याप्तैः (aparyāptaiḥ)
dative	अपर्याप्ताय (aparyāptāya)	अपर्याप्ताभ्याम् (aparyāptābhyām)	अपर्याप्तेभ्यः (aparyāptebhyaḥ)
ablative	अपर्याप्तात् (aparyāptāt)	अपर्याप्ताभ्याम् (aparyāptābhyām)	अपर्याप्तेभ्यः (aparyāptebhyaḥ)
genitive	अपर्याप्तस्य (aparyāptasya)	अपर्याप्तयोः (aparyāptayoḥ)	अपर्याप्तानाम् (aparyāptānām)
locative	अपर्याप्ते (aparyāpte)	अपर्याप्तयोः (aparyāptayoḥ)	अपर्याप्तेषु (aparyāpteṣu)
vocative	अपर्याप्त (aparyāpta)	अपर्याप्तौ (aparyāptau)	अपर्याप्ताः (aparyāptāḥ)

Feminine ā-stem declension of अपर्याप्ता

	singular	dual	plural
nominative	अपर्याप्ता (aparyāptā)	अपर्याप्ते (aparyāpte)	अपर्याप्ताः (aparyāptāḥ)
accusative	अपर्याप्ताम् (aparyāptām)	अपर्याप्ते (aparyāpte)	अपर्याप्ताः (aparyāptāḥ)
instrumental	अपर्याप्तया (aparyāptayā)	अपर्याप्ताभ्याम् (aparyāptābhyām)	अपर्याप्ताभिः (aparyāptābhiḥ)
dative	अपर्याप्तायै (aparyāptāyai)	अपर्याप्ताभ्याम् (aparyāptābhyām)	अपर्याप्ताभ्यः (aparyāptābhyaḥ)
ablative	अपर्याप्तायाः (aparyāptāyāḥ)	अपर्याप्ताभ्याम् (aparyāptābhyām)	अपर्याप्ताभ्यः (aparyāptābhyaḥ)
genitive	अपर्याप्तायाः (aparyāptāyāḥ)	अपर्याप्तयोः (aparyāptayoḥ)	अपर्याप्तानाम् (aparyāptānām)
locative	अपर्याप्तायाम् (aparyāptāyām)	अपर्याप्तयोः (aparyāptayoḥ)	अपर्याप्तासु (aparyāptāsu)
vocative	अपर्याप्ते (aparyāpte)	अपर्याप्ते (aparyāpte)	अपर्याप्ताः (aparyāptāḥ)

Neuter a-stem declension of अपर्याप्त

	singular	dual	plural
nominative	अपर्याप्तम् (aparyāptam)	अपर्याप्ते (aparyāpte)	अपर्याप्तानि (aparyāptāni)
accusative	अपर्याप्तम् (aparyāptam)	अपर्याप्ते (aparyāpte)	अपर्याप्तानि (aparyāptāni)
instrumental	अपर्याप्तेन (aparyāptena)	अपर्याप्ताभ्याम् (aparyāptābhyām)	अपर्याप्तैः (aparyāptaiḥ)
dative	अपर्याप्ताय (aparyāptāya)	अपर्याप्ताभ्याम् (aparyāptābhyām)	अपर्याप्तेभ्यः (aparyāptebhyaḥ)
ablative	अपर्याप्तात् (aparyāptāt)	अपर्याप्ताभ्याम् (aparyāptābhyām)	अपर्याप्तेभ्यः (aparyāptebhyaḥ)
genitive	अपर्याप्तस्य (aparyāptasya)	अपर्याप्तयोः (aparyāptayoḥ)	अपर्याप्तानाम् (aparyāptānām)
locative	अपर्याप्ते (aparyāpte)	अपर्याप्तयोः (aparyāptayoḥ)	अपर्याप्तेषु (aparyāpteṣu)
vocative	अपर्याप्त (aparyāpta)	अपर्याप्ते (aparyāpte)	अपर्याप्तानि (aparyāptāni)

References

• Monier Williams (1899) “अपर्याप्त”, in A Sanskrit–English Dictionary, […], new edition, Oxford: At the Clarendon Press, →OCLC, page 51, column 3.
• Hellwig, Oliver (2010–2025) “aparyāpta”, in DCS - The Digital Corpus of Sanskrit, Berlin, Germany.
• Apte, Vaman Shivram (1890) “अपर्याप्त”, in The practical Sanskrit-English dictionary, Poona: Prasad Prakashan, page 146
• Arthur Anthony Macdonell (1893) “अपर्याप्त”, in A practical Sanskrit dictionary with transliteration, accentuation, and etymological analysis throughout, London: Oxford University Press, page 20