दीर्घ

Hindi edit

Etymology edit

Borrowed from Sanskrit दीर्घ (dīrghá), from Proto-Indo-Iranian *dr̥Hgʰás, from Proto-Indo-European *dl̥h₁gʰós (“long”). Doublet of देर (der).

Pronunciation edit

(Delhi Hindi) IPA^(key): /d̪iːɾɡʱ/

Adjective edit

दीर्घ • (dīrgh) (indeclinable, Urdu spelling دیرگھ)

long
Synonym: लंबा (lambā)
tall
Synonyms: ऊँचा (ū̃cā), लंबा (lambā)

Antonym: नाटा (nāṭā)
weighty
Synonyms: भारी (bhārī), गुरु (guru)

Sanskrit edit

Alternative forms edit

Alternative scripts

দীৰ্ঘ (Assamese script)
ᬤᬷᬃᬖ (Balinese script)
দীর্ঘ (Bengali script)
𑰟𑰱𑰨𑰿𑰑 (Bhaiksuki script)
𑀤𑀻𑀭𑁆𑀖 (Brahmi script)
ဒီရ်္ဃ (Burmese script)
દીર્ઘ (Gujarati script)
ਦੀਰੑਘ (Gurmukhi script)
𑌦𑍀𑌰𑍍𑌘 (Grantha script)
ꦢꦷꦂꦓ (Javanese script)
𑂠𑂲𑂩𑂹𑂐 (Kaithi script)
ದೀರ್ಘ (Kannada script)
ទីឃ៌ (Khmer script)
ທີຣ຺ຆ (Lao script)
ദീര്ഘ (Malayalam script)
ᡩᡳᡳᡵᢚᠠ (Manchu script)
𑘟𑘲𑘨𑘿𑘑 (Modi script)
ᢑᠢᠢᠷᠺᠾᠠ᠋ (Mongolian script)
𑦿𑧓𑧈𑧠𑦱 (Nandinagari script)
𑐡𑐷𑐬𑑂𑐑 (Newa script)
ଦୀର୍ଘ (Odia script)
ꢣꢷꢬ꣄ꢕ (Saurashtra script)
𑆢𑆵𑆫𑇀𑆔 (Sharada script)
𑖟𑖱𑖨𑖿𑖑 (Siddham script)
දීර්‍ඝ (Sinhalese script)
𑩭𑩑𑩛𑩼 𑪙𑩟 (Soyombo script)
𑚛𑚯𑚤𑚶𑚍 (Takri script)
தீ³ர்க⁴ (Tamil script)
దీర్ఘ (Telugu script)
ทีรฺฆ (Thai script)
དཱི་རྒྷ (Tibetan script)
𑒠𑒲𑒩𑓂𑒒 (Tirhuta script)
𑨛𑨁𑨊𑨫𑩇𑨎 (Zanabazar Square script)

Etymology edit

From Proto-Indo-Iranian *dr̥Hgʰás (“long”), from Proto-Indo-European *dl̥h₁gʰós (“long”). Cognate with Avestan 𐬛𐬀𐬭𐬆𐬔𐬀 (dar^əga, “long”), Old Persian 𐎭𐎼𐎥 (d-r-g /⁠darga⁠/), Ancient Greek δολιχός (dolikhós), Latin longus, Old Church Slavonic дльгъ (dlĭgŭ), and possibly English long.

Pronunciation edit

(Vedic) IPA^(key): /diːɾ.ɡʱɐ́/
(Classical) IPA^(key): /ˈd̪iːɾ.ɡʱɐ/

Adjective edit

दीर्घ • (dīrghá) stem (comparative द्राघीयस्, superlative द्राघिष्ठ)

long (in space and time)
- c. 1700 BCE – 1200 BCE, Ṛgveda 8.17.10:
  दीर्घस्ते अस्त्वङ्कुशो येना वसु प्रयच्छसि ।
  यजमानाय सुन्वते ॥
  dīrghaste astvaṅkuśo yenā vasu prayacchasi .
  yajamānāya sunvate .
  Long be thy grasping-hook wherewith thou givest ample wealth to him
  Who sheds the juice and worships thee.
lofty, high, tall
deep
(phonetics, prosody) long

Declension edit

Masculine a-stem declension of दीर्घ (dīrghá)
	Singular	Dual	Plural
Nominative	दीर्घः dīrgháḥ	दीर्घौ / दीर्घा¹ dīrghaú / dīrghā́¹	दीर्घाः / दीर्घासः¹ dīrghā́ḥ / dīrghā́saḥ¹
Vocative	दीर्घ dī́rgha	दीर्घौ / दीर्घा¹ dī́rghau / dī́rghā¹	दीर्घाः / दीर्घासः¹ dī́rghāḥ / dī́rghāsaḥ¹
Accusative	दीर्घम् dīrghám	दीर्घौ / दीर्घा¹ dīrghaú / dīrghā́¹	दीर्घान् dīrghā́n
Instrumental	दीर्घेण dīrghéṇa	दीर्घाभ्याम् dīrghā́bhyām	दीर्घैः / दीर्घेभिः¹ dīrghaíḥ / dīrghébhiḥ¹
Dative	दीर्घाय dīrghā́ya	दीर्घाभ्याम् dīrghā́bhyām	दीर्घेभ्यः dīrghébhyaḥ
Ablative	दीर्घात् dīrghā́t	दीर्घाभ्याम् dīrghā́bhyām	दीर्घेभ्यः dīrghébhyaḥ
Genitive	दीर्घस्य dīrghásya	दीर्घयोः dīrgháyoḥ	दीर्घाणाम् dīrghā́ṇām
Locative	दीर्घे dīrghé	दीर्घयोः dīrgháyoḥ	दीर्घेषु dīrghéṣu
Notes	¹Vedic

Feminine ā-stem declension of दीर्घा (dīrghā́)
	Singular	Dual	Plural
Nominative	दीर्घा dīrghā́	दीर्घे dīrghé	दीर्घाः dīrghā́ḥ
Vocative	दीर्घे dī́rghe	दीर्घे dī́rghe	दीर्घाः dī́rghāḥ
Accusative	दीर्घाम् dīrghā́m	दीर्घे dīrghé	दीर्घाः dīrghā́ḥ
Instrumental	दीर्घया / दीर्घा¹ dīrgháyā / dīrghā́¹	दीर्घाभ्याम् dīrghā́bhyām	दीर्घाभिः dīrghā́bhiḥ
Dative	दीर्घायै dīrghā́yai	दीर्घाभ्याम् dīrghā́bhyām	दीर्घाभ्यः dīrghā́bhyaḥ
Ablative	दीर्घायाः / दीर्घायै² dīrghā́yāḥ / dīrghā́yai²	दीर्घाभ्याम् dīrghā́bhyām	दीर्घाभ्यः dīrghā́bhyaḥ
Genitive	दीर्घायाः / दीर्घायै² dīrghā́yāḥ / dīrghā́yai²	दीर्घयोः dīrgháyoḥ	दीर्घाणाम् dīrghā́ṇām
Locative	दीर्घायाम् dīrghā́yām	दीर्घयोः dīrgháyoḥ	दीर्घासु dīrghā́su
Notes	¹Vedic ²Brāhmaṇas

Neuter a-stem declension of दीर्घ (dīrghá)
	Singular	Dual	Plural
Nominative	दीर्घम् dīrghám	दीर्घे dīrghé	दीर्घाणि / दीर्घा¹ dīrghā́ṇi / dīrghā́¹
Vocative	दीर्घ dī́rgha	दीर्घे dī́rghe	दीर्घाणि / दीर्घा¹ dī́rghāṇi / dī́rghā¹
Accusative	दीर्घम् dīrghám	दीर्घे dīrghé	दीर्घाणि / दीर्घा¹ dīrghā́ṇi / dīrghā́¹
Instrumental	दीर्घेण dīrghéṇa	दीर्घाभ्याम् dīrghā́bhyām	दीर्घैः / दीर्घेभिः¹ dīrghaíḥ / dīrghébhiḥ¹
Dative	दीर्घाय dīrghā́ya	दीर्घाभ्याम् dīrghā́bhyām	दीर्घेभ्यः dīrghébhyaḥ
Ablative	दीर्घात् dīrghā́t	दीर्घाभ्याम् dīrghā́bhyām	दीर्घेभ्यः dīrghébhyaḥ
Genitive	दीर्घस्य dīrghásya	दीर्घयोः dīrgháyoḥ	दीर्घाणाम् dīrghā́ṇām
Locative	दीर्घे dīrghé	दीर्घयोः dīrgháyoḥ	दीर्घेषु dīrghéṣu
Notes	¹Vedic

Noun edit

दीर्घ • (dīrghá) stem, m

(phonology) long vowel
the 5th or 6th or 7th or 8th sign of the Zodiac

Declension edit

Masculine a-stem declension of दीर्घ (dīrghá)
	Singular	Dual	Plural
Nominative	दीर्घः dīrgháḥ	दीर्घौ / दीर्घा¹ dīrghaú / dīrghā́¹	दीर्घाः / दीर्घासः¹ dīrghā́ḥ / dīrghā́saḥ¹
Vocative	दीर्घ dī́rgha	दीर्घौ / दीर्घा¹ dī́rghau / dī́rghā¹	दीर्घाः / दीर्घासः¹ dī́rghāḥ / dī́rghāsaḥ¹
Accusative	दीर्घम् dīrghám	दीर्घौ / दीर्घा¹ dīrghaú / dīrghā́¹	दीर्घान् dīrghā́n
Instrumental	दीर्घेण dīrghéṇa	दीर्घाभ्याम् dīrghā́bhyām	दीर्घैः / दीर्घेभिः¹ dīrghaíḥ / dīrghébhiḥ¹
Dative	दीर्घाय dīrghā́ya	दीर्घाभ्याम् dīrghā́bhyām	दीर्घेभ्यः dīrghébhyaḥ
Ablative	दीर्घात् dīrghā́t	दीर्घाभ्याम् dīrghā́bhyām	दीर्घेभ्यः dīrghébhyaḥ
Genitive	दीर्घस्य dīrghásya	दीर्घयोः dīrgháyoḥ	दीर्घाणाम् dīrghā́ṇām
Locative	दीर्घे dīrghé	दीर्घयोः dīrgháyoḥ	दीर्घेषु dīrghéṣu
Notes	¹Vedic

Proper noun edit

दीर्घ • (dīrghá) stem, n

name of a sāman

Declension edit

Neuter a-stem declension of दीर्घ (dīrghá)
	Singular	Dual	Plural
Nominative	दीर्घम् dīrghám	दीर्घे dīrghé	दीर्घाणि / दीर्घा¹ dīrghā́ṇi / dīrghā́¹
Vocative	दीर्घ dī́rgha	दीर्घे dī́rghe	दीर्घाणि / दीर्घा¹ dī́rghāṇi / dī́rghā¹
Accusative	दीर्घम् dīrghám	दीर्घे dīrghé	दीर्घाणि / दीर्घा¹ dīrghā́ṇi / dīrghā́¹
Instrumental	दीर्घेण dīrghéṇa	दीर्घाभ्याम् dīrghā́bhyām	दीर्घैः / दीर्घेभिः¹ dīrghaíḥ / dīrghébhiḥ¹
Dative	दीर्घाय dīrghā́ya	दीर्घाभ्याम् dīrghā́bhyām	दीर्घेभ्यः dīrghébhyaḥ
Ablative	दीर्घात् dīrghā́t	दीर्घाभ्याम् dīrghā́bhyām	दीर्घेभ्यः dīrghébhyaḥ
Genitive	दीर्घस्य dīrghásya	दीर्घयोः dīrgháyoḥ	दीर्घाणाम् dīrghā́ṇām
Locative	दीर्घे dīrghé	दीर्घयोः dīrgháyoḥ	दीर्घेषु dīrghéṣu
Notes	¹Vedic

Descendants edit

Dardic:
- Chilisso: [script needed] (žiṅgo)
- Dameli: [script needed] (drīga)
- Gawar-Bati: [script needed] (līgāla)
- Indus Kohistani: [script needed] (žiga)
- Kalami: [script needed] (līg)
- Kalasha: driga
- Khowar: درونگ (drung)
- Northeast Pashayi: [script needed] (drīi), [script needed] (ligolo)
- Phalura: [script needed] (dhrigo)
- Savi: [script needed] (drigōu)
- Shina: [script needed] (ẓigu) ('dangu' in Drasi)
- Shumashti: [script needed] (ligalo)
- Southeast Pashayi: [script needed] (legā)
- Tirahi: [script needed] (derega)
- Torwali: حؕىگ (ḍẓīk)
- Wotapuri-Katarqalai: [script needed] (lig), [script needed] (likh)
Helu Prakrit:
- Dhivehi: ދިގު (digu)
- Sinhalese: දිග (diga)
Khasa Prakrit:
- Nepali: दिघो (digho)
Kholosi: taɽgo
Magadhi Prakrit: 𑀤𑀺𑀕𑁆𑀖 (diggha)
- Assamese: দীঘ (digh), দীঘল (dighol)
- Bengali: দিঘ (digh), দিগ (dig)
Maharastri Prakrit: 𑀤𑀺𑀕𑁆𑀖 (diggha)
- Konkani: दीग (dīg)
Paisaci Prakrit:
- Punjabi: ਡੂੰਘਾ (ḍūṅghā, “deep”)
- Sindhi: ड्रिघो (ḍrigho)
Pali: dīgha
Sauraseni Prakrit: 𑀤𑀺𑀕𑁆𑀖 (diggha)
- Hindustani:
  Hindi: दीह (dīh) (poetic)
- Romani: dingo

Borrowed terms edit

Bengali: দীর্ঘ (dirgho)
Gujarati: દીર્ઘ (dīrgh)
Hindi: दीर्घ (dīrgh)
Kannada: ದೀರ್ಘ (dīrgha)
Marathi: दीर्घ (dīrgha)
Punjabi: ਦੀਰਘ (dīragh)
Tamil: தீர்க்கம் (tīrkkam)
Telugu: దీర్ఘము (dīrghamu)
Urdu: دیرگھ (dīrgh)

References edit

Monier Williams (1899) “दीर्घ”, in A Sanskrit–English Dictionary, […], new edition, Oxford: At the Clarendon Press, →OCLC, page 481.
Turner, Ralph Lilley (1969–1985) “dīrghá”, in A Comparative Dictionary of the Indo-Aryan Languages, London: Oxford University Press