पित्र्य

Sanskrit

Alternative scripts

পিত্ৰ্য (Assamese script)
ᬧᬶᬢ᭄ᬭ᭄ᬬ (Balinese script)
পিত্র্য (Bengali script)
𑰢𑰰𑰝𑰿𑰨𑰿𑰧 (Bhaiksuki script)
𑀧𑀺𑀢𑁆𑀭𑁆𑀬 (Brahmi script)
ပိတျြ (Burmese script)
પિત્ર્ય (Gujarati script)
ਪਿਤ੍ਰ੍ਯ (Gurmukhi script)
𑌪𑌿𑌤𑍍𑌰𑍍𑌯 (Grantha script)
ꦥꦶꦠꦿꦾ (Javanese script)
𑂣𑂱𑂞𑂹𑂩𑂹𑂨 (Kaithi script)
ಪಿತ್ರ್ಯ (Kannada script)
បិត្យ៌ (Khmer script)
ປິຕ຺ຣ຺ຍ (Lao script)
പിത്ര്യ (Malayalam script)
ᢒᡳᢠᡵᠶᠠ (Manchu script)
𑘢𑘱𑘝𑘿𑘨𑘿𑘧 (Modi script)
ᢒᠢᢐᠷᠶ᠎ᠠ (Mongolian script)
𑧂𑧒𑦽𑧠𑧈𑧠𑧇 (Nandinagari script)
𑐥𑐶𑐟𑑂𑐬𑑂𑐫 (Newa script)
ପିତ୍ର୍ଯ (Odia script)
ꢦꢶꢡ꣄ꢬ꣄ꢫ (Saurashtra script)
𑆥𑆴𑆠𑇀𑆫𑇀𑆪 (Sharada script)
𑖢𑖰𑖝𑖿𑖨𑖿𑖧 (Siddham script)
පිත්‍ර්‍ය (Sinhalese script)
𑩰𑩑𑩫 𑪙𑩼 𑪙𑩻 (Soyombo script)
𑚞𑚮𑚙𑚶𑚤𑚶𑚣 (Takri script)
பித்ர்ய (Tamil script)
పిత్ర్య (Telugu script)
ปิตฺรฺย (Thai script)
པི་ཏྲྱ (Tibetan script)
𑒣𑒱𑒞𑓂𑒩𑓂𑒨 (Tirhuta script)
𑨞𑨁𑨙𑩇𑨫𑩇𑨪 (Zanabazar Square script)

Etymology

From पितृ (pitṛ, “father; ancestor”).

Pronunciation

(Vedic) IPA^(key): /pít.ɾjɐ/
(Classical Sanskrit) IPA^(key): /ˈpit̪.ɾjɐ/

Adjective

पित्र्य • (pítrya) stem

inherited from, belonging or related to father; paternal, ancestral
Synonym: पैतृक (paitṛka)
- c. 1700 BCE – 1200 BCE, Ṛgveda 3.39.2:
  दि॒वश्चि॒दा पू॒र्व्या जाय॑माना॒ वि जागृ॑विर्वि॒दथे॑ श॒स्यमा॑ना ।
  भ॒द्रा वस्त्रा॒ण्यर्जु॑ना॒ वसा॑ना॒ सेयम॒स्मे स॑न॒जा पित्र्या॒ धीः ॥
  diváścidā́ pūrvyā́ jā́yamānā ví jā́gṛvirvidáthe śasyámānā.
  bhadrā́ vástrāṇyárjunā vásānā séyámasmé sanajā́ pítryā dhī́ḥ.
  That praise which is begotten before (the dawn) of day is the awakener of Indra, when repeated at the (morning) sacrifice; auspicious and clothed in white raiment is this our ancient and paternal hymn.

Declension

Masculine a-stem declension of पित्र्य (pítrya)
	Singular	Dual	Plural
Nominative	पित्र्यः pítryaḥ	पित्र्यौ / पित्र्या¹ pítryau / pítryā¹	पित्र्याः / पित्र्यासः¹ pítryāḥ / pítryāsaḥ¹
Vocative	पित्र्य pítrya	पित्र्यौ / पित्र्या¹ pítryau / pítryā¹	पित्र्याः / पित्र्यासः¹ pítryāḥ / pítryāsaḥ¹
Accusative	पित्र्यम् pítryam	पित्र्यौ / पित्र्या¹ pítryau / pítryā¹	पित्र्यान् pítryān
Instrumental	पित्र्येण pítryeṇa	पित्र्याभ्याम् pítryābhyām	पित्र्यैः / पित्र्येभिः¹ pítryaiḥ / pítryebhiḥ¹
Dative	पित्र्याय pítryāya	पित्र्याभ्याम् pítryābhyām	पित्र्येभ्यः pítryebhyaḥ
Ablative	पित्र्यात् pítryāt	पित्र्याभ्याम् pítryābhyām	पित्र्येभ्यः pítryebhyaḥ
Genitive	पित्र्यस्य pítryasya	पित्र्ययोः pítryayoḥ	पित्र्याणाम् pítryāṇām
Locative	पित्र्ये pítrye	पित्र्ययोः pítryayoḥ	पित्र्येषु pítryeṣu
Notes	¹Vedic

Feminine ā-stem declension of पित्र्या (pítryā)
	Singular	Dual	Plural
Nominative	पित्र्या pítryā	पित्र्ये pítrye	पित्र्याः pítryāḥ
Vocative	पित्र्ये pítrye	पित्र्ये pítrye	पित्र्याः pítryāḥ
Accusative	पित्र्याम् pítryām	पित्र्ये pítrye	पित्र्याः pítryāḥ
Instrumental	पित्र्यया / पित्र्या¹ pítryayā / pítryā¹	पित्र्याभ्याम् pítryābhyām	पित्र्याभिः pítryābhiḥ
Dative	पित्र्यायै pítryāyai	पित्र्याभ्याम् pítryābhyām	पित्र्याभ्यः pítryābhyaḥ
Ablative	पित्र्यायाः / पित्र्यायै² pítryāyāḥ / pítryāyai²	पित्र्याभ्याम् pítryābhyām	पित्र्याभ्यः pítryābhyaḥ
Genitive	पित्र्यायाः / पित्र्यायै² pítryāyāḥ / pítryāyai²	पित्र्ययोः pítryayoḥ	पित्र्याणाम् pítryāṇām
Locative	पित्र्यायाम् pítryāyām	पित्र्ययोः pítryayoḥ	पित्र्यासु pítryāsu
Notes	¹Vedic ²Brāhmaṇas

Neuter a-stem declension of पित्र्य (pítrya)
	Singular	Dual	Plural
Nominative	पित्र्यम् pítryam	पित्र्ये pítrye	पित्र्याणि / पित्र्या¹ pítryāṇi / pítryā¹
Vocative	पित्र्य pítrya	पित्र्ये pítrye	पित्र्याणि / पित्र्या¹ pítryāṇi / pítryā¹
Accusative	पित्र्यम् pítryam	पित्र्ये pítrye	पित्र्याणि / पित्र्या¹ pítryāṇi / pítryā¹
Instrumental	पित्र्येण pítryeṇa	पित्र्याभ्याम् pítryābhyām	पित्र्यैः / पित्र्येभिः¹ pítryaiḥ / pítryebhiḥ¹
Dative	पित्र्याय pítryāya	पित्र्याभ्याम् pítryābhyām	पित्र्येभ्यः pítryebhyaḥ
Ablative	पित्र्यात् pítryāt	पित्र्याभ्याम् pítryābhyām	पित्र्येभ्यः pítryebhyaḥ
Genitive	पित्र्यस्य pítryasya	पित्र्ययोः pítryayoḥ	पित्र्याणाम् pítryāṇām
Locative	पित्र्ये pítrye	पित्र्ययोः pítryayoḥ	पित्र्येषु pítryeṣu
Notes	¹Vedic

Noun

पित्र्य • (pitrya) stem, n

nature, quality of a father
Synonym: पितृत्व (pitṛtva)
- c. 500 BCE – 100 BCE, Rāmāyaṇa 3.16.34:
  न पित्र्यम् अनुवर्तन्ते मातृकं द्विपदा इति ।
  ख्यातो लोकप्रवादो ऽयं भरतेनान्यथा कृतः ॥
  na pitryam anuvartante mātṛkaṃ dvipadā iti.
  khyāto lokapravādo ʼyaṃ bharatenānyathā kṛtaḥ.
  It is a known saying that humans follow not the nature of the father, but the nature of the mother, but Bharata did otherwise.

Declension

Neuter a-stem declension of पित्र्य (pitrya)
	Singular	Dual	Plural
Nominative	पित्र्यम् pitryam	पित्र्ये pitrye	पित्र्याणि / पित्र्या¹ pitryāṇi / pitryā¹
Vocative	पित्र्य pitrya	पित्र्ये pitrye	पित्र्याणि / पित्र्या¹ pitryāṇi / pitryā¹
Accusative	पित्र्यम् pitryam	पित्र्ये pitrye	पित्र्याणि / पित्र्या¹ pitryāṇi / pitryā¹
Instrumental	पित्र्येण pitryeṇa	पित्र्याभ्याम् pitryābhyām	पित्र्यैः / पित्र्येभिः¹ pitryaiḥ / pitryebhiḥ¹
Dative	पित्र्याय pitryāya	पित्र्याभ्याम् pitryābhyām	पित्र्येभ्यः pitryebhyaḥ
Ablative	पित्र्यात् pitryāt	पित्र्याभ्याम् pitryābhyām	पित्र्येभ्यः pitryebhyaḥ
Genitive	पित्र्यस्य pitryasya	पित्र्ययोः pitryayoḥ	पित्र्याणाम् pitryāṇām
Locative	पित्र्ये pitrye	पित्र्ययोः pitryayoḥ	पित्र्येषु pitryeṣu
Notes	¹Vedic

References

Monier Williams (1899) “पित्र्य”, in A Sanskrit–English Dictionary, […], new edition, Oxford: At the Clarendon Press, →OCLC, page 627.
Hellwig, Oliver (2010-2024) “pitrya”, in DCS - The Digital Corpus of Sanskrit, Berlin, Germany.
Apte, Vaman Shivram (1890) “पित्र्य”, in The practical Sanskrit-English dictionary, Poona: Prasad Prakashan, page 1022