ხემსი
Georgian edit
Alternative forms edit
- ხეფსი (xepsi)
Etymology edit
From Old Georgian ხევსი (xevsi, “light meal; puree, porridge”). Compare Mingrelian ხეცა (xeca, “snack”).
Pronunciation edit
Noun edit
ხემსი • (xemsi) (plural ხემსები)
Inflection edit
Declension of ხემსი (see Georgian declension)
| singular | plural | archaic plural | |
|---|---|---|---|
| nominative | ხემსი (xemsi) | ხემსები (xemsebi) | ხემსნი (xemsni) |
| ergative | ხემსმა (xemsma) | ხემსებმა (xemsebma) | ხემსთ(ა) (xemst(a)) |
| dative | ხემსს(ა) (xemss(a)) | ხემსებს(ა) (xemsebs(a)) | ხემსთ(ა) (xemst(a)) |
| genitive | ხემსის(ა) (xemsis(a)) | ხემსების(ა) (xemsebis(a)) | ხემსთ(ა) (xemst(a)) |
| instrumental | ხემსით(ა) (xemsit(a)) | ხემსებით(ა) (xemsebit(a)) | |
| adverbial | ხემსად(ა) (xemsad(a)) | ხემსებად(ა) (xemsebad(a)) | |
| vocative | ხემსო (xemso) | ხემსებო (xemsebo) | ხემსნო (xemsno) |
| Notes: archaic plurals might not exist. | |||
Postpositional inflection of ხემსი (see Georgian postpositions)
| postpositions taking a dative case | singular | plural |
|---|---|---|
| -ზე (on - ) | ხემსზე (xemsze) | ხემსებზე (xemsebze) |
| -თან (near - ) | ხემსთან (xemstan) | ხემსებთან (xemsebtan) |
| -ში (in - ) | ხემსში (xemsši) | ხემსებში (xemsebši) |
| -ვით (like a - ) | ხემსივით (xemsivit) | ხემსებივით (xemsebivit) |
| postpositions taking a genitive case | singular | plural |
| -თვის (for - ) | ხემსისთვის (xemsistvis) | ხემსებისთვის (xemsebistvis) |
| -ებრ (like a - ) | ხემსისებრ (xemsisebr) | ხემსებისებრ (xemsebisebr) |
| -კენ (towards - ) | ხემსისკენ (xemsisḳen) | ხემსებისკენ (xemsebisḳen) |
| -გან (from/of - ) | ხემსისგან (xemsisgan) | ხემსებისგან (xemsebisgan) |
| postpositions taking an instrumental case | singular | plural |
| -დან (from / since - ) | ხემსიდან (xemsidan) | ხემსებიდან (xemsebidan) |
| -ურთ (together with - ) | ხემსითურთ (xemsiturt) | ხემსებითურთ (xemsebiturt) |
| postpositions taking an adverbial case | singular | plural |
| -მდე (up to - ) | ხემსამდე (xemsamde) | ხემსებამდე (xemsebamde) |
See also edit
- წაიხემსებს (c̣aixemsebs)
Further reading edit
- Abulaʒe, Ilia (1973) “ხემსი”, in Ʒveli kartuli enis leksiḳoni (masalebi) [Dictionary of Old Georgian (Materials)][1] (in Georgian), Tbilisi: Metsniereba, page 561b
- Čikobava, Arnold et al., editors (1950–1964), “ხემსი”, in Kartuli enis ganmarṭebiti leksiḳoni [Explanatory Dictionary of the Georgian language] (in Georgian), Tbilisi: Academy Press
- Čikobava, Arnold et al., editors (1950–1964), “ხეფსი”, in Kartuli enis ganmarṭebiti leksiḳoni [Explanatory Dictionary of the Georgian language] (in Georgian), Tbilisi: Academy Press
- Č̣q̇onia, Ilia (1910) “ხემსი”, in Siṭq̇vis-ḳona. Saba-sulxan orbelianis da davit čubinašvilis leksiḳonebši gamoṭovebuli siṭq̇vebi / Грузинский Глоссарий. Слова не вошедшие в словари Савы-Сулхана Орбелиани и Давида Чубинова (Материалы по яфетическому языкознанию; 1)[2], with etymologies added by N. Marr, Saint Petersburg: Academy Press, page 71
- Orbeliani, Sulxan-Saba (1685–1716) “ხემსი”, in S. Iordanišvili, editor, Siṭq̇vis ḳona kartuli, romel ars leksiḳoni [Collection of Georgian words, that is a dictionary][3], Tbilisi: Georgian SSR print, published 1949, page 466a