User:Pulimaiyi/Rigveda in Proto-Indo-Aryan and Proto-Indo-Iranian

This page is inspired from User:Rua/Beowulf in Proto-Germanic where the Beowulf is rendered in Proto-Germanic. Here, I attempt to present selected Rigvedic verses in Proto-Indo-Aryan and Proto-Indo-Iranian, the two direct ancestors of Rigvedic Sanskrit. If you're good at reconstructing these languages, or better than I (a low bar, really), feel absolutely free to edit this page. -- Bhagadatta (talk) 06:50, 19 July 2020 (UTC)

Hr̥gwaydás edit

  • HaytáHs Hŕ̥čas Hr̥gwaydā́t samdʰHtā́t udᶻdʰr̥táHs Hsánti
  • HaytáHs Hŕ̥ćas Hr̥gwaydā́t samdʰHtā́t uddʰr̥táHs Hsánti
  • एताः ऋचः ऋग्वेदात् संहितात् उद्धृताः सन्ति (etāḥ ṛcaḥ ṛgvedāt saṃhitāt uddhṛtāḥ santi)
Sanskrit (Devanagari) Sanskrit (transliteration) Proto-Indo-Aryan Proto-Indo-Iranian Verse
अ॒ग्निमी॑ळे पु॒रोहि॑तं य॒ज्ञस्य॓ दे॒वमृ॒त्विज॑म्। होता॑रं रत्न॒धात॑मम्॥ agnímīḷe puróhitaṃ yajñásya devámṛtvíjam. hótāraṃ ratnadhā́tamam. HagnímHíẓḍay pr̥HázdʰHtam Hyaȷ́násya daywám Hr̥twíȷ́am. źʰáwtāram ratnadʰáHtamam HagnímHížday pr̥HázdʰHtam Hyaȷ́násya daywám Hr̥twíȷ́am. ȷ́ʰáwtāram ratnadʰáHtamam. 01.001.001
मा नो मर्ता अभि द्रुहन्तनूनामिन्द्र गिर्वणः। ईशानो यवया वधम्॥ mā́ no mártā abhí druhantanū́nāmindra girvaṇaḥ. ī́śāno yavayā vadhám. máH nas mártā abʰí druźʰantanúHnāmindra gr̥Hwanas. HíHśāHnas yawayā wadʰám. máH nas mártā abʰí dʰruǰʰantanúHnāmindra gr̥Hwanas. HíHćāHnas yawayā wadʰám. 01.005.010
त्वमे॒तान्रु॑द॒तो जक्ष॑त॒श्चायो॑धयो॒ रज॑स इंद्र पा॒रे। अवा॑दहो दि॒व आ दस्यु॑मु॒च्चा प्र सु॑न्व॒तः स्तु॑व॒तः शंस॑मावः॥ tvámetā́nrudató jákṣataścā́yodhayo rájasa indra pāré. ávādaho divá ā́ dásyumuccā́ prá sunvatáḥ stuvatáḥ śáṃsamāvaḥ. tuHám HaytáHn HrudHatás ȷ́ágẓʰatas ća áHyawdʰayas ráȷ́asa Indra pāráy. Háwa adaźʰas diwas ā dásyum uććáH prá sunwatás stuwatás śánsam āwas. tuHám HaytáHn HrudHatás ǰʰágžʰatas ča áHyawdʰayas ráǰasa Indra pāráy. Háwa adaǰʰas diwas ā dásyum utˢčáH prá sunwatás stuwatás ćánsam āwas. 01.033.007
अप त्ये तायवो यथा नक्षत्रा यन्त्यक्तुभिः। सूराय विश्वचक्षसे॥ ápa tyé tāyávo yathā nákṣatrā yantyaktúbhiḥ. sū́rāya viśvácakṣase. Hápa tyáy taHyáwas HyatʰaH HnáṭṣatraH yanti aktúbʰiṣ. súHrāya wiśwáćakṣasay. Hápa tyáy taHyáwas HyatʰaH HnáćšatraH yanti aktúbʰiš. súHrāya wićwáčakšasay. 01.050.002
श्वसि॑त्य॒प्सु हं॒सो न सीद॒न्क्रत्वा॒ चेति॑ष्ठो वि॒शामु॑ष॒र्भुत् ॥ śvásityapsú haṃsó ná sī́dan krátvā cétiṣṭho viśā́muṣarbhút. śwásiti Hapsú źʰansás na sī́dan krátwā ćáytiṣṭʰas wiśā́m Huṣazbʰúts. ćwásiti Hapsú ȷ́ʰansás na sī́dan krátwā čáytištʰas wićā́m Hušazbʰúts. 01.065.009
वृष्णः॒ कोशः॑ पवते॒ मध्व॑ ऊ॒र्मिर्वृ॑ष॒भान्ना॑य वृष॒भाय॒ पात॑वे। वृष॑णाध्व॒र्यू वृ॑ष॒भासो॒ अद्र॑यो॒ वृष॑णं॒ सोमं॑ वृष॒भाय॑ सुष्वति॥ vṛ́ṣṇaḥ kóśaḥ pavate mádhva ūrmírvṛṣabhā́nnāya vṛṣabhā́ya pā́tave. vṛ́ṣaṇādhvaryū́ vṛṣabhā́so ádrayo vṛ́ṣaṇam sómam vṛṣabhā́ya suṣvati. wŕ̥ṣnas káwśas pawatay mádʰwas wr̥Hmíẓwr̥ṣabʰáHadnāya wr̥ṣabʰā́ya páHtaway. wr̥ṣanāadʰwaryū́ wr̥ṣabʰā́sas ádrayas wr̥ṣanam sáwHmam wr̥ṣabʰā́ya suṣuati. wŕ̥šnas káwćas pawatay mádʰwas wr̥Hmížwr̥šabʰáHadnāya wr̥šabʰā́ya páHtaway. wr̥šanāadʰwaryū́ wr̥šabʰā́sas ádrayas wr̥šanam sáwHmam wr̥šabʰā́ya sušuati. 02.016.005
तत्सवितुर्वरेण्यं भर्गो देवस्य धीमहि। धियो यो नः प्रचोदयात्॥ tátsavitúrváreṇyam bhárgo devásya dhīmahi. dhíyo yó naḥ pracodáyāt. tát sawHtúẓwárHnyam bʰárgas daywásya dʰiHmadʰHi. dʰíyas yás nas praćawdáyāt. tát sawHtúžwárHnyam bʰárgas daywásya dʰiHmadʰHi. dʰíyas yás nas pračawdáyāt. 03.062.010
तव त्विषो जनिमन्रेजत द्यौ रेजद्भूमिर्भियसा स्वस्य मन्योः। ऋघायन्त सुभ्वः पर्वतास आर्दन्धन्वानि सरयन्त आपः॥ táva tviṣó jánimanrejata dyáu réjadbhū́mirbhiyásā svásya manyóḥ. ṛghāyánta subhváḥ párvatāsa ā́rdandhánvāni saráyanta ā́paḥ táwa twiṣás ȷ́ánHmanrayȷ́ata dyā́w ráyȷ́adbʰúHmiẓbʰiHásā swásya manyáwṣ. Hr̥gʰaHyánta Hsubʰwás párwatāsas áHrdandʰánwāni saráyanta Hā́pas táwa twišás ȷ́ánHmanrayȷ́ata dyā́w ráyȷ́adbʰúHmižbʰiHásā swásya manyáwš. Hr̥gʰaHyánta Hsubʰwás párwatāsas áHrdandʰánwāni saráyanta Hā́pas 04.017.002
गृष्टिः ससूव स्थविरं तवागामनाधृष्यं वृषभं तुम्रमिन्द्रम्। अरीळ्हं वत्सं चरथाय माता स्वयं गातुं तन्व इच्छमानम्॥ gṛṣṭíḥ sasūva stháviram tavāgā́manādhṛṣyám vṛṣabhám túmramíndram. árīḷham vatsám caráthāya mātā́ svayám gātúm tanvá icchámānam gr̥ṣṭíṣ sasuHwa stʰáwiram tawāgā́manādʰr̥ṣyám wr̥ṣabʰám túmramíndram. áriẓḍʰám watsám ćarátʰaHya maHtā́ swayám gātúm tanwá HiśćámHnam gr̥štíš sasuHwa stʰáwiram tawāgā́manādʰr̥šyám wr̥šabʰám túmramíndram. áriždʰám watsám čarátʰaHya maHtā́ swayám gātúm tanwá HišćámHnam 04.018.010
तयोरिदमवच्छवस्तिग्मा दिद्युन्मघोनोः। प्रति द्रुणा गभस्त्योर्गवां वृत्रघ्न एषते॥ táyorídámavacchávastigmā́ didyúnmaghónoḥ. práti drúṇā gábhastyorgávām vṛtraghná éṣate. táyas Híd ámawatśáwas tigmā́ didyút magʰáznawṣ. práti drúnaH gábʰastyawẓgáwaHm wr̥tragʰná Háyṣatay táyas Híd ámawatćáwas tigmā́ didyút magʰáznawš. práti drúnaH gʰábʰastyawžgáwaHm wr̥tragʰná Háyšatay 05.086.003
त्वद्भियेन्द्र पार्थिवानि विश्वाच्युता चिच्च्यावयन्ते रजांसि। द्यावाक्षामा पर्वतासो वनानि विश्वं दृळ्हं भयते अज्मन्ना ते॥ tvádbhiyéndra pā́rthivāni víśvā́cyutā ciccyāvayante rájāṃsi. dyā́vākṣā́mā párvatāso vánāni víśvam dṛḷhám bhayate ájmannā́ te. twádbʰiHáHindra pā́rtʰiwāni wíśwā́ćyutā ćitćyāwayantay ráȷ́āmsi. dyā́Hwāḍẓʰā́mā párwatāsas wánāni wíśwam dr̥ẓḍʰám bʰayatay áȷ́mannā́ tay. twádbʰiHáHindra pā́rtʰiwāni wíćwā́čyutā čitˢčyāwayantay ráȷ́āmsi. dyā́Hwāȷ́žʰā́mā párwatāsas wánāni wíśwam dʰr̥ždʰám bʰayatay áȷ́mannā́ tay. 06.031.002
त्र्यम्बकं यजामहे सुगन्धिं पुष्टिवर्धनम्। उर्वारुकमिव बन्धनान्मृत्योर्मुक्षीय मामृतात्॥ tryámbakaṃ yajāmahe sugándhiṃ puṣṭivárdhanam. urvārukámiva bándhanānmṛtyórmukṣīya mā́mṛtāt. triámbakam yaȷ́āmadʰHay Hsugandʰim puṣṭiwárdʰanam. urwaHrukám iwa bándʰanāt mr̥tyáwẓmukṣiHya máHamr̥tāt triámbakam yaȷ́āmadʰHay Hsugandʰim puštiwárdʰanam. urwaHrukám iwa bʰándʰanāt mr̥tyáwžmukšiHya máHamr̥tāt 07.059.012
शतं श्वेतास उक्षणो दिवि तारो न रोचन्ते। मह्ना दिवं न तस्तभुः॥ śatám śvetā́sa ukṣáṇo diví tā́ro ná rocante. mahnā́ dívam ná tastabhuḥ śatám śwaytā́sas Hukṣánas dyáwi stā́ras ná rawćantay. maźʰnā́ díwam ná tastabʰuṣ ćatám ćwaytā́sas Hukšánas dyáwi stā́ras ná rawčantay. maȷ́ʰnā́ díwam ná tastabʰuš 08.055.002
आपो॒ हि ष्ठा म॑यो॒भुव॒स्ता न॑ ऊ॒र्जे द॑धातन। म॒हे रणा॑य॒ चक्ष॑से॥ ā́po hí ṣṭhā́ mayobhúvastā́ na ūrjé dadhātana. mahé ráṇāya cákṣase Hā́pas źʰí ṣṭʰáH mayHazbʰúHastáH na wr̥Hȷ́ay dadʰaHtana. maźʰáy ranāya ćákṣasay Hā́pas ȷ́ʰí štʰáH mayHazbʰúHastáH na wr̥Hȷ́ay dʰadʰaHtana. maȷ́ʰáy ranāya čákšasay 10.009.001
यो वः॑ शि॒वत॑मो॒ रस॒स्तस्य॑ भाजयते॒ह नः॑। उ॒श॒तीरि॑व मा॒तरः॑॥ yó vaḥ śivátamo rásastásya bhājayatehá naḥ. uśatī́riva mātáraḥ yás was śiwátamas Hrásastásya bʰaHȷ́ayatayźʰá nas. uśatíHriwa maHtáras. yás was ćiwátamas Hrásastásya bʰaHȷ́ayatayȷ́ʰá nas. ućatíHriwa maHtáras. 10.009.002
तस्मा॒ अरं॑ गमाम वो॒ यस्य॒ क्षया॑य॒ जिन्व॑थ। आपो॑ ज॒नय॑था च नः॥ tásmā áram gamāma vo yásya kṣáyāya jínvatha. ā́po janáyathā ca naḥ tásmaH áram gamāma was yásya ṭṣáyāya ȷ́ínwatʰa. Hā́pas ȷ́anáyatʰaH ća nas tásmaH áram gamāma was yásya ćšáyāya ȷ́ínwatʰa. Hā́pas ȷ́anáyatʰaH ča nas 10.009.003
अहस्ता यदपदी वर्धत क्षाः शचीभिर्वेद्यानाम्। शुष्णं परि प्रदक्षिणिद्विश्वायवे नि शिश्नथः॥ ahastā́ yádapádī várdhata kṣā́ḥ śácībhirvedyā́nām. śúṣṇam pári pradakṣiṇídviśvā́yave ní śiśnathaḥ. aźʰastā́ yádapádiH wárdʰata ḍẓʰáHs śáćiHbʰiẓwaydyáHnām. śúṣnam pári pradáṭṣinídwiśwáHyaway Hní siśnatʰas. aȷ́ʰastā́ yádapádiH wárdʰata ȷ́ʰžʰáHs ćáčiHbʰižwaydyáHnām. ćúšnam pári pradáćšinídwićwáHyaway Hní sićnatʰas. 10.022.014
द्वेष्टि॑ श्व॒श्रूरप॑ जा॒या रु॑णद्धि॒ न ना॑थि॒तो विं॑दते मर्डि॒तारं॑. अश्व॑स्येव॒ जर॑तो॒ वस्न्य॑स्य॒ नाहं विं॑दामि कित॒वस्य॒ भोगं॑. dvéṣṭi śvaśrū́rápa jāyā́ ruṇaddhi ná nāthitó vindate marḍitā́ram. áśvasyeva járato vásnyasya nā́hám vindāmi kitavásya bhógam. dwáyṣṭi swaśrúHẓHápa ȷ́aHyáH runaddʰi ná HnaHtʰitás windatay marẓḍitā́ram. Háśwasyaiwa ȷ́árHatas wásnyasya náaźʰám windāmi kitawásay bʰáwgam. dwáyšti swaćrúHžHápa ȷ́aHyáH runadᶻdʰi ná HnaHtʰitás windatay maržditā́ram. Háćwasyaiwa ȷ́árHatas wásnyasya náaȷ́ʰám windāmi kitawásay bʰáwgam. 10.034.003
अभी ष्वर्यः पौंस्यैर्भवेम द्यौर्न भूमिं गिरयो नाज्रान्। ता नो विश्वानि जरिता चिकेत परातरं सु निरृतिर्जिहीताम्॥ abhī́ ṣváryáḥ páuṃsyairbhavema dyáurná bhū́mim giráyo nā́jrān. tā́ no víśvāni jaritā́ ciketa parātarám sú nírṛtirjihītām. Habʰí Hsuáryas pā́wnsyaiẓbʰawayma dyā́wẓná bʰúHmim gr̥Háyas ná Háȷ́rāns. tā́ nas wíśwāni ȷ́arHtā́ ćikayta parātarám su níẓr̥itiẓȷ́iźʰiHtām. Habʰí Hsuáryas pā́wnsyaižbʰawayma dyā́wžná bʰúHmim gr̥Háyas ná Háȷ́rāns. tā́ nas wíćwāni ǰarHtā́ čikayta parātarám su nížr̥itižȷ́ʰiȷ́ʰiHtām. 10.059.003
ईजानमिद्द्यौर्गूर्तावसुरीजानं भूमिरभि प्रभूषणि। ईजानं देवावश्विनावभि सुम्नैरवर्धताम्॥ ījānámíddyáurgūrtā́vasurījānám bhū́mirabhí prabhūṣáṇi. ījānám devā́vaśvínāvabhí sumnáiravardhatām HiHȷ́ānámHíddyā́wẓgr̥HtáHwasuẓHiHȷ́ānám bʰúHmiẓHabʰí prabʰuHṣáni. HiHȷ́ānám dáywā́wHáśwínāwHabʰí HsumnáyẓHawardʰatām. HiHȷ́ānámHíddyā́wžgr̥HtáHwasužHiHȷ́ānám bʰúHmižHabʰí prabʰuHšáni. HiHȷ́ānám dáywā́wHáćwínāwHabʰí HsumnáyžHawardʰatām. 10.132.001