dół

See also: Appendix:Variations of "dol"

Kashubian

Etymology

Inherited from Proto-Slavic *dȍlъ.

Pronunciation

• IPA^(key): /ˈdow/
• Rhymes: -ow
• Syllabification: dół

Noun

dół m inan (diminutive dółk)

1. pit (hole in the ground; sinking into something; bottom of something)
2. ground floor

Further reading

• Stefan Ramułt (1893) “dòł”, in Słownik języka pomorskiego czyli kaszubskiego (in Kashubian), page 27
• Sychta, Bernard (1967) “dȯł”, in Słownik gwar kaszubskich [Dictionary of Kashubian dialects] (in Polish), volumes 1 (A – Ǵ), Wrocław: Ossolineum, page 228
• Jan Trepczyk (1994) “dół”, in Słownik polsko-kaszubski (in Kashubian), volumes 1–2
• Eùgeniusz Gòłąbk (2011) “dół”, in Słownik Polsko-Kaszubski / Słowôrz Pòlskò-Kaszëbsczi‎^[1]
• “dół”, in Internetowi Słowôrz Kaszëbsczégò Jãzëka [Internet Dictionary of the Kashubian Language], Fundacja Kaszuby, 2022

Old Polish

Etymology

Inherited from Proto-Slavic *dȍlъ. First attested in the 14th century.

Pronunciation

• IPA^(key): (10^th–15^th CE) /dɔːɫ/
• IPA^(key): (15^th CE) /doɫ/

Noun

dół m inan (related adjective dołowy)

1. (attested in Lesser Poland, Greater Poland) valley (elongated depression cast between hills or mountains, often garnished with a river flowing through it)
   • 1876-1929 [c. 1455], Vatroslav Jagić, editor, Archiv für slavische Philologie‎^[2], volume XIV, Miechów, Kruchowo, page 493:

     Sz yezyory, moczydlamy, strumyenmy, sz dolmy, pagorky

     [Z jeziory, moczydłami, strumieńmi, z dółmi, pagorki]

2. (attested in Lesser Poland) chasm; deep valley
   • 1939 [end of the 14th century], Ryszard Ganszyniec, Witold Taszycki, Stefan Kubica, Ludwik Bernacki, editors, Psałterz florjański łacińsko-polsko-niemiecki [Sankt Florian Psalter]‎^[3], Krakow: Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, z zasiłkiem Sejmu Śląskiego [The Ossoliński National Institute: with the benefit of the Silesian Parliament], pages 29, 3:

     Gospodne, wiwodl ies od pecla duszø moiø, zbawil ies me od *sstøpaioczich w dol (salvasti me a descendentibus in lacum)

     [Gospodnie, wywiodł jeś od piekła duszę moję, zbawił jeś mie od zstąpających w dół (salvasti me a descendentibus in lacum)]

3. Corruption of udole.
   • 1930 [c. 1455], “Num”, in Ludwik Bernacki, editor, Biblia królowej Zofii (Biblia szaroszpatacka)‎^[4], 24, 6:

     Kako krasne stany twe, Iakobye, a przebitki twe iako w dole lesnem Israele

     [Kako krasne stany twe, Jakobie, a przebytki twe, Israelu! Jako udole leśne[m]]

4. (attested in Lesser Poland) pit; ditch (dug out long depression)
   • 1939 [end of the 14th century], Ryszard Ganszyniec, Witold Taszycki, Stefan Kubica, Ludwik Bernacki, editors, Psałterz florjański łacińsko-polsko-niemiecki [Sankt Florian Psalter]‎^[5], Krakow: Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, z zasiłkiem Sejmu Śląskiego [The Ossoliński National Institute: with the benefit of the Silesian Parliament], pages 7, 16:

     Iezoro otworzil y wicopal ie, y wpadl w dol, iensze iest vczinil (incidit in foveam, quam fecit)

     [Jezioro otworzył i wykopał je, i wpadł w dół, jenże jest uczynił (incidit in foveam, quam fecit)]

   • 1442, Wokabularz Raczyńskich, Biblioteki Raczyńskich w Poznaniu, sygn. 1360/I, page 112r:

     Fossa id est fovea inde fossorium instrumentum fodiendi inde eciam fossarius fossator uel fossor Fossale vlg. dol

     [Fossa id est fovea inde fossorium instrumentum fodiendi inde eciam fossarius fossator uel fossor Fossale vlg. dół]

   1. (attested in Greater Poland) defensive ditch
      • 1908 [c. 1500], Bolesław Erzepki, editor, Przyczynki do średniowiecznego słownictwa polskiego. I. Glosy polskie wpisane do łacińsko-niemieckiego słownika drukowanego w roku 1490‎^[6], Lubiń, page 117:

        Val vel dol vallum eyn blank vel munitio facta circa castellum

        [Wał vel dół vallum eyn blank vel munitio facta circa castellum]

   • c. 1500, Wokabularz lubiński, Lubiń: inkunabuł Archiwum Archidiecezjalnego w Gnieźnie, sygn. Inc. 78d., page 142v:

     Vallum eyn blanck vel munitio facta circa castellum et recte dicitur spacium inter duas fossas vel inter fossam et murum vbi fit expugnatio contra hostes val vel dol

     [Vallum eyn blanck vel munitio facta circa castellum et recte dicitur spacium inter duas fossas vel inter fossam et murum vbi fit expugnatio contra hostes val vel dół]

   1. (attested in Greater Poland) grave
      • 1930 [c. 1455], “Tob”, in Ludwik Bernacki, editor, Biblia królowej Zofii (Biblia szaroszpatacka)‎^[7], 8, 11:

        Zawolaw k sobye Raguel slug swich y szly z nym, abi vikopaly dol (ut foderent sepulcrum)

        [Zawoław k sobie Raguel sług swych i szli s nim [społu], aby wykopali dół (ut foderent sepulcrum)]

      • c. 1500, Wokabularz lubiński, Lubiń: inkunabuł Archiwum Archidiecezjalnego w Gnieźnie, sygn. Inc. 78d., page 54r:

        Fossa grub dol

        [Fossa grób dół]

5. bottom (lower part of something)
   • 1930 [c. 1455], “Ex”, in Ludwik Bernacki, editor, Biblia królowej Zofii (Biblia szaroszpatacka)‎^[8], 36, 29:

     Vdzyelal szeszcz desk, a dwye gyne..., ktore spoyoni bily od dolu asz do wyrzchu (quae iunctae erant a deorsum usque sursum)

     [Udziełał sześć desk a dwie jine... ktore spojony były od dołu aż do wirzchu (quae iunctae erant a deorsum usque sursum)]

Derived terms

adjectives

• dolny

adverbs

• dołem
• na dole
• na doł

nouns

• dołek
• wilczy dół

Related terms

adjectives

• doleszny

nouns

• dolina

Descendants

• Polish: dół
• Silesian: dōł

References

• Boryś, Wiesław (2005) “dół”, in Słownik etymologiczny języka polskiego (in Polish), Kraków: Wydawnictwo Literackie, →ISBN
• Mańczak, Witold (2017) “dół”, in Polski słownik etymologiczny (in Polish), Kraków: Polska Akademia Umiejętności, →ISBN
• Bańkowski, Andrzej (2000) “dół”, in Etymologiczny słownik języka polskiego [Etymological Dictionary of the Polish Language] (in Polish)
• Sławski, Franciszek (1958-1965) “dół”, in Jan Safarewicz, Andrzej Siudut, editors, Słownik etymologiczny języka polskiego [Etymological dictionary of the Polish language] (in Polish), Kraków: Towarzystwo Miłośników Języka Polskiego
• B. Sieradzka-Baziur, Ewa Deptuchowa, Joanna Duska, Mariusz Frodyma, Beata Hejmo, Dorota Janeczko, Katarzyna Jasińska, Krystyna Kajtoch, Joanna Kozioł, Marian Kucała, Dorota Mika, Gabriela Niemiec, Urszula Poprawska, Elżbieta Supranowicz, Ludwika Szelachowska-Winiarzowa, Zofia Wanicowa, Piotr Szpor, Bartłomiej Borek, editors (2011–2015), “dół”, in Słownik pojęciowy języka staropolskiego [Conceptual Dictionary of Old Polish] (in Polish), Kraków: IJP PAN, →ISBN
• Ewa Deptuchowa, Mariusz Frodyma, Katarzyna Jasińska, Magdalena Klapper, Dorota Kołodziej, Mariusz Leńczuk, Ludwika Szelachowska-Winiarzowa, Zofia Wanicowa, editors (2023), “dół”, in Rozariusze z polskimi glosami. Internetowa baza danych [Dictionaries of Polish glosses, an Internet database] (in Polish), Kraków: Pracownia Języka Staropolskiego Instytut Języka Polskiego Polskiej Akademii Nauk

Polish

Etymology

Inherited from Old Polish dół.

Pronunciation

 

• IPA^(key): /ˈduw/

• (Middle Polish) IPA^(key): /ˈdoɫ/

• Audio 1:

  (file)

• Audio 2:

  (file)

• Rhymes: -uw
• Syllabification: dół

Noun

dół m inan (diminutive dołek)

1. pit (hole in the ground; sinking into something; bottom of something)
2. bottom (lower part of something)

   Antonym: góra

3. (anatomy) cavity; fossa (cavity in the body of a human or animal)

   dół łokciowy ― cubital fossa

   dół nadobojczykowy ― supraclavicular fossa

   dół skroniowy ― temporal fossa

4. (colloquial) blues; dumps (sad feeling)
5. depression (area lower than another)
6. (colloquial) grave

   Synonym: grób

7. (music) lower range (lower register of a singer)
8. (obsolete) area near a river's mouth
9. (Middle Polish, Christianity) Hell

   Synonym: piekło

10. (Middle Polish) bottom (sin; badness; moral corruption)
11. (Middle Polish) trick; intrigue; ambush
12. (Middle Polish) riverbed

    Synonym: koryto

13. (Middle Polish) basement (covered earthen pit for storing crops)

    Synonym: piwnica

14. (Middle Polish, military) moat; defensive ditch
15. (Middle Polish) mine (place where minerals and sand are extracted from the ground)

    Synonym: kopalnia

16. (Middle Polish) dugout (primitive human habitation)

    Synonym: ziemianka

Declension

Declension of dół

	singular	plural
nominative	dół	doły
genitive	dołu	dołów
dative	dołowi	dołom
accusative	dół	doły
instrumental	dołem	dołami
locative	dole	dołach
vocative	dole	doły

Noun

dół m animal

1. (colloquial) blues; dumps; low (sad feeling)
2. (in the plural) pits; underside; bottom; masses, plebs, rabble, riffraff (people who are lowest in some hierarchy)

Declension

Declension of dół

	singular	plural
nominative	dół	doły
genitive	doła	dołów
dative	dołowi	dołom
accusative	doła	doły
instrumental	dołem	dołami
locative	dole	dołach
vocative	dole	doły

Related terms

adjectives

• dolny
• oddolny

adverbs

• dołem
• ku dołowi
• na dole
• na dół
• od dołu
• od góry do dołu
• u dołu
• w dole
• w dół
• z dołu

nouns

• kaczy dół
• kopidół
• wilczy dół

verbs

• dołować impf

verbs

• mieć doła impf
• pójść w dół pf, iść w dół impf
• równać w dół impf

Further reading

• dół in Wielki słownik języka polskiego, Instytut Języka Polskiego PAN
• doły in Wielki słownik języka polskiego, Instytut Języka Polskiego PAN
• dół in Polish dictionaries at PWN
• Maria Renata Mayenowa, Stanisław Rospond, Witold Taszycki, Stefan Hrabec, Władysław Kuraszkiewicz (2010-2023) “dół”, in Słownik Polszczyzny XVI Wieku [A Dictionary of 16th Century Polish]
• “DÓŁ”, in Elektroniczny Słownik Języka Polskiego XVII i XVIII Wieku [Electronic Dictionary of the Polish Language of the XVII and XVIII Century], 25.06.2010
• Samuel Bogumił Linde (1807–1814) “dół”, in Słownik języka polskiego
• Aleksander Zdanowicz (1861) “dół”, in Słownik języka polskiego, Wilno 1861
• J. Karłowicz, A. Kryński, W. Niedźwiedzki, editors (1900), “dół”, in Słownik języka polskiego (in Polish), volume 1, Warsaw, page 547