Wiktionary

dół

See also: Appendix:Variations of "dol"

Kashubian edit

Etymology edit

Inherited from Proto-Slavic *dȍlъ.

Pronunciation edit

  • IPA(key): /ˈdow/
  • Syllabification: dół

Noun edit

dół m inan

  1. pit (hole in the ground; sinking into something; bottom of something)
  2. ground floor

Further reading edit

  • Stefan Ramułt (1893) “dòł”, in Słownik języka pomorskiego czyli kaszubskiego‎[2] (in Kashubian), page 27
  • Bernard Sychta (1967-1973) “dȯł”, in Słownik gwar kaszubskich, volume 1, page 228
  • Jan Trepczyk (1994) “dół”, in Słownik polsko-kaszubski (in Kashubian), volumes 1-2
  • Eùgeniusz Gòłąbk (2011) “dół”, in Słownik Polsko-Kaszubski / Słowôrz Pòlskò-Kaszëbsczi‎[3]
  • “dół”, in Internetowi Słowôrz Kaszëbsczégò Jãzëka [Internet Dictionary of the Kashubian Language], Fundacja Kaszuby, 2022

Masurian edit

Etymology edit

Inherited from Old Polish dół.

Pronunciation edit

  • IPA(key): [ˈdow]
  • Syllabification: dół

Noun edit

dół m inan

  1. pit (hole in the ground; sinking into something; bottom of something)
  2. valley (elongated depression cast between hills or mountains, often garnished with a river flowing through it)
  3. bottom; bed (lowest part of an object; bottom of a body of water)

Further reading edit

  • Zofia Stamirowska (1987-2021) “dół”, in Anna Basara, editor, Słownik gwar Ostródzkiego, Warmii i Mazur‎[4], volume 2, Zakład Narodowy im. Ossolińskich Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk, →ISBN, pages 97-98

Old Polish edit

Etymology edit

Inherited from Proto-Slavic *dȍlъ. First attested in the 14th century.

Pronunciation edit

  • IPA(key): (10th–15th CE) /dɔːɫ/
  • IPA(key): (15th CE) /doɫ/

Noun edit

dół m animacy unattested (related adjective dołowy)

  1. valley (elongated depression cast between hills or mountains, often garnished with a river flowing through it)
    • 1876 [c. 1455], Vatroslav Jagić, editor, Archiv für slavische Philologie‎[5], volume XIV, page 493:
      Sz yezyory, moczydlamy, strumyenmy, sz dolmy, pagorky
      [Z jeziory, moczydłami, strumieńmi, z dółmi, pagorki]
  2. chasm; deep valley
    • 1939 [end of the 14th century], Ryszard Ganszyniec, Witold Taszycki, Stefan Kubica, Ludwik Bernacki, editors, Psałterz florjański łacińsko-polsko-niemiecki [Latin-Polish-German Florian Psalter]‎[6], Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, z zasiłkiem Sejmu Śląskiego [The Ossoliński National Institute: with the benefit of the Silesian Parliament], pages 29, 3:
      Gospodne, wiwodl ies od pecla duszø moiø, zbawil ies me od *sstøpaioczich w dol (salvasti me a descendentibus in lacum)
      [Gospodnie, wywiodł jeś od piekła duszę moję, zbawił jeś mie od zstąpających w dół (salvasti me a descendentibus in lacum)]
  3. Corruption of udole.
    • 1930 [Fifteenth century], “Num”, in Ludwik Bernacki, editor, Biblia królowej Zofii (Biblia szaroszpatacka)‎[7], 24, 6:
      Kako krasne stany twe, Iakobye, a przebitki twe iako w dole lesnem Israele
      [Kako krasne stany twe, Jakobie, a przebytki twe, Israelu! Jako udole leśne[m]]
  4. pit; ditch (dug out long depression)
    • 1939 [end of the 14th century], Ryszard Ganszyniec, Witold Taszycki, Stefan Kubica, Ludwik Bernacki, editors, Psałterz florjański łacińsko-polsko-niemiecki [Latin-Polish-German Florian Psalter]‎[8], Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, z zasiłkiem Sejmu Śląskiego [The Ossoliński National Institute: with the benefit of the Silesian Parliament], pages 7, 16:
      Iezoro otworzil y wicopal ie, y wpadl w dol, iensze iest vczinil (incidit in foveam, quam fecit)
      [Jezioro otworzył i wykopał je, i wpadł w dół, jenże jest uczynił (incidit in foveam, quam fecit)]
    • 1442, Wokabularz Raczyńskich, Biblioteki Raczyńskich w Poznaniu, sygn. 1360/I, page 112r:
      Fossa id est fovea inde fossorium instrumentum fodiendi inde eciam fossarius fossator uel fossor Fossale vlg. dol
      [Fossa id est fovea inde fossorium instrumentum fodiendi inde eciam fossarius fossator uel fossor Fossale vlg. dół]
    1. defensive ditch
      • 1908 [c. 1500Val vel dol vallum eyn blank vel munitio facta circa castellum], Bolesław Erzepki, editor, Przyczynki do średniowiecznego słownictwa polskiego. I. Glosy polskie wpisane do łacińsko-niemieckiego słownika drukowanego w roku 1490‎[9], page 117:
        Wał vel dół vallum eyn blank vel munitio facta circa castellum
        [-]
        (please add an English translation of this quotation)
    • c. 1500, Wokabularz lubiński, inkunabuł Archiwum Archidiecezjalnego w Gnieźnie, sygn. Inc. 78d., page 142v:
      Vallum eyn blanck vel munitio facta circa castellum et recte dicitur spacium inter duas fossas vel inter fossam et murum vbi fit expugnatio contra hostes val vel dol
      [Vallum eyn blanck vel munitio facta circa castellum et recte dicitur spacium inter duas fossas vel inter fossam et murum vbi fit expugnatio contra hostes val vel dół]
    1. grave
      • 1930 [Fifteenth century], “Tob”, in Ludwik Bernacki, editor, Biblia królowej Zofii (Biblia szaroszpatacka)‎[10], 8, 11:
        Zawolaw k sobye Raguel slug swich y szly z nym, abi vikopaly dol (ut foderent sepulcrum)
        [Zawoław k sobie Raguel sług swych i szli s nim [społu], aby wykopali dół (ut foderent sepulcrum)]
      • c. 1500, Wokabularz lubiński, inkunabuł Archiwum Archidiecezjalnego w Gnieźnie, sygn. Inc. 78d., page 54r:
        Fossa grub dol
        [Fossa grób dół]
  5. bottom (lower part of something)
    • 1930 [Fifteenth century], “Ex”, in Ludwik Bernacki, editor, Biblia królowej Zofii (Biblia szaroszpatacka)‎[11], 36, 29:
      Vdzyelal szeszcz desk, a dwye gyne..., ktore spoyoni bily od dolu asz do wyrzchu (quae iunctae erant a deorsum usque sursum)
      [Udziełał sześć desk a dwie jine... ktore spojony były od dołu aż do wirzchu (quae iunctae erant a deorsum usque sursum)]

Derived terms edit

adjectives
adverbs
nouns

Related terms edit

adjectives
nouns

Descendants edit

  • Masurian: dół
  • Polish: dół
  • Silesian: dōł

References edit

Polish edit

Etymology edit

Inherited from Old Polish dół.

Pronunciation edit

Noun edit

dół m inan (diminutive dołek)

  1. pit (hole in the ground; sinking into something; bottom of something)
  2. bottom (lower part of something)
    Synonym: góra
  3. (anatomy) cavity; fossa (cavity in the body of a human or animal)
    dół łokciowy ― cubital fossa
    dół nadobojczykowy ― supraclavicular fossa
    dół skroniowy ― temporal fossa
  4. (colloquial) blues; dumps (sad feeling)
  5. depression (area lower than another)
  6. (colloquial) grave
    Synonym: grób
  7. (music) lower range (lower register of a singer)
  8. (obsolete) area near a river's mouth
  9. (Middle Polish, Christianity) Hell
    Synonym: piekło
  10. (Middle Polish) bottom (sin; badness; moral corruption)
  11. (Middle Polish) trick; intrigue; ambush
  12. (Middle Polish) riverbed
    Synonym: koryto
  13. (Middle Polish) basement (covered earthen pit for storing crops)
    Synonym: piwnica
  14. (Middle Polish, military) moat; defensive ditch
  15. (Middle Polish) mine (place where minerals and sand are extracted from the ground)
    Synonym: kopalnia
  16. (Middle Polish) dugout (primitive human habitation)
    Synonym: ziemianka

Declension edit

Declension of dół
singular plural
nominative dół doły
genitive dołu dołów
dative dołowi dołom
accusative dół doły
instrumental dołem dołami
locative dole dołach
vocative dole doły

Noun edit

dół m animal

  1. (colloquial) blues; dumps; low (sad feeling)
  2. (in the plural) pits; underside; bottom; masses, plebs, rabble, riffraff (people who are lowest in some hierarchy)

Declension edit

Declension of dół
singular plural
nominative dół doły
genitive doła dołów
dative dołowi dołom
accusative doła doły
instrumental dołem dołami
locative dole dołach
vocative dole doły

Related terms edit

adjectives
adverbs
nouns
verbs
verbs

Trivia edit

According to Słownik frekwencyjny polszczyzny współczesnej (1990), dół is one of the most used words in Polish, appearing 7 times in scientific texts, 0 times in news, 1 time in essays, 32 times in fiction, and 21 times in plays, each out of a corpus of 100,000 words, totaling 61 times, making it the 1069th most common word in a corpus of 500,000 words.[1]

References edit

  1. ^ Ida Kurcz (1990) “dół”, in Słownik frekwencyjny polszczyzny współczesnej [Frequency dictionary of the Polish language]‎[1] (in Polish), volume 1, Kraków, Warszawa: Polska Akademia Nauk. Instytut Języka Polskiego, page 90

Further reading edit

  • dół in Wielki słownik języka polskiego, Instytut Języka Polskiego PAN
  • doły in Wielki słownik języka polskiego, Instytut Języka Polskiego PAN
  • dół in Polish dictionaries at PWN
  • Maria Renata Mayenowa, Stanisław Rospond, Witold Taszycki, Stefan Hrabec, Władysław Kuraszkiewicz (2010-2023) “dół”, in Słownik Polszczyzny XVI Wieku [A Dictionary of 16th Century Polish]
  • “DÓŁ”, in Elektroniczny Słownik Języka Polskiego XVII i XVIII Wieku [Electronic Dictionary of the Polish Language of the XVII and XVIII Century], 25.06.2010
  • Samuel Bogumił Linde (1807–1814) “dół”, in Słownik języka polskiego‎[12]
  • Aleksander Zdanowicz (1861) “dół”, in Słownik języka polskiego, Wilno 1861‎[13]
  • J. Karłowicz, A. Kryński, W. Niedźwiedzki, editors (1900), “dół”, in Słownik języka polskiego‎[14] (in Polish), volume 1, Warsaw, page 547
Retrieved from "https://en.wiktionary.org/w/index.php?title=dół&oldid=78843468"