serce

See also: serçe and ŝerce

Kashubian

Etymology

Inherited from Proto-Slavic *sьrdьce.

Pronunciation

• IPA^(key): /ˈsɛrt͡sɛ/
• Syllabification: serce

Noun

serce n (diminutive serdëszkò or serdulkò, related adjective sercowi)

1. (anatomy) heart (muscular organ that pumps blood through the body, traditionally thought to be the seat of emotion)
2. heart (one's feelings and emotions, especially considered as part of one's character)

Declension

Declension of serce

	singular	plural
nominative	serce	serca
genitive	serca	serców, serc, sérc
dative	sercu	sercóm
accusative	serce	serca
instrumental	sercã, sercem	sercami, sercamë, sercama
locative	sercu, serce	sercach
vocative	serce	serca

Derived terms

adjectives

• serdeczny

 

nouns

• sercnica
• serdeńkò

 

proverbs

• wôrt wząc so te słowa do serca, czej czasã w żëcym jidze kòmù lëchò

 

Related terms

adverbs

• serdecznie
• serdeczno
• sertno

 

nouns

• serdecznosc
• serdulenkò

 

Further reading

• Stefan Ramułt (1893) “serce”, in Słownik języka pomorskiego czyli kaszubskiego‎^[2] (in Kashubian), page 192
• Jan Trepczyk (1994) “serce”, in Słownik polsko-kaszubski (in Kashubian), volumes 1–2
• Eùgeniusz Gòłąbk (2011) “serce”, in Słownik Polsko-Kaszubski / Słowôrz Pòlskò-Kaszëbsczi‎^[3]
• “serce”, in Internetowi Słowôrz Kaszëbsczégò Jãzëka [Internet Dictionary of the Kashubian Language], Fundacja Kaszuby, 2022

Lower Sorbian

Etymology

Inherited from Proto-Slavic *sьrdьce.

Pronunciation

• IPA^(key): /ˈsɛrt͡sɛ/, [ˈsɛrt͡sə]

Noun

serce n inan

1. (archaic) heart

   Synonym: (usual modern word) wutšoba

Declension

Declension of serce

	Singular	Dual	Plural
Nominative	serce	sercy	serca
Genitive	serca	sercowu	sercow
Dative	sercu	sercoma	sercam
Accusative	serce	sercy	serca
Instrumental	sercom	sercoma	sercami
Locative	sercu	sercoma	sercach

Derived terms

• sercny
• sercowny

Further reading

• Muka, Arnošt (1921, 1928) “serce”, in Słownik dolnoserbskeje rěcy a jeje narěcow (in German), St. Petersburg, Prague: ОРЯС РАН, ČAVU; Reprinted Bautzen: Domowina-Verlag, 2008
• Starosta, Manfred (1999) “serce”, in Dolnoserbsko-nimski słownik / Niedersorbisch-deutsches Wörterbuch (in German), Bautzen: Domowina-Verlag

Middle English

Verb

serce

1. Alternative form of serchen

Old Polish

Alternative forms

• sierce, sirce, sirdce

Etymology

Inherited from Proto-Slavic *sь̑rdьce with a hardening of the s- under influence of Old Czech srdce. First attested in the first half of the 14th century.

Pronunciation

• IPA^(key): (10^th–15^th CE) /sɛrt͡sɛ/
• IPA^(key): (15^th CE) /sɛrt͡sɛ/

Noun

serce n (related adjective serdeczny)

1. (anatomy, attested in Lesser Poland) heart (muscular organ that pumps blood through the body, traditionally thought to be the seat of emotion)
   • 1939 [end of the 14th century], Ryszard Ganszyniec, Witold Taszycki, Stefan Kubica, Ludwik Bernacki, editors, Psałterz florjański łacińsko-polsko-niemiecki [Sankt Florian Psalter]‎^[4], Krakow: Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, z zasiłkiem Sejmu Śląskiego [The Ossoliński National Institute: with the benefit of the Silesian Parliament], pages 21, 28:

     Iescz bødø vbodzy..., sziwa bødø sercza (corda) gich na weky wekom

     [Jeść będą ubodzy..., żywa będą sierca (corda) jich na wieki wiekom]

   • 1939 [end of the 14th century], Ryszard Ganszyniec, Witold Taszycki, Stefan Kubica, Ludwik Bernacki, editors, Psałterz florjański łacińsko-polsko-niemiecki [Sankt Florian Psalter]‎^[5], Krakow: Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, z zasiłkiem Sejmu Śląskiego [The Ossoliński National Institute: with the benefit of the Silesian Parliament], pages 21, 15:

     Vczinilo se iest sercze (cor) moie iaco wozk rozquiraiøczy se wesrzod sercza (in medio ventris) mego

     [Uczyniło sie jest sierce (cor) moje jako wosk rozskwirający sie weśrzod sierca (in medio ventris) mego]

2. (attested in Lesser Poland) heart (symbol, a seat of mental life, feelings, thoughts, ethical principles)
   • Beginning of the 15th century, Łukasz z Wielkiego Koźmina, Kazania gnieźnieńskie‎^[6], Krakow, page 171b:

     Tenczy ma mecz varø kresczyganskø, a ne telko skutkem, alle tesze y szerczem

     [Tenci ma mieć wiarę krześcijańską, a nie telko skutkiem, ale teże i siercem]

3. (figuratively, attested in Lesser Poland) heart (physical inside part of something)
   • 1939 [end of the 14th century], Ryszard Ganszyniec, Witold Taszycki, Stefan Kubica, Ludwik Bernacki, editors, Psałterz florjański łacińsko-polsko-niemiecki [Sankt Florian Psalter]‎^[7], Krakow: Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, z zasiłkiem Sejmu Śląskiego [The Ossoliński National Institute: with the benefit of the Silesian Parliament], pages 45, 2:

     Ne bødzemy se bacz, gdi se bødze møczicz zema y przenesoni bødø gori w sercze morske (in cor maris)

     [Nie będziemy sie bać, gdy sie będzie męcić ziemia i przeniesiony będą gory w sierce morskie (in cor maris)]

Related terms

adverbs

• sirdecznie

 

nouns

• serdecznik

 

Descendants

• Polish: serce
• Silesian: serce

References

• Boryś, Wiesław (2005) “serce”, in Słownik etymologiczny języka polskiego (in Polish), Kraków: Wydawnictwo Literackie, →ISBN
• Mańczak, Witold (2017) “serce”, in Polski słownik etymologiczny (in Polish), Kraków: Polska Akademia Umiejętności, →ISBN
• B. Sieradzka-Baziur, editor (2011–2015), “serce”, in Słownik pojęciowy języka staropolskiego [Conceptual Dictionary of Old Polish] (in Polish), Kraków: IJP PAN, →ISBN

Polish

Etymology

Inherited from Old Polish serce.

Pronunciation

• IPA^(key): /ˈsɛr.t͡sɛ/
• (Middle Polish) IPA^(key): /ˈsɛr.t͡sɛ/

• Audio:

  (file)

• Rhymes: -ɛrt͡sɛ
• Syllabification: ser‧ce

Noun

serce n (diminutive serduszko, augmentative serducho, related adjective sercowy)

1. (anatomy) heart (muscular organ that pumps blood through the body)
2. (anatomy) heart (part of the chest on its left side at the level of the heart - the organ)
3. (literary) heart (person as an entity that feels emotions)

   Synonym: psychika

4. (literary) heart (seat of emotion)
5. heart (one's feelings and emotions, especially considered as part of one's character)

   Synonym: charakter

6. heart (positive actions or emotions shown towards someone)

   Synonym: życzliwość

7. clapper; tongue (object so suspended inside a bell that it may hit the bell and cause it to ring)
8. heart (most important part of something that makes it function)

   Synonym: trzon

9. heart (center of something)

   Synonyms: centrum, środek

10. heart (conventional shape or symbol used to represent the heart, love, or emotion)
11. heart (emotional strength that allows one to continue in difficult situations; courage; spirit; a will to compete)
12. (obsolete, in the vocative) heart (term of endearment for a loved one)
13. (obsolete, music) heart (central part of a reed)
14. (obsolete) hammerstone

    Synonym: tłuk

15. (obsolete, fishing) hole in a cod end (narrow end of a trawling net)
16. (obsolete, rail transport) railroad switch, set of points, turnout (track system allowing the passage of railway vehicles or their combinations from one track to another)

    Synonym: rozjazd

Declension

Declension of serce

	singular	plural
nominative	serce	serca
genitive	serca	serc
dative	sercu	sercom
accusative	serce	serca
instrumental	sercem	sercami
locative	sercu	sercach
vocative	serce	serca

Derived terms

adjectives

• bez serca
• bliski sercu
• małego serca
• miłosierny
• serdeczny

 

adverbs

• od serca
• przez żołądek do serca
• z bijącym sercem
• z całego serca
• z ciężkim sercem
• z dobrego serca
• z głębi serca
• z lekkim sercem
• z ręką na sercu

 

nouns

• akcja serca
• choroba niedokrwienna serca
• dama serca
• echo serca
• gołębie serce
• kamień na sercu
• miękkie serce
• miłosierdzie
• nasierdzie
• osierdzie
• przyjaciel od serca
• serce jak dzwon
• serce na dłoni
• serce z kamienia
• sztuczne serce
• śródsierdzie
• udar serca
• wielkie serce
• wsierdzie
• wybranek serca
• zajęcze serce
• zdobywca serc
• złote serce

 

proverbs

• co w sercu, to na języku
• co z oczu, to z serca
• czego oczy nie widzą, tego sercu nie żal

 

verbs

• sierdzić impf

 

verbs

• być miodem na serce impf
• chwycić za serce pf, chwytać za serce impf
• kamień spadł z serca pf, kamień spada z serca impf
• kłaść na serce impf
• lać miód na serce impf
• leżeć na sercu impf
• mieć Boga w sercu impf
• nie mieć serca impf
• nosić pod sercem impf
• nosić w sercu impf
• oddać serce pf, oddawać serce impf
• pójść za głosem serca pf, iść za głosem serca impf
• przypaść do serca pf, przypadać do serca impf
• rozedrzeć serce pf, rozdzierać serce impf
• serce pękło pf, serce pęka impf
• serce podeszło do gardła pf, serce podchodzi do gardła impf
• serce ścisnęło się pf, serce ściska się impf
• serce uciekło w pięty pf
• serce zabiło pf
• serce zadrżało pf
• serce zamarło pf, serce zamiera impf
• skraść serce pf, kraść serce impf
• ścisnąć serce pf, ściskać serce impf
• włożyć serce pf, wkładać serce impf
• wziąć sobie do serca pf, brać sobie do serca impf
• zdjąć kamień z serca pf
• złamać serce pf, łamać serce impf
• zrzucić ciężar z serca pf
• zrzucić pychę z serca pf

 

Related terms

adjectives

• bezserdeczny

 

Trivia

According to Słownik frekwencyjny polszczyzny współczesnej (1990), serce is one of the most used words in Polish, appearing 18 times in scientific texts, 4 times in news, 9 times in essays, 30 times in fiction, and 33 times in plays, each out of a corpus of 100,000 words, totaling 94 times, making it the 673rd most common word in a corpus of 500,000 words.

Further reading

• serce in Wielki słownik języka polskiego, Instytut Języka Polskiego PAN
• serce in Polish dictionaries at PWN
• Maria Renata Mayenowa, Stanisław Rospond, Witold Taszycki, Stefan Hrabec, Władysław Kuraszkiewicz (2010-2023) “serce”, in Słownik Polszczyzny XVI Wieku [A Dictionary of 16th Century Polish]
• “SERCE”, in Elektroniczny Słownik Języka Polskiego XVII i XVIII Wieku [Electronic Dictionary of the Polish Language of the XVII and XVIII Century], 13.01.2023
• Samuel Bogumił Linde (1807–1814) “serce”, in Słownik języka polskiego‎^[8]
• Aleksander Zdanowicz (1861) “serce”, in Słownik języka polskiego, Wilno 1861‎^[9]
• J. Karłowicz, A. Kryński, W. Niedźwiedzki, editors (1915), “serce”, in Słownik języka polskiego‎^[10] (in Polish), volume 6, Warsaw, page 69

Silesian

Etymology

Inherited from Old Polish serce.

Pronunciation

• IPA^(key): /ˈsɛrt͡sɛ/
• Rhymes: -ɛrt͡sɛ
• Syllabification: ser‧ce

Noun

serce n

1. (anatomy) heart (muscular organ that pumps blood through the body)
2. (anatomy) heart (part of the chest on its left side at the level of the heart - the organ)
3. heart (seat of emotion)
4. heart (one's feelings and emotions, especially considered as part of one's character)

Declension

Declension of serce

	singular	plural
nominative	serce	serca
genitive	serca	serc
dative	sercu	sercōm
accusative	serce	serca
instrumental	sercym	sercami/sercōma
locative	sercu	sercach
vocative	serce	serca

Further reading

• serce in silling.org