խաթուն
Old Armenian edit
Etymology edit
A Turkic borrowing, ultimately from Proto-Turkic *xātun (“queen, lady”).[1][2] Borrowed again as Middle Armenian խաթուն (xatʻun), Խաթուն (Xatʻun), dialectal Armenian խաթուն (xatʻun).
Noun edit
խաթուն • (xatʻun)
- the Khazar queen
- 7th century, Anania Širakacʻi, Ašxarhacʻoycʻ [Geography] :
- Իսկ ի հիւսիսոյ նորա՝ Հոնք․ եւ քաղաք նոցա Վառաչան, եւ այլք ընդ նմա․ եւ թագաւորն հիւսիսոյ է հականն՝ որ է տէր Խազրաց, և դշխոյն թագուհի է, Խաթունն, որ է կին հականայ ի Բարսլաց ազգէն։
- Isk i hiwsisoy nora, Honkʻ; ew kʻałakʻ nocʻa Vaṙačʻan, ew aylkʻ ənd nma; ew tʻagaworn hiwsisoy ē hakann, or ē tēr Xazracʻ, ew dšxoyn tʻaguhi ē, Xatʻunn, or ē kin hakanay i Barslacʻ azgēn.
- 1992 translation by Robert H. Hewsen
- To the north are the Huns with their city of Vaṙačʿan and others [besides]. The king of the north is the khakan, who is lord of the Khazars. The queen, or khatun, the wife of the khakan, is of the Barsilkʿ nation.
- Իսկ ի հիւսիսոյ նորա՝ Հոնք․ եւ քաղաք նոցա Վառաչան, եւ այլք ընդ նմա․ եւ թագաւորն հիւսիսոյ է հականն՝ որ է տէր Խազրաց, և դշխոյն թագուհի է, Խաթունն, որ է կին հականայ ի Բարսլաց ազգէն։
- 8th century, Łewond, Patmutʻiwn Hayocʻ [History of the Armenians] 31:
- Եւ հաւանեալ արքայն Խազրաց՝ տայր զքոյրն իւր նմա կնութեան, որում անունն էր Խաթուն․ եւ առաքէր ընդ նմա նաժիշտս եւ աղախնայս եւ ծառայս բազումս։ Եւ կեցեալ Խաթունն սակաւ ինչ ժամանակ՝ վախճանէր։
- Ew hawaneal arkʻayn Xazracʻ, tayr zkʻoyrn iwr nma knutʻean, orum anunn ēr Xatʻun; ew aṙakʻēr ənd nma nažišts ew ałaxnays ew caṙays bazums. Ew kecʻeal Xatʻunn sakaw inčʻ žamanak, vaxčanēr.
- 2006 translation by Robert Bedrosian
- Agreeing to this, the king of the Khazars gave [Yazid] as a wife his sister, named Khatun. [The Khaqan] sent along with her many hand maidens, ladies in waiting, and servants. But Khatun lived for only a short while and then died.
- Եւ հաւանեալ արքայն Խազրաց՝ տայր զքոյրն իւր նմա կնութեան, որում անունն էր Խաթուն․ եւ առաքէր ընդ նմա նաժիշտս եւ աղախնայս եւ ծառայս բազումս։ Եւ կեցեալ Խաթունն սակաւ ինչ ժամանակ՝ վախճանէր։
References edit
- ^ Hübschmann, Heinrich (1897) Armenische Grammatik. 1. Theil: Armenische Etymologie (in German), Leipzig: Breitkopf & Härtel, page 159
- ^ Ačaṙean, Hračʻeay (1973) “խաթուն”, in Hayerēn armatakan baṙaran [Armenian Etymological Dictionary] (in Armenian), 2nd edition, a reprint of the original 1926–1935 seven-volume edition, volume II, Yerevan: University Press, page 312ab