համբերեմ
Old Armenian edit
Etymology edit
From համ- (ham-) + բերեմ (berem).
Verb edit
համբերեմ • (hamberem) (aorist indicative համբերի or համբերեցի)
- (intransitive) to have patience, to be patient, to endure, to suffer, to support, to bear, to undergo, to sustain
- որ համբերեսցէ իսպառ՝ նա կեցցէ ― or hamberescʻē ispaṙ, na kecʻcʻē ― he that shall endure unto the end, the same shall be saved
- (intransitive) to persevere, to remain firm and constant, to persist
- համբերել յամուսնութէնէ ― hamberel yamusnutʻēnē ― to live single; to live continently, chastely
- (intransitive) to wait
Conjugation edit
active
| infinitive | համբերել (hamberel) | participle | համբերեալ (hambereal) | ||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| causative | — | aorist stem | համբեր- (hamber-) | ||||
| person | singular | plural | |||||
| 1st person | 2nd person | 3rd person | 1st person | 2nd person | 3rd person | ||
| indicative | ես | դու | նա | մեք | դուք | նոքա | |
| present | համբերեմ (hamberem) | համբերես (hamberes) | համբերէ (hamberē) | համբերեմք (hamberemkʻ) | համբերէք (hamberēkʻ) | համբերեն (hamberen) | |
| imperfect | համբերէի, համբերեի* (hamberēi, hamberei*) | համբերէիր, համբերեիր* (hamberēir, hambereir*) | համբերէր (hamberēr) | համբերէաք, համբերեաք* (hamberēakʻ, hambereakʻ*) | համբերէիք, համբերեիք* (hamberēikʻ, hambereikʻ*) | համբերէին, համբերեին* (hamberēin, hamberein*) | |
| aorist | համբերի (hamberi) | համբերեր (hamberer) | համբեր (hamber) | համբերաք (hamberakʻ) | համբերէք, համբերիք (hamberēkʻ, hamberikʻ) | համբերին (hamberin) | |
| subjunctive | ես | դու | նա | մեք | դուք | նոքա | |
| present | համբերիցեմ (hambericʻem) | համբերիցես (hambericʻes) | համբերիցէ (hambericʻē) | համբերիցեմք (hambericʻemkʻ) | համբերիցէք (hambericʻēkʻ) | համբերիցեն (hambericʻen) | |
| aorist | համբերից (hambericʻ) | համբերցես (hambercʻes) | համբերցէ (hambercʻē) | համբերցուք (hambercʻukʻ) | համբերջիք (hamberǰikʻ) | համբերցեն (hambercʻen) | |
| imperatives | — | (դու) | — | — | (դուք) | — | |
| imperative | — | համբե՛ր (hambér) | — | — | համբերէ՛ք (hamberḗkʻ) | — | |
| cohortative | — | համբերջի՛ր (hamberǰír) | — | — | համբերջի՛ք (hamberǰíkʻ) | — | |
| prohibitive | — | մի՛ համբերեր (mí hamberer) | — | — | մի՛ համբերէք (mí hamberēkʻ) | — | |
| *rare note the aorist stem without -ecʿ | |||||||
active
| infinitive | համբերել (hamberel) | participle | համբերեցեալ, համբերեալ (hamberecʻeal, hambereal) | ||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| causative | — | aorist stem | համբերեց- (hamberecʻ-) | ||||
| person | singular | plural | |||||
| 1st person | 2nd person | 3rd person | 1st person | 2nd person | 3rd person | ||
| indicative | ես | դու | նա | մեք | դուք | նոքա | |
| present | համբերեմ (hamberem) | համբերես (hamberes) | համբերէ (hamberē) | համբերեմք (hamberemkʻ) | համբերէք (hamberēkʻ) | համբերեն (hamberen) | |
| imperfect | համբերէի, համբերեի* (hamberēi, hamberei*) | համբերէիր, համբերեիր* (hamberēir, hambereir*) | համբերէր (hamberēr) | համբերէաք, համբերեաք* (hamberēakʻ, hambereakʻ*) | համբերէիք, համբերեիք* (hamberēikʻ, hambereikʻ*) | համբերէին, համբերեին* (hamberēin, hamberein*) | |
| aorist | համբերեցի (hamberecʻi) | համբերեցեր (hamberecʻer) | համբերեաց (hambereacʻ) | համբերեցաք (hamberecʻakʻ) | համբերեցէք, համբերեցիք (hamberecʻēkʻ, hamberecʻikʻ) | համբերեցին (hamberecʻin) | |
| subjunctive | ես | դու | նա | մեք | դուք | նոքա | |
| present | համբերիցեմ (hambericʻem) | համբերիցես (hambericʻes) | համբերիցէ (hambericʻē) | համբերիցեմք (hambericʻemkʻ) | համբերիցէք (hambericʻēkʻ) | համբերիցեն (hambericʻen) | |
| aorist | համբերեցից (hamberecʻicʻ) | համբերեսցես (hamberescʻes) | համբերեսցէ (hamberescʻē) | համբերեսցուք (hamberescʻukʻ) | համբերեսջիք (hamberesǰikʻ) | համբերեսցեն (hamberescʻen) | |
| imperatives | — | (դու) | — | — | (դուք) | — | |
| imperative | — | համբերեա՛ (hambereá) | — | — | համբերեցէ՛ք (hamberecʻḗkʻ) | — | |
| cohortative | — | համբերեսջի՛ր (hamberesǰír) | — | — | համբերեսջի՛ք (hamberesǰíkʻ) | — | |
| prohibitive | — | մի՛ համբերեր (mí hamberer) | — | — | մի՛ համբերէք (mí hamberēkʻ) | — | |
| *rare | |||||||
Derived terms edit
- անհամբեր (anhamber)
- անհամբերելի (anhambereli)
- անհամբերող (anhamberoł)
- անհամբերութիւն (anhamberutʻiwn)
- բազմահամբեր (bazmahamber)
- խստամբեր (xstamber)
- խստամբերող (xstamberoł)
- խստամբերութիւն (xstamberutʻiwn)
- համբերական (hamberakan)
- համբերապատ (hamberapat)
- համբերատար (hamberatar)
- համբերատարր (hamberatarr)
- համբերելիք (hamberelikʻ)
- համբերող (hamberoł)
- համբերողական (hamberołakan)
- համբերութիւն (hamberutʻiwn)
- յերկարահամբեր (yerkarahamber)
- չարամբեր (čʻaramber)
- սակաւահամբեր (sakawahamber)
- վշտամբեր (vštamber)
- վշտամբերութիւն (vštamberutʻiwn)
Descendants edit
- Armenian: համբերել (hamberel)
References edit
- Petrosean, Matatʻeay (1879) “համբերեմ”, in Nor Baṙagirkʻ Hay-Angliarēn [New Dictionary Armenian–English], Venice: S. Lazarus Armenian Academy
- Awetikʻean, G., Siwrmēlean, X., Awgerean, M. (1836–1837) “համբերեմ”, in Nor baṙgirkʻ haykazean lezui [New Dictionary of the Armenian Language] (in Old Armenian), Venice: S. Lazarus Armenian Academy
- Ačaṙean, Hračʻeay (1971–1979) “համբերել”, in Hayerēn armatakan baṙaran [Armenian Etymological Dictionary] (in Armenian), 2nd edition, a reprint of the original 1926–1935 seven-volume edition, Yerevan: University Press