սնդիկ
Armenian edit
Etymology edit
From Old Armenian սնդիկ (sndik).
Pronunciation edit
Audio (Eastern Armenian) (file)
- (Eastern Armenian, standard) IPA(key): /sənˈdik/ [səndík] invalid IPA characters (//[])
- (Western Armenian, standard) IPA(key): /sənˈtiɡ/ [səntʰíɡ] invalid IPA characters (//[])
Noun edit
սնդիկ • (sndik)
Declension edit
nominalized, i-type (Eastern Armenian)
| singular | plural | |||
|---|---|---|---|---|
| nominative | սնդիկ (sndik) | սնդիկներ (sndikner) | ||
| dative | սնդիկի (sndiki) | սնդիկների (sndikneri) | ||
| ablative | սնդիկից (sndikicʻ) | սնդիկներից (sndiknericʻ) | ||
| instrumental | սնդիկով (sndikov) | սնդիկներով (sndiknerov) | ||
| locative | սնդիկում (sndikum) | սնդիկներում (sndiknerum) | ||
| definite forms | ||||
| nominative | սնդիկը/սնդիկն (sndikə/sndikn) | սնդիկները/սնդիկներն (sndiknerə/sndiknern) | ||
| dative | սնդիկին (sndikin) | սնդիկներին (sndiknerin) | ||
| 1st person possessive forms (my) | ||||
| nominative | սնդիկս (sndiks) | սնդիկներս (sndikners) | ||
| dative | սնդիկիս (sndikis) | սնդիկներիս (sndikneris) | ||
| ablative | սնդիկիցս (sndikicʻs) | սնդիկներիցս (sndiknericʻs) | ||
| instrumental | սնդիկովս (sndikovs) | սնդիկներովս (sndiknerovs) | ||
| locative | սնդիկումս (sndikums) | սնդիկներումս (sndiknerums) | ||
| 2nd person possessive forms (your) | ||||
| nominative | սնդիկդ (sndikd) | սնդիկներդ (sndiknerd) | ||
| dative | սնդիկիդ (sndikid) | սնդիկներիդ (sndiknerid) | ||
| ablative | սնդիկիցդ (sndikicʻd) | սնդիկներիցդ (sndiknericʻd) | ||
| instrumental | սնդիկովդ (sndikovd) | սնդիկներովդ (sndiknerovd) | ||
| locative | սնդիկումդ (sndikumd) | սնդիկներումդ (sndiknerumd) | ||
Old Armenian edit
Alternative forms edit
- սնտիկ (sntik)
Etymology edit
An Iranian borrowing: compare Middle Persian [Book Pahlavi needed] (zy(w)ndk'), Manichaean Middle Persian 𐫉𐫏𐫗𐫅𐫃 (zyndg), Classical Persian زنده (zinda, “alive, living”), Persian جیوه (jive), ژیوه (žive, “mercury”). Compare the Iranian borrowings: Middle Armenian ժիպակ (žipak), Arabic زِئْبَق (ziʔbaq), زَاؤُوق (zāʔūq), Classical Syriac ܙܝܘܓ (zīwag), ܣܐܕܢܓ (/sʾdng/), Georgian სინდიყი (sindiq̇i, “mercury”), the latter possibly via Armenian. For the sense development compare English quicksilver, Latin argentum vivum. The correct etymology was proposed already by Klaproth (1823).
Noun edit
սնդիկ • (sndik)
- mercury, quicksilver
- 8th century, Gregory of Nyssa, Tesutʿiwn yałags mardoys kazmutʿean [On the Formation of Man] [1]:
- Ասի, եւ սնդիկդ (var. սնդիկտ, սնտիկդ) յառաջագոյն հեղեալ, այն որ շուրջ զնովաւ է՝ կողմանաւորի ուրումն եւ փոշոտ վայրի, ի մանր-մանր գնդակս ոլոռնացեալ, յերկրին սփռել առ ոչինչ յայնոսիկ, որ պատահեցին նմա, խառնեալ։
- Asi, ew sndikd (var. sndikt, sntikd) yaṙaǰagoyn hełeal, ayn or šurǰ znovaw ē, kołmanawori urumn ew pʻošot vayri, i manr-manr gndaks oloṙnacʻeal, yerkrin spʻṙel aṙ očʻinčʻ yaynosik, or patahecʻin nma, xaṙneal.
- Ասի, եւ սնդիկդ (var. սնդիկտ, սնտիկդ) յառաջագոյն հեղեալ, այն որ շուրջ զնովաւ է՝ կողմանաւորի ուրումն եւ փոշոտ վայրի, ի մանր-մանր գնդակս ոլոռնացեալ, յերկրին սփռել առ ոչինչ յայնոսիկ, որ պատահեցին նմա, խառնեալ։
- 14th century, Grigor Tatʿewacʿi, Girkʿ kʿarozutʿean or kočʿi Amaṙan hator [Sermons, Summer Part] :[2]
- Վեցերորդ՝ զի ասէ Արիստոտէլ թէ՝ սընդիկն եւ ծծումբն յոր ժամ խառնին ընդ իրեար յերակս երկրի, լինին նիւթ ամենայն հրահալելեաց։ Զի զօրութեամբ աստեղաց՝ սընդիկն եւ ծծումբն յիրեար խառնել, փոխին երբեմնն յոսկի, երբեմն յարծաթ, երբեմն յերկաթ, եւ ի պղինձ, եւ ի կլայեկ։ Արդ՝ թէ երկնից զօրութիւնն զսնդիկն եւ զծծումբն կարէ յոսկի փոխել՝ որչափ եւս առաւել Աստուած կարէ զհացն ի մարմին իւր փոխել։
- Vecʻerord, zi asē Aristotēl tʻē, səndikn ew ccumbn yor žam xaṙnin ənd irear yeraks erkri, linin niwtʻ amenayn hrahaleleacʻ. Zi zōrutʻeamb asteġacʻ, səndikn ew ccumbn yirear xaṙnel, pʻoxin erbemnn yoski, erbemn yarcatʻ, erbemn yerkatʻ, ew i pġinj, ew i klayek. Ard, tʻē erknicʻ zōrutʻiwnn zsndikn ew zccumbn karē yoski pʻoxel, orčʻapʻ ews aṙawel Astuac karē zhacʻn i marmin iwr pʻoxel.
- Վեցերորդ՝ զի ասէ Արիստոտէլ թէ՝ սընդիկն եւ ծծումբն յոր ժամ խառնին ընդ իրեար յերակս երկրի, լինին նիւթ ամենայն հրահալելեաց։ Զի զօրութեամբ աստեղաց՝ սընդիկն եւ ծծումբն յիրեար խառնել, փոխին երբեմնն յոսկի, երբեմն յարծաթ, երբեմն յերկաթ, եւ ի պղինձ, եւ ի կլայեկ։ Արդ՝ թէ երկնից զօրութիւնն զսնդիկն եւ զծծումբն կարէ յոսկի փոխել՝ որչափ եւս առաւել Աստուած կարէ զհացն ի մարմին իւր փոխել։
Declension edit
i-a-type
| singular | plural | ||
|---|---|---|---|
| nominative | սնդիկ (sndik) | սնդիկք (sndikkʻ) | |
| genitive | սնդկի (sndki) | սնդկաց (sndkacʻ) | |
| dative | սնդկի (sndki) | սնդկաց (sndkacʻ) | |
| accusative | սնդիկ (sndik) | սնդիկս (sndiks) | |
| ablative | սնդկէ (sndkē) | սնդկաց (sndkacʻ) | |
| instrumental | սնդկաւ (sndkaw) | սնդկաւք = սնդկօք (sndkawkʻ = sndkōkʻ) | |
| locative | սնդկի (sndki) | սնդիկս (sndiks) | |
| post-classical evidence | |||
Descendants edit
References edit
- ^ Vardanyan, Stella (2008) S. S. Arewšatyan, editor, S. Grigor Niwsacʻi. Tesutʻiwn i mardoyn kazmutʻiwn (Yałags kazmutʻean mardoy) [St. Gregory of Nyssa. On the making of man] (Ekeġecʻakan matenagrutʻiwn; 3), Etchmiadzin: Mayr Atʻoṙ Surb Ēǰmiacni hratarakčʻutʻiwn, page 180
- ^ Grigor Tatʻewacʻi (1741) Girkʻ kʻarozutʻean, or kočʻi Amaṙan hator [Sermons, Summer Part][1], Constantinople: Abraham Tʻrakacʻi Press, page 162b
Further reading edit
- Ačaṙean, Hračʻeay (1979) “սնդիկ”, in Hayerēn armatakan baṙaran [Armenian Etymological Dictionary] (in Armenian), 2nd edition, a reprint of the original 1926–1935 seven-volume edition, volume IV, Yerevan: University Press, page 236ab
- Asatrian, Mushegh (2006) “Iranian Elements in Arabic: The State of Research”, in Iran and the Caucasus[2], volume 10, number 1, page 101
- Awetikʻean, G., Siwrmēlean, X., Awgerean, M. (1836–1837) “սնդիկ”, in Nor baṙgirkʻ haykazean lezui [New Dictionary of the Armenian Language] (in Old Armenian), Venice: S. Lazarus Armenian Academy
- J̌ahukyan, Geworg (2010) “սնդիկ”, in Vahan Sargsyan, editor, Hayeren stugabanakan baṙaran [Armenian Etymological Dictionary] (in Armenian), Yerevan: Asoghik
- Klaproth, Julius (1823) Asia polyglotta, Paris: A. Schubart, page 104a
- Mxitʻar Sebastacʻi (1749) “սնդիկ”, in Baṙgirkʻ Haykazean lezui [Dictionary of the Armenian Language][3] (in Old Armenian), volume I, Venice: S. Lazarus Armenian Academy, page 994b
- Périkhanian, Anahit G. (1986–1987) “Notes étymologiques”, in Revue des Études Arméniennes (in French), volume 20, pages 44–45, proposing a derivation from a different Iranian root
- Petrosean, Matatʻeay (1879) “սնդիկ”, in Nor Baṙagirkʻ Hay-Angliarēn [New Dictionary Armenian–English], Venice: S. Lazarus Armenian Academy