ցից

Armenian

Etymology

From Old Armenian ցից (cʻicʻ).

Pronunciation

• (Eastern Armenian, standard) IPA^(key): /t͡sʰit͡sʰ/, [t͡sʰit͡sʰ]
• (Western Armenian, standard) IPA^(key): /t͡sit͡s/, [t͡sʰit͡sʰ]

Noun

ցից • (cʻicʻ)

1. stake, picket, pale

Declension

i-type, inanimate (Eastern Armenian)

	singular	plural
nominative	ցից (cʻicʻ)	ցցեր (cʻcʻer)
dative	ցցի (cʻcʻi)	ցցերի (cʻcʻeri)
ablative	ցցից (cʻcʻicʻ)	ցցերից (cʻcʻericʻ)
instrumental	ցցով (cʻcʻov)	ցցերով (cʻcʻerov)
locative	ցցում (cʻcʻum)	ցցերում (cʻcʻerum)
	definite forms
nominative	ցիցը/ցիցն (cʻicʻə/cʻicʻn)	ցցերը/ցցերն (cʻcʻerə/cʻcʻern)
dative	ցցին (cʻcʻin)	ցցերին (cʻcʻerin)
	1st person possessive forms (my)
nominative	ցիցս (cʻicʻs)	ցցերս (cʻcʻers)
dative	ցցիս (cʻcʻis)	ցցերիս (cʻcʻeris)
ablative	ցցիցս (cʻcʻicʻs)	ցցերիցս (cʻcʻericʻs)
instrumental	ցցովս (cʻcʻovs)	ցցերովս (cʻcʻerovs)
locative	ցցումս (cʻcʻums)	ցցերումս (cʻcʻerums)
	2nd person possessive forms (your)
nominative	ցիցդ (cʻicʻd)	ցցերդ (cʻcʻerd)
dative	ցցիդ (cʻcʻid)	ցցերիդ (cʻcʻerid)
ablative	ցցիցդ (cʻcʻicʻd)	ցցերիցդ (cʻcʻericʻd)
instrumental	ցցովդ (cʻcʻovd)	ցցերովդ (cʻcʻerovd)
locative	ցցումդ (cʻcʻumd)	ցցերումդ (cʻcʻerumd)

Adjective

ցից • (cʻicʻ)

1. upright, erect

Declension

nominalized, i-type (Eastern Armenian)

	singular	plural
nominative	ցից (cʻicʻ)	ցիցեր (cʻicʻer)
dative	ցիցի (cʻicʻi)	ցիցերի (cʻicʻeri)
ablative	ցիցից (cʻicʻicʻ)	ցիցերից (cʻicʻericʻ)
instrumental	ցիցով (cʻicʻov)	ցիցերով (cʻicʻerov)
locative	ցիցում (cʻicʻum)	ցիցերում (cʻicʻerum)
	definite forms
nominative	ցիցը/ցիցն (cʻicʻə/cʻicʻn)	ցիցերը/ցիցերն (cʻicʻerə/cʻicʻern)
dative	ցիցին (cʻicʻin)	ցիցերին (cʻicʻerin)
	1st person possessive forms (my)
nominative	ցիցս (cʻicʻs)	ցիցերս (cʻicʻers)
dative	ցիցիս (cʻicʻis)	ցիցերիս (cʻicʻeris)
ablative	ցիցիցս (cʻicʻicʻs)	ցիցերիցս (cʻicʻericʻs)
instrumental	ցիցովս (cʻicʻovs)	ցիցերովս (cʻicʻerovs)
locative	ցիցումս (cʻicʻums)	ցիցերումս (cʻicʻerums)
	2nd person possessive forms (your)
nominative	ցիցդ (cʻicʻd)	ցիցերդ (cʻicʻerd)
dative	ցիցիդ (cʻicʻid)	ցիցերիդ (cʻicʻerid)
ablative	ցիցիցդ (cʻicʻicʻd)	ցիցերիցդ (cʻicʻericʻd)
instrumental	ցիցովդ (cʻicʻovd)	ցիցերովդ (cʻicʻerovd)
locative	ցիցումդ (cʻicʻumd)	ցիցերումդ (cʻicʻerumd)

Old Armenian

Etymology

From Akkadian 𒍢𒄑𒋢 (ṣi-iṣ-su /⁠ṣiṣṣu⁠/, “manacles or handcuffs, bracelets rigidly connected to a bar instead of a chain; a device used to restrict movement, hold in place or position”). Also found in Classical Syriac ܨܨܐ (ṣeṣṣā, “nail”), and semantically nearest Arabic صِيصِيَة (ṣīṣiya, “stake, picket, pale”).

Noun

ցից • (cʻicʻ)

1. stake, picket, pale
   • 5th century, Agatʻangełos, Patmutʻiwn Hayocʻ [History of the Armenians] 206:

     Արդ՝ ելեալ դահճապետն պարծելով՝ չարամահ առնել զնա, եւ ետ հանել զնոսա շղթայիւք ի քաղաքէն ընդ դուռն հարաւոյ, ընդ կողմն պողոտային որ հանէր ի Մեծամօրի կամուրջն, ի տեղին յայն, ուր սովոր էին սպանանել զամենայն մահապարտս, ի ճախճախուտ տեղի մի, մօտ ի պարկէն փոսին որ շուրջ գայր զքաղաքաւն։ Եւ վարեցին չորս չորս ցիցս միում միում ի նոցանէն։

     Ard, eleal dahčapetn parcelov, čʻaramah aṙnel zna, ew et hanel znosa šłtʻayiwkʻ i kʻałakʻēn ənd duṙn harawoy, ənd kołmn połotayin or hanēr i Mecamōri kamurǰn, i tełin yayn, ur sovor ēin spananel zamenayn mahaparts, i čaxčaxut tełi mi, mōt i parkēn pʻosin or šurǰ gayr zkʻałakʻawn. Ew varecʻin čʻors čʻors cʻicʻs mium mium i nocʻanēn.

     • Translation by Robert W. Thomson

       So the chief-executioner came out boasting that he would put her to a cruel death. He had them taken in chains out of the city by the South Gate, along the road that leads to the Metsamawr bridge, to the place where they were accustomed to execute those condemned to death, a marshy place near the moat which ran round the city. And they brought four stakes for each one of them.

Declension

o-type

	singular		plural
nominative	ցից (cʻicʻ)		ցիցք (cʻicʻkʻ)
genitive	ցցոյ (cʻcʻoy)		ցցոց (cʻcʻocʻ)
dative	ցցոյ (cʻcʻoy)		ցցոց (cʻcʻocʻ)
accusative	ցից (cʻicʻ)		ցիցս (cʻicʻs)
ablative	ցցոյ (cʻcʻoy)		ցցոց (cʻcʻocʻ)
instrumental	ցցով (cʻcʻov)		ցցովք (cʻcʻovkʻ)
locative	ցից (cʻicʻ)		ցիցս (cʻicʻs)

Adjective

ցից • (cʻicʻ)

1. upright, erect

Derived terms

• սայլացից (saylacʻicʻ)
• ցցապատնէշ (cʻcʻapatnēš)
• ցցատեղի (cʻcʻatełi)
• ցցեմ (cʻcʻem)
• ցցութիւն (cʻcʻutʻiwn)
• ցցուիմ (cʻcʻuim)
• ցցումն (cʻcʻumn)
• ցցունազարդ (cʻcʻunazard)
• ցցունք (cʻcʻunkʻ)
• ցցուութիւն (cʻcʻuutʻiwn)

 

Descendants

• Armenian: ցից (cʻicʻ)

Further reading

• Ačaṙean, Hračʻeay (1979) “ցից”, in Hayerēn armatakan baṙaran [Armenian Etymological Dictionary] (in Armenian), 2nd edition, a reprint of the original 1926–1935 seven-volume edition, volume IV, Yerevan: University Press, pages 457–458
• Awetikʻean, G., Siwrmēlean, X., Awgerean, M. (1836–1837) “ցից”, in Nor baṙgirkʻ haykazean lezui [New Dictionary of the Armenian Language] (in Old Armenian), Venice: S. Lazarus Armenian Academy
• Hübschmann, Heinrich (1897) Armenische Grammatik. 1. Theil: Armenische Etymologie (in German), Leipzig: Breitkopf & Härtel, page 317
• J̌ahukyan, Geworg (1987) Hayocʻ lezvi patmutʻyun; naxagrayin žamanakašrǰan [History of the Armenian language: The Pre-Literary Period]‎^[2] (in Armenian), Yerevan: Academy Press, pages 470–471
• Olsen, Birgit Anette (1999) The noun in Biblical Armenian: origin and word-formation: with special emphasis on the Indo-European heritage (Trends in linguistics. Studies and monographs; 119), Berlin, New York: Mouton de Gruyter, page 957
• Petrosean, Matatʻeay (1879) “ցից”, in Nor Baṙagirkʻ Hay-Angliarēn [New Dictionary Armenian–English], Venice: S. Lazarus Armenian Academy