خز
Arabic edit
Etymology 1 edit
Directly from Middle Persian [script needed] (kač). Doublet of قَزّ (qazz), which was borrowed via Aramaic.
Pronunciation edit
Noun edit
خَزّ • (ḵazz) m (plural خُزُوز (ḵuzūz))
- Alternative form of قَزّ (qazz, “silkware”)
- a. 869, الْجَاحِظ [al-jāḥiẓ], “باب ما يُجلب من البلدان من طرائف السلع والأمتعة والجواري والأحجار وغير ذلك [What one imports from strange countries in items, commodities, she-slaves, stones and else.]”, in التَبَصُّر بِٱلتِّجَارَة [at-tabaṣṣur bi-t-tijāra][1]:
- ومن الأهواز ونواحيها: السُّكَّر والدِّيباج الخَز.
- From al-Ahwaz one gets sugar and silk-brocades.
Declension edit
Declension of noun خَزّ (ḵazz)
Singular | basic singular triptote | ||
---|---|---|---|
Indefinite | Definite | Construct | |
Informal | خَزّ ḵazz |
الْخَزّ al-ḵazz |
خَزّ ḵazz |
Nominative | خَزٌّ ḵazzun |
الْخَزُّ al-ḵazzu |
خَزُّ ḵazzu |
Accusative | خَزًّا ḵazzan |
الْخَزَّ al-ḵazza |
خَزَّ ḵazza |
Genitive | خَزٍّ ḵazzin |
الْخَزِّ al-ḵazzi |
خَزِّ ḵazzi |
Dual | Indefinite | Definite | Construct |
Informal | خَزَّيْن ḵazzayn |
الْخَزَّيْن al-ḵazzayn |
خَزَّيْ ḵazzay |
Nominative | خَزَّانِ ḵazzāni |
الْخَزَّانِ al-ḵazzāni |
خَزَّا ḵazzā |
Accusative | خَزَّيْنِ ḵazzayni |
الْخَزَّيْنِ al-ḵazzayni |
خَزَّيْ ḵazzay |
Genitive | خَزَّيْنِ ḵazzayni |
الْخَزَّيْنِ al-ḵazzayni |
خَزَّيْ ḵazzay |
Plural | basic broken plural triptote | ||
Indefinite | Definite | Construct | |
Informal | خُزُوز ḵuzūz |
الْخُزُوز al-ḵuzūz |
خُزُوز ḵuzūz |
Nominative | خُزُوزٌ ḵuzūzun |
الْخُزُوزُ al-ḵuzūzu |
خُزُوزُ ḵuzūzu |
Accusative | خُزُوزًا ḵuzūzan |
الْخُزُوزَ al-ḵuzūza |
خُزُوزَ ḵuzūza |
Genitive | خُزُوزٍ ḵuzūzin |
الْخُزُوزِ al-ḵuzūzi |
خُزُوزِ ḵuzūzi |
Etymology 2 edit
Borrowed from Persian خز (xaz).
Pronunciation edit
Noun edit
خَزّ • (ḵazz) m (plural خُزُوز (ḵuzūz))
Declension edit
Declension of noun خَزّ (ḵazz)
Singular | basic singular triptote | ||
---|---|---|---|
Indefinite | Definite | Construct | |
Informal | خَزّ ḵazz |
الْخَزّ al-ḵazz |
خَزّ ḵazz |
Nominative | خَزٌّ ḵazzun |
الْخَزُّ al-ḵazzu |
خَزُّ ḵazzu |
Accusative | خَزًّا ḵazzan |
الْخَزَّ al-ḵazza |
خَزَّ ḵazza |
Genitive | خَزٍّ ḵazzin |
الْخَزِّ al-ḵazzi |
خَزِّ ḵazzi |
Dual | Indefinite | Definite | Construct |
Informal | خَزَّيْن ḵazzayn |
الْخَزَّيْن al-ḵazzayn |
خَزَّيْ ḵazzay |
Nominative | خَزَّانِ ḵazzāni |
الْخَزَّانِ al-ḵazzāni |
خَزَّا ḵazzā |
Accusative | خَزَّيْنِ ḵazzayni |
الْخَزَّيْنِ al-ḵazzayni |
خَزَّيْ ḵazzay |
Genitive | خَزَّيْنِ ḵazzayni |
الْخَزَّيْنِ al-ḵazzayni |
خَزَّيْ ḵazzay |
Plural | basic broken plural triptote | ||
Indefinite | Definite | Construct | |
Informal | خُزُوز ḵuzūz |
الْخُزُوز al-ḵuzūz |
خُزُوز ḵuzūz |
Nominative | خُزُوزٌ ḵuzūzun |
الْخُزُوزُ al-ḵuzūzu |
خُزُوزُ ḵuzūzu |
Accusative | خُزُوزًا ḵuzūzan |
الْخُزُوزَ al-ḵuzūza |
خُزُوزَ ḵuzūza |
Genitive | خُزُوزٍ ḵuzūzin |
الْخُزُوزِ al-ḵuzūzi |
خُزُوزِ ḵuzūzi |
Etymology 3 edit
Probably from خ ص ص (ḵ-ṣ-ṣ) “to touch and thereby cut off”, senses seen more in خ ص ر (ḵ-ṣ-r), with Aramaic parallel in Classical Syriac ܐܶܬܚܰܙܰܙ (ʾetḥazzaz, “to penetrate”).
Verb edit
خَزَّ • (ḵazza) I, non-past يَخُزُّ (yaḵuzzu)
Conjugation edit
Conjugation of
خَزَّ
(form-I geminate, verbal noun خَزّ)verbal noun الْمَصْدَر |
خَزّ ḵazz | |||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
active participle اِسْم الْفَاعِل |
ḵāzz | |||||||||||
passive participle اِسْم الْمَفْعُول |
maḵzūz | |||||||||||
active voice الْفِعْل الْمَعْلُوم | ||||||||||||
singular الْمُفْرَد |
dual الْمُثَنَّى |
plural الْجَمْع | ||||||||||
1st person الْمُتَكَلِّم |
2nd person الْمُخَاطَب |
3rd person الْغَائِب |
2nd person الْمُخَاطَب |
3rd person الْغَائِب |
1st person الْمُتَكَلِّم |
2nd person الْمُخَاطَب |
3rd person الْغَائِب | |||||
past (perfect) indicative الْمَاضِي |
m | ḵazaztu |
ḵazazta |
خَزَّ ḵazza |
ḵazaztumā |
ḵazzā |
ḵazaznā |
ḵazaztum |
ḵazzū | |||
f | ḵazazti |
ḵazzat |
ḵazzatā |
ḵazaztunna |
ḵazazna | |||||||
non-past (imperfect) indicative الْمُضَارِع الْمَرْفُوع |
m | ʔaḵuzzu |
taḵuzzu |
yaḵuzzu |
taḵuzzāni |
yaḵuzzāni |
naḵuzzu |
taḵuzzūna |
yaḵuzzūna | |||
f | taḵuzzīna |
taḵuzzu |
taḵuzzāni |
taḵzuzna |
yaḵzuzna | |||||||
subjunctive الْمُضَارِع الْمَنْصُوب |
m | ʔaḵuzza |
taḵuzza |
yaḵuzza |
taḵuzzā |
yaḵuzzā |
naḵuzza |
taḵuzzū |
yaḵuzzū | |||
f | taḵuzzī |
taḵuzza |
taḵuzzā |
taḵzuzna |
yaḵzuzna | |||||||
jussive الْمُضَارِع الْمَجْزُوم |
m | ʔaḵuzza or ʔaḵuzzi or ʔaḵzuz |
taḵuzza or taḵuzzi or taḵzuz |
yaḵuzza or yaḵuzzi or yaḵzuz |
taḵuzzā |
yaḵuzzā |
naḵuzza or naḵuzzi or naḵzuz |
taḵuzzū |
yaḵuzzū | |||
f | taḵuzzī |
taḵuzza or taḵuzzi or taḵzuz |
taḵuzzā |
taḵzuzna |
yaḵzuzna | |||||||
imperative الْأَمْر |
m | ḵuzza or ḵuzzi or uḵzuz |
ḵuzzā |
ḵuzzū |
||||||||
f | ḵuzzī |
uḵzuzna | ||||||||||
passive voice الْفِعْل الْمَجْهُول | ||||||||||||
singular الْمُفْرَد |
dual الْمُثَنَّى |
plural الْجَمْع | ||||||||||
1st person الْمُتَكَلِّم |
2nd person الْمُخَاطَب |
3rd person الْغَائِب |
2nd person الْمُخَاطَب |
3rd person الْغَائِب |
1st person الْمُتَكَلِّم |
2nd person الْمُخَاطَب |
3rd person الْغَائِب | |||||
past (perfect) indicative الْمَاضِي |
m | ḵuziztu |
ḵuzizta |
خُزَّ ḵuzza |
ḵuziztumā |
ḵuzzā |
ḵuziznā |
ḵuziztum |
ḵuzzū | |||
f | ḵuzizti |
ḵuzzat |
ḵuzzatā |
ḵuziztunna |
ḵuzizna | |||||||
non-past (imperfect) indicative الْمُضَارِع الْمَرْفُوع |
m | ʔuḵazzu |
tuḵazzu |
yuḵazzu |
tuḵazzāni |
yuḵazzāni |
nuḵazzu |
tuḵazzūna |
yuḵazzūna | |||
f | tuḵazzīna |
tuḵazzu |
tuḵazzāni |
tuḵzazna |
yuḵzazna | |||||||
subjunctive الْمُضَارِع الْمَنْصُوب |
m | ʔuḵazza |
tuḵazza |
yuḵazza |
tuḵazzā |
yuḵazzā |
nuḵazza |
tuḵazzū |
yuḵazzū | |||
f | tuḵazzī |
tuḵazza |
tuḵazzā |
tuḵzazna |
yuḵzazna | |||||||
jussive الْمُضَارِع الْمَجْزُوم |
m | ʔuḵazza or ʔuḵazzi or ʔuḵzaz |
tuḵazza or tuḵazzi or tuḵzaz |
yuḵazza or yuḵazzi or yuḵzaz |
tuḵazzā |
yuḵazzā |
nuḵazza or nuḵazzi or nuḵzaz |
tuḵazzū |
yuḵazzū | |||
f | tuḵazzī |
tuḵazza or tuḵazzi or tuḵzaz |
tuḵazzā |
tuḵzazna |
yuḵzazna |
References edit
- Asbaghi, Asya (2008) “Persian Loanwords”, in Versteegh, Kees, editor, Encyclopedia of Arabic Language and Linguistics, volume 3, Leiden: Brill, →ISBN, page 582
- Fraenkel, Siegmund (1886) Die aramäischen Fremdwörter im Arabischen (in German), Leiden: E. J. Brill, pages 41–42
- Freytag, Georg (1830) “خز”, in Lexicon arabico-latinum praesertim ex Djeuharii Firuzabadiique et aliorum Arabum operibus adhibitis Golii quoque et aliorum libris confectum[2] (in Latin), volume 1, Halle: C. A. Schwetschke, page 481
- Lane, Edward William (1863) “خز”, in Arabic-English Lexicon[3], London: Williams & Norgate, page 731
Gulf Arabic edit
Root |
---|
خ ز ز |
1 term |
Etymology edit
Compare Moroccan Arabic خزر (ḵzar), خنزر (ḵanzar).
Pronunciation edit
Verb edit
خز • (ḵazz) I (non-past يخز (yḵizz))
- (transitive, intransitive) to stare, to gaze, to look at someone (or something) for a prolonged period of time.
Persian edit
Etymology edit
From Middle Persian [Book Pahlavi needed] (hz /xaz/, “marten”). See also Armenian ախազ (axaz).
Pronunciation edit
- (Classical Persian) IPA(key): [xaz]
- (Iran, formal) IPA(key): [xæz]
- (Tajik, formal) IPA(key): [χäz]
Readings | |
---|---|
Classical reading? | xaz |
Dari reading? | xaz |
Iranian reading? | xaz |
Tajik reading? | xaz |
Noun edit
خز • (xaz) (plural خزها (xaz-hâ))
Descendants edit
- → Arabic: خَزّ (ḵazz)
References edit
- MacKenzie, D. N. (1971) “xaz”, in A concise Pahlavi dictionary, London, New York, Toronto: Oxford University Press