अनुशासक

Hindi

Etymology

Learned borrowing from Sanskrit अनुशासक (anuśāsaka). By surface analysis, अनु- (anu-) +‎ शासक (śāsak).

Pronunciation

• (Delhi Hindi) IPA^(key): /ə.nʊ.ʃɑː.sək/, [ɐ.nʊ.ʃäː.sɐk]

Adjective

अनुशासक • (anuśāsak) (indeclinable)

1. (formal) instructor, director, one who governs or punishes

Further reading

• Dāsa, Śyāmasundara (1965–1975) “अनुशासक”, in Hindī Śabdasāgara [lit. Sea of Hindi words] (in Hindi), Kashi [Varanasi]: Nagari Pracarini Sabha

Sanskrit

Alternative scripts

Alternative scripts

• অনুশাসক (Assamese script)
• ᬅᬦᬸᬰᬵᬲᬓ (Balinese script)
• অনুশাসক (Bengali script)
• 𑰀𑰡𑰲𑰫𑰯𑰭𑰎 (Bhaiksuki script)
• 𑀅𑀦𑀼𑀰𑀸𑀲𑀓 (Brahmi script)
• အနုၐာသက (Burmese script)
• અનુશાસક (Gujarati script)
• ਅਨੁਸ਼ਾਸਕ (Gurmukhi script)
• 𑌅𑌨𑍁𑌶𑌾𑌸𑌕 (Grantha script)
• ꦄꦤꦸꦯꦴꦱꦏ (Javanese script)
• 𑂃𑂢𑂳𑂬𑂰𑂮𑂍 (Kaithi script)
• ಅನುಶಾಸಕ (Kannada script)
• អនុឝាសក (Khmer script)
• ອນຸຨາສກ (Lao script)
• അനുശാസക (Malayalam script)
• ᠠᠨᡠᡧᠠ᠎᠊ᠠᠰ᠌ᠠᡬᠠ (Manchu script)
• 𑘀𑘡𑘳𑘫𑘰𑘭𑘎 (Modi script)
• ᠠᠨᠤᠱᠠᢗᠰᠠᢉᠠ (Mongolian script)
• 𑦠𑧁𑧔𑧋𑧑𑧍𑦮 (Nandinagari script)
• 𑐀𑐣𑐸𑐱𑐵𑐳𑐎 (Newa script)
• ଅନୁଶାସକ (Odia script)
• ꢂꢥꢸꢯꢵꢱꢒ (Saurashtra script)
• 𑆃𑆤𑆶𑆯𑆳𑆱𑆑 (Sharada script)
• 𑖀𑖡𑖲𑖫𑖯𑖭𑖎 (Siddham script)
• අනුශාසක (Sinhalese script)
• 𑩐𑩯𑩒𑩿𑩛𑪁𑩜 (Soyombo script)
• 𑚀𑚝𑚰𑚧𑚭𑚨𑚊 (Takri script)
• அநுஶாஸக (Tamil script)
• అనుశాసక (Telugu script)
• อนุศาสก (Thai script)
• ཨ་ནུ་ཤཱ་ས་ཀ (Tibetan script)
• 𑒁𑒢𑒳𑒬𑒰𑒮𑒏 (Tirhuta script)
• 𑨀𑨝𑨃𑨮𑨊𑨰𑨋 (Zanabazar Square script)

Etymology

From अनु- (anu-) +‎ शासक (śāsaka).

Pronunciation

• (Vedic) IPA^(key): /ɐ.nu.ɕɑː.sɐ.kɐ/
• (Classical) IPA^(key): /ɐ.n̪uˈɕɑː.s̪ɐ.kɐ/

Adjective

अनुशासक • (anuśāsaka) stem

1. instructor, director, one who governs or punishes

Declension

Masculine a-stem declension of अनुशासक (anuśāsaka)
	Singular	Dual	Plural
Nominative	अनुशासकः anuśāsakaḥ	अनुशासकौ / अनुशासका¹ anuśāsakau / anuśāsakā¹	अनुशासकाः / अनुशासकासः¹ anuśāsakāḥ / anuśāsakāsaḥ¹
Vocative	अनुशासक anuśāsaka	अनुशासकौ / अनुशासका¹ anuśāsakau / anuśāsakā¹	अनुशासकाः / अनुशासकासः¹ anuśāsakāḥ / anuśāsakāsaḥ¹
Accusative	अनुशासकम् anuśāsakam	अनुशासकौ / अनुशासका¹ anuśāsakau / anuśāsakā¹	अनुशासकान् anuśāsakān
Instrumental	अनुशासकेन anuśāsakena	अनुशासकाभ्याम् anuśāsakābhyām	अनुशासकैः / अनुशासकेभिः¹ anuśāsakaiḥ / anuśāsakebhiḥ¹
Dative	अनुशासकाय anuśāsakāya	अनुशासकाभ्याम् anuśāsakābhyām	अनुशासकेभ्यः anuśāsakebhyaḥ
Ablative	अनुशासकात् anuśāsakāt	अनुशासकाभ्याम् anuśāsakābhyām	अनुशासकेभ्यः anuśāsakebhyaḥ
Genitive	अनुशासकस्य anuśāsakasya	अनुशासकयोः anuśāsakayoḥ	अनुशासकानाम् anuśāsakānām
Locative	अनुशासके anuśāsake	अनुशासकयोः anuśāsakayoḥ	अनुशासकेषु anuśāsakeṣu
Notes	¹Vedic

Feminine ā-stem declension of अनुशासिका (anuśāsikā)
	Singular	Dual	Plural
Nominative	अनुशासिका anuśāsikā	अनुशासिके anuśāsike	अनुशासिकाः anuśāsikāḥ
Vocative	अनुशासिके anuśāsike	अनुशासिके anuśāsike	अनुशासिकाः anuśāsikāḥ
Accusative	अनुशासिकाम् anuśāsikām	अनुशासिके anuśāsike	अनुशासिकाः anuśāsikāḥ
Instrumental	अनुशासिकया / अनुशासिका¹ anuśāsikayā / anuśāsikā¹	अनुशासिकाभ्याम् anuśāsikābhyām	अनुशासिकाभिः anuśāsikābhiḥ
Dative	अनुशासिकायै anuśāsikāyai	अनुशासिकाभ्याम् anuśāsikābhyām	अनुशासिकाभ्यः anuśāsikābhyaḥ
Ablative	अनुशासिकायाः / अनुशासिकायै² anuśāsikāyāḥ / anuśāsikāyai²	अनुशासिकाभ्याम् anuśāsikābhyām	अनुशासिकाभ्यः anuśāsikābhyaḥ
Genitive	अनुशासिकायाः / अनुशासिकायै² anuśāsikāyāḥ / anuśāsikāyai²	अनुशासिकयोः anuśāsikayoḥ	अनुशासिकानाम् anuśāsikānām
Locative	अनुशासिकायाम् anuśāsikāyām	अनुशासिकयोः anuśāsikayoḥ	अनुशासिकासु anuśāsikāsu
Notes	¹Vedic ²Brāhmaṇas

Neuter a-stem declension of अनुशासक (anuśāsaka)
	Singular	Dual	Plural
Nominative	अनुशासकम् anuśāsakam	अनुशासके anuśāsake	अनुशासकानि / अनुशासका¹ anuśāsakāni / anuśāsakā¹
Vocative	अनुशासक anuśāsaka	अनुशासके anuśāsake	अनुशासकानि / अनुशासका¹ anuśāsakāni / anuśāsakā¹
Accusative	अनुशासकम् anuśāsakam	अनुशासके anuśāsake	अनुशासकानि / अनुशासका¹ anuśāsakāni / anuśāsakā¹
Instrumental	अनुशासकेन anuśāsakena	अनुशासकाभ्याम् anuśāsakābhyām	अनुशासकैः / अनुशासकेभिः¹ anuśāsakaiḥ / anuśāsakebhiḥ¹
Dative	अनुशासकाय anuśāsakāya	अनुशासकाभ्याम् anuśāsakābhyām	अनुशासकेभ्यः anuśāsakebhyaḥ
Ablative	अनुशासकात् anuśāsakāt	अनुशासकाभ्याम् anuśāsakābhyām	अनुशासकेभ्यः anuśāsakebhyaḥ
Genitive	अनुशासकस्य anuśāsakasya	अनुशासकयोः anuśāsakayoḥ	अनुशासकानाम् anuśāsakānām
Locative	अनुशासके anuśāsake	अनुशासकयोः anuśāsakayoḥ	अनुशासकेषु anuśāsakeṣu
Notes	¹Vedic

Borrowed terms

• Hindi: अनुशासक (anuśāsak)
• Tocharian B: anuśāsake

Further reading

• Monier Williams (1899) “अनुशासक”, in A Sanskrit–English Dictionary, […], new edition, Oxford: At the Clarendon Press, →OCLC, page 39.