czoło
See also: czôlô
Kashubian edit
Etymology edit
Inherited from Proto-Slavic *čelò.
Pronunciation edit
Noun edit
czoło n
Further reading edit
- Eùgeniusz Gòłąbk (2011) “czoło”, in Słownik Polsko-Kaszubski / Słowôrz Pòlskò-Kaszëbsczi[2]
Old Polish edit
Etymology edit
Inherited from Proto-Slavic *čelò. First attested in the 15th century.
Pronunciation edit
Noun edit
czoło n (related adjective czelny)
- (anatomy) forehead
- 1877-1881 [c. 1418], Władysław Wisłocki, editor, Katalog rękopisów Biblioteki Uniwersytetu Jagiellońskiego, number 2151:
- Czolo mayanczi nazwetlsche, z oblyczym bez wschego ssmarschczenya
- [Czoło mający naświetlsze, z obliczym bez wszego smarszczenia]
- c. 1500, Wokabularz lubiński, inkunabuł Archiwum Archidiecezjalnego w Gnieźnie, sygn. Inc. 78d., page 54v:
- Frons (-tis) eyn styrne czolo
- [Frons (-tis) eyn styrne czoło]
- (military) front
- 1930 [Fifteenth century], “Jos”, in Ludwik Bernacki, editor, Biblia królowej Zofii (Biblia szaroszpatacka)[3], 8, 10:
- Iozve... wzidzi[e] s starszimi na czolo woysky (in fronte exercitus)
- [Jozue... wzydzi[e] z starszymi na czoło wojski (in fronte exercitus)]
- 1930 [Fifteenth century], “III Reg”, in Ludwik Bernacki, editor, Biblia królowej Zofii (Biblia szaroszpatacka)[4], 20, 17:
- Y wiszly slugy ksyøszøt wszitkich wloscy w pyrwem czele (egressi sunt autem pueri principum provinciarum in prima fronte)..., y ostatnya woyska szla za nymy
- [I wyszli sługi książąt wszytkich włości w pirwem czele (egressi sunt autem pueri principum provinciarum in prima fronte)... i ostatnia wojska szła za nimi]
Descendants edit
References edit
- Boryś, Wiesław (2005) “czoło”, in Słownik etymologiczny języka polskiego (in Polish), Kraków: Wydawnictwo Literackie, →ISBN
- Sławski, Franciszek (1958-1965) “czoło”, in Jan Safarewicz, Andrzej Siudut, editors, Słownik etymologiczny języka polskiego [Etymological dictionary of the Polish language] (in Polish), Kraków: Towarzystwo Miłośników Języka Polskiego
- Mańczak, Witold (2017) “czoło”, in Polski słownik etymologiczny (in Polish), Kraków: Polska Akademia Umiejętności, →ISBN
- Bańkowski, Andrzej (2000) “czoło”, in Etymologiczny słownik języka polskiego [Etymological Dictionary of the Polish Language] (in Polish)
- B. Sieradzka-Baziur, editor (2011–2015), “czoło”, in Słownik pojęciowy języka staropolskiego [Conceptual Dictionary of Old Polish] (in Polish), Kraków: IJP PAN, →ISBN
- Ewa Deptuchowa, Mariusz Frodyma, Katarzyna Jasińska, Magdalena Klapper, Dorota Kołodziej, Mariusz Leńczuk, Ludwika Szelachowska-Winiarzowa, Zofia Wanicowa, editors (2023), “czoło”, in Rozariusze z polskimi glosami. Internetowa baza danych [Dictionaries of Polish glosses, an Internet database] (in Polish), Kraków: Pracownia Języka Staropolskiego Instytut Języka Polskiego Polskiej Akademii Nauk
Polish edit
Etymology edit
Inherited from Old Polish czoło.
Pronunciation edit
- IPA(key): /ˈt͡ʂɔ.wɔ/
- (Middle Polish) IPA(key): /ˈt͡ʂɔ.ɫɔ/
Audio (file) - Rhymes: -ɔwɔ
- Syllabification: czo‧ło
Noun edit
czoło n (diminutive czółko, related adjective czołowy)
- (anatomy) forehead
- front (fowardmost part of a group of people or animals)
- front (forwardmost part of something)
- Synonym: przód
- front (one of the highest places in a certain hierarchy)
- (obsolete) choice (best parts of a group)
- (obsolete, figuratively) mind; head (center of reason)
- (obsolete) head (leader of a group)
- Synonym: naczelnik
- (obsolete) bald patch, bald spot
- Synonym: łysina
- (obsolete) beginning of a wedding reception
- (obsolete) head of a hammer
- (obsolete) upper part of a plant's armor
- (obsolete, military) military front
- Synonym: front
- (obsolete, cooking) fat that leaks out of cooked meat
- (obsolete, forestry) thicker end of a beam machined into four edges
- (Middle Polish) The meaning of this term is uncertain.
- 1594, J. Januszowski, Nowy karakter[5], page E2:
- Ná przykład, cegłá przez gołé c/ ćiáło przez ć/ á czoło przez cz
- (Middle Polish) The meaning of this term is uncertain. Possibilities include:
Declension edit
Declension of czoło
Derived terms edit
adjectives
adverbs
interjections
nouns
prepositions
verbs
- bić czołem impf
- chylić czoła impf
- kopać się w czoło impf
- postawić na czele pf, stawiać na czele impf
- puknąć się w czoło pf, pukać się w czoło impf
- stać na czele impf
- stanąć na czele pf, stawać na czele impf
- stawić czoła pf, stawiać czoła impf
Related terms edit
adjectives
adverb
interjections
nouns
Trivia edit
According to Słownik frekwencyjny polszczyzny współczesnej (1990), czoło is one of the most used words in Polish, appearing 13 times in scientific texts, 34 times in news, 14 times in essays, 21 times in fiction, and 4 times in plays, each out of a corpus of 100,000 words, totaling 86 times, making it the 738th most common word in a corpus of 500,000 words.[1]
References edit
Further reading edit
- czoło in Wielki słownik języka polskiego, Instytut Języka Polskiego PAN
- czoło in Polish dictionaries at PWN
- Maria Renata Mayenowa, Stanisław Rospond, Witold Taszycki, Stefan Hrabec, Władysław Kuraszkiewicz (2010-2023) “czoło”, in Słownik Polszczyzny XVI Wieku [A Dictionary of 16th Century Polish]
- “CZOŁO”, in Elektroniczny Słownik Języka Polskiego XVII i XVIII Wieku [Electronic Dictionary of the Polish Language of the XVII and XVIII Century], 30.04.2019
- Samuel Bogumił Linde (1807–1814) “czoło”, in Słownik języka polskiego[7]
- Aleksander Zdanowicz (1861) “czoło”, in Słownik języka polskiego, Wilno 1861[8]
- J. Karłowicz, A. Kryński, W. Niedźwiedzki, editors (1900), “czoło”, in Słownik języka polskiego[9] (in Polish), volume 1, Warsaw, page 396
Silesian edit
Etymology edit
Inherited from Old Polish czoło.
Pronunciation edit
Noun edit
czoło n
Declension edit
Declension of czoło