dziwny

See also: dżiwnÿ

Old Polish

Alternative forms

• dziwni

Etymology

Inherited from Proto-Slavic *divьnъ. By surface analysis, dziw +‎ -ny. First attested in the 14th century.

Pronunciation

• IPA^(key): (10^th–15^th CE) /d͡ʑivnɨː/
• IPA^(key): (15^th CE) /d͡ʑivnɨ/

Adjective

dziwny (derived adverb dziwno or dziwnie)

1. (attested in Lesser Poland) wonderful; awesome
   • 1939 [end of the 14th century], Ryszard Ganszyniec, Witold Taszycki, Stefan Kubica, Ludwik Bernacki, editors, Psałterz florjański łacińsko-polsko-niemiecki [Sankt Florian Psalter]‎^[1], Krakow: Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, z zasiłkiem Sejmu Śląskiego [The Ossoliński National Institute: with the benefit of the Silesian Parliament], pages 4, 4:

     Y wedzce, isz dziwna vczinil gospodzin swøtego swego (mirificavit dominus sanctum suum)

     [I wiedzcie, iż dziwna uczynił Gospodzin świętego swego (mirificavit Dominus sanctum suum)]

   • 1442, Wokabularz Raczyńskich, Biblioteki Raczyńskich w Poznaniu, sygn. 1360/I, page 146r:

     Mirabilis dzywny

     [Mirabilis dziwny]

2. (attested in Lesser Poland) odd; unusual; peculiar
   • 1939 [end of the 14th century], Ryszard Ganszyniec, Witold Taszycki, Stefan Kubica, Ludwik Bernacki, editors, Psałterz florjański łacińsko-polsko-niemiecki [Sankt Florian Psalter]‎^[2], Krakow: Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, z zasiłkiem Sejmu Śląskiego [The Ossoliński National Institute: with the benefit of the Silesian Parliament], pages 92, 6:

     Dzywna powiszena morza, dziwny w wisokoscy gospodzin (mirabiles elationes maris, mirabilis in altis dominus)

     [Dziwna powyszenia morza, dziwny w wysokości Gospodzin (mirabiles elationes maris, mirabilis in altis Dominus)]

3. sightworthy (worth seeing)
   • 1930 [c. 1455], “I Par”, in Ludwik Bernacki, editor, Biblia królowej Zofii (Biblia szaroszpatacka)‎^[3], 17, 17:

     Vczinylesz myø dziwnego nade wszitki lyvdzi (fecisti me spectabilem super omnes homines), panye bosze moy!

     [Uczyniłeś mię dziwnego nade wszytki ludzi (fecisti me spectabilem super omnes homines), Panie Boże mój!]

4. The meaning of this term is uncertain. Possibilities include:
   1. wild; feral
      • 1901 [1471], Materiały i Prace Komisji Językowej Akademii Umiejętności w Krakowie, volume V, page 63:

        Dziwny] kosch ibicum (numquid nosti tempus partus ibicum in petris vel parturientes cervas observasti? Job 39, 1)

        [Dziwny[ch] koz ibicum (numquid nosti tempus partus ibicum in petris vel parturientes cervas observasti? Job 39, 1)]

Derived terms

phrases

• dziwna rzecz

 

Descendants

• Masurian: dżiwnÿ
• Polish: dziwny
• Silesian: dziwny

References

• Boryś, Wiesław (2005) “dziwny”, in Słownik etymologiczny języka polskiego (in Polish), Kraków: Wydawnictwo Literackie, →ISBN
• Mańczak, Witold (2017) “dziwny”, in Polski słownik etymologiczny (in Polish), Kraków: Polska Akademia Umiejętności, →ISBN
• Bańkowski, Andrzej (2000) “dziwny”, in Etymologiczny słownik języka polskiego [Etymological Dictionary of the Polish Language] (in Polish)
• Sławski, Franciszek (1958-1965) “dziwny”, in Jan Safarewicz, Andrzej Siudut, editors, Słownik etymologiczny języka polskiego [Etymological dictionary of the Polish language] (in Polish), Kraków: Towarzystwo Miłośników Języka Polskiego
• B. Sieradzka-Baziur, Ewa Deptuchowa, Joanna Duska, Mariusz Frodyma, Beata Hejmo, Dorota Janeczko, Katarzyna Jasińska, Krystyna Kajtoch, Joanna Kozioł, Marian Kucała, Dorota Mika, Gabriela Niemiec, Urszula Poprawska, Elżbieta Supranowicz, Ludwika Szelachowska-Winiarzowa, Zofia Wanicowa, Piotr Szpor, Bartłomiej Borek, editors (2011–2015), “dziwny”, in Słownik pojęciowy języka staropolskiego [Conceptual Dictionary of Old Polish] (in Polish), Kraków: IJP PAN, →ISBN
• Ewa Deptuchowa, Mariusz Frodyma, Katarzyna Jasińska, Magdalena Klapper, Dorota Kołodziej, Mariusz Leńczuk, Ludwika Szelachowska-Winiarzowa, Zofia Wanicowa, editors (2023), “dziwny”, in Rozariusze z polskimi glosami. Internetowa baza danych [Dictionaries of Polish glosses, an Internet database] (in Polish), Kraków: Pracownia Języka Staropolskiego Instytut Języka Polskiego Polskiej Akademii Nauk

Polish

Etymology

Inherited from Old Polish dziwny. By surface analysis, dziw +‎ -ny.

Pronunciation

• IPA^(key): /ˈd͡ʑiv.nɘ/
• (Middle Polish) IPA^(key): /ˈd͡ʑiv.nɨ/

• Audio:

  (file)

• Rhymes: -ivnɘ
• Syllabification: dziw‧ny

Adjective

dziwny (comparative dziwniejszy, superlative najdziwniejszy, Middle Polish comparative nadziwniejszy, derived adverb dziwnie or dziwno)

1. strange, odd, weird (behaving or appearing in an unusual, unnormal, or not understandable way; indicitive of such behavior)
2. strange, odd, weird (unexpected and drawing attention)
3. (Middle Polish) peculiar, particular; unique, special

   Synonym: osobliwy

4. (Middle Polish) miraculous

   Synonym: cudowny

5. (Middle Polish) awesome; sightworthy (worthy of awe or admiration, or seeing)
6. (Middle Polish) surprised

   Synonym: zdziwiony

7. (Middle Polish) larger than expected
8. (Middle Polish) strange; miraculous Further details are uncertain.
   • 1564, J. Mączyński, Lexicon‎^[4], page 223c:

     Mirus, Dźiwny

     [Mirus, Dziwny]

   • 1564, J. Mączyński, Lexicon‎^[5], page 445d:

     Portentosns, Dźiwny [...] Pełny dźiwów.

     [Portentosns, Dziwny [...] Pełny dźiwów.]

   • 1588, A. Calepinus, Dictionarium decem linguarum‎^[6], page 664b:

     Mirificus ‒ Dziwni.

     [Mirificus ‒ Dziwny.]

Declension

Declension of dziwny (hard)

singular					plural
	masculine animate	masculine inanimate	feminine	neuter	virile (= masculine personal)	non-virile
nominative	dziwny		dziwna	dziwne	dziwni	dziwne
genitive	dziwnego		dziwnej	dziwnego	dziwnych
dative	dziwnemu		dziwnej	dziwnemu	dziwnym
accusative	dziwnego	dziwny	dziwną	dziwne	dziwnych	dziwne
instrumental	dziwnym		dziwną	dziwnym	dziwnymi
locative	dziwnym		dziwnej	dziwnym	dziwnych

Derived terms

adjectives

• arcydziwny
• przedziwny

 

interjections

• dziwna rzecz

 

nouns

• dziwność

 

particles

• nic dziwnego

 

Further reading

• dziwny in Wielki słownik języka polskiego, Instytut Języka Polskiego PAN
• dziwny in Polish dictionaries at PWN
• Maria Renata Mayenowa, Stanisław Rospond, Witold Taszycki, Stefan Hrabec, Władysław Kuraszkiewicz (2010-2023) “dziwny”, in Słownik Polszczyzny XVI Wieku [A Dictionary of 16th Century Polish]
• “DZIWNY”, in Elektroniczny Słownik Języka Polskiego XVII i XVIII Wieku [Electronic Dictionary of the Polish Language of the XVII and XVIII Century], 06.11.2017
• Samuel Bogumił Linde (1807–1814) “dziwny”, in Słownik języka polskiego
• Aleksander Zdanowicz (1861) “dziwny”, in Słownik języka polskiego, Wilno 1861
• J. Karłowicz, A. Kryński, W. Niedźwiedzki, editors (1900), “dziwny”, in Słownik języka polskiego (in Polish), volume 1, Warsaw, page 662
• dziwny in Narodowy Fotokorpus Języka Polskiego

Silesian

Etymology

Inherited from Old Polish dziwny. By surface analysis, dziwn +‎ -ny.

Pronunciation

• IPA^(key): /ˈd͡ʑivnɪ/
• Rhymes: -ivnɪ
• Syllabification: dziw‧ny

Adjective

dziwny (comparative dziwniyjszy, superlative nojdziwniyjszy, derived adverb dziwnie)

1. strange, odd, weird

Declension

Declension of dziwny

		singular			plural
		masculine	neuter	feminine	virile	nonvirile
nominative		dziwny	dziwne	dziwnŏ	dziwni	dziwne
genitive		dziwnego		dziwnyj	dziwnych
dative		dziwnymu		dziwnyj	dziwnym
accusative	animate	dziwnego	dziwne	dziwnõ	dziwnych	dziwne
	inanimate	dziwny
instrumental		dziwnym		dziwnōm	dziwnymi
locative		dziwnym		dziwnyj	dziwnych
vocative		dziwny	dziwne	dziwnŏ	dziwni	dziwne

Further reading

• dziwny in silling.org
• Henryk Jaroszewicz (2022) “dziwnŏ”, in Zasady pisowni języka śląskiego (in Polish), Siedlce: Wydawnictwo Naukowe IKR[i]BL, page 75
• Aleksandra Wencel (2023) “dźiwny”, in Dykcjůnôrz ślų̊sko-polski, page 195