ջնարակ
Armenian edit
Etymology edit
Learned borrowing from Middle Armenian ջնարակ (ǰnarak).
Pronunciation edit
- (Eastern Armenian, standard) IPA(key): [d͡ʒənɑˈɾɑk]
- (Western Armenian, standard) IPA(key): [t͡ʃʰənɑˈɾɑɡ]
Audio (Eastern Armenian) (file)
Noun edit
ջնարակ • (ǰnarak)
Declension edit
i-type, inanimate (Eastern Armenian)
singular | plural | |||
---|---|---|---|---|
nominative | ջնարակ (ǰnarak) | ջնարակներ (ǰnarakner) | ||
dative | ջնարակի (ǰnaraki) | ջնարակների (ǰnarakneri) | ||
ablative | ջնարակից (ǰnarakicʻ) | ջնարակներից (ǰnaraknericʻ) | ||
instrumental | ջնարակով (ǰnarakov) | ջնարակներով (ǰnaraknerov) | ||
locative | ջնարակում (ǰnarakum) | ջնարակներում (ǰnaraknerum) | ||
definite forms | ||||
nominative | ջնարակը/ջնարակն (ǰnarakə/ǰnarakn) | ջնարակները/ջնարակներն (ǰnaraknerə/ǰnaraknern) | ||
dative | ջնարակին (ǰnarakin) | ջնարակներին (ǰnaraknerin) | ||
1st person possessive forms (my) | ||||
nominative | ջնարակս (ǰnaraks) | ջնարակներս (ǰnarakners) | ||
dative | ջնարակիս (ǰnarakis) | ջնարակներիս (ǰnarakneris) | ||
ablative | ջնարակիցս (ǰnarakicʻs) | ջնարակներիցս (ǰnaraknericʻs) | ||
instrumental | ջնարակովս (ǰnarakovs) | ջնարակներովս (ǰnaraknerovs) | ||
locative | ջնարակումս (ǰnarakums) | ջնարակներումս (ǰnaraknerums) | ||
2nd person possessive forms (your) | ||||
nominative | ջնարակդ (ǰnarakd) | ջնարակներդ (ǰnaraknerd) | ||
dative | ջնարակիդ (ǰnarakid) | ջնարակներիդ (ǰnaraknerid) | ||
ablative | ջնարակիցդ (ǰnarakicʻd) | ջնարակներիցդ (ǰnaraknericʻd) | ||
instrumental | ջնարակովդ (ǰnarakovd) | ջնարակներովդ (ǰnaraknerovd) | ||
locative | ջնարակումդ (ǰnarakumd) | ջնարակներումդ (ǰnaraknerumd) |
Derived terms edit
Middle Armenian edit
Alternative forms edit
Etymology edit
The origin is unknown.
Possibly related to the synonymous Ancient Greek σανδαράκη (sandarákē) and together with it borrowed from an unidentified third source.
Noun edit
ջնարակ • (ǰnarak)
- red sulphide of arsenic: sandarac, realgar or red orpiment
- 6th–12th? centuries, Baṙkʿ Gałianosi [The Greek–Armenian Dictionary to Galen] :[1]
- 10th–13th centuries, Gagik-Hetʿumyan bžškaran [The Gagik–Hetoumian Medical Book] :[2]
- Լեպէդիս, քաղկու, ճնարակ, միաչաք արա եւ մանրէ, մեղրով եւ քացխով յարո եւ ռէճնիշ արա, եւ կամ զդեղդ ցամաք ի ներս փչէ։
- Lepēdis, kʻaġku, čnarak, miačʻakʻ ara ew manrē, meġrov ew kʻacʻxov yaro ew ṙēčniš ara, ew kam zdeġd cʻamakʻ i ners pʻčʻē.
- λεπιδόχαλκος (lepidókhalkos), čnarak […]
- Լեպէդիս, քաղկու, ճնարակ, միաչաք արա եւ մանրէ, մեղրով եւ քացխով յարո եւ ռէճնիշ արա, եւ կամ զդեղդ ցամաք ի ներս փչէ։
- (Matenadaran manuscript no. 551) :[3]
- Կամ ճնարակն որ է քարէ զարեկն խառնէ ի ներս ձուի դեղնուցով յարեայ և գրէ։
- Kam čnarakn or ē kʻarē zarekn xaṙnē i ners jui deġnucʻov yareay ew grē.
- Translation by Ašxen Harutʻyunyan
- Или сандарак (?), который называется каменный мышьяк, смешай с желтком, растирай и пиши.
- Կամ ճնարակն որ է քարէ զարեկն խառնէ ի ներս ձուի դեղնուցով յարեայ և գրէ։
- 1478 – 1492, Amirdovlatʿ Amasiacʿi, Angitacʿ anpēt [Useless for Ignoramuses] :[4][5]
- Չնարակ· որ է կարմիր զառիկն․ յիշած ի վերայ զային իր համարն:
- Čʻnarak· or ē karmir zaṙikn; yišac i veray zayin ir hamarn:
- Čʻnarak = Is the red զառիկ (zaṙik). It is mentioned under "Z" under its number.
- Չնարակ· որ է կարմիր զառիկն․ յիշած ի վերայ զային իր համարն:
- 1614 – 1622, Asar Sebastacʿi, Girkʿ bžškakan arhesti [Book of Medical Art] :[6]
- Չնարակ, որ է կարմիր զառիկն, որ է զռնեխն։
- Čʻnarak, or ē karmir zaṙikn, or ē zṙnexn.
- Չնարակ, որ է կարմիր զառիկն, որ է զռնեխն։
Usage notes edit
The senses "a kind of tree resin" and "a kind of nettle" found in some dictionaries are spurious.
Derived terms edit
- ճնարակագոյն (čnarakagoyn)
Descendants edit
- → Armenian: ջնարակ (ǰnarak) (learned)
See also edit
- զառիկ (zaṙik)
References edit
- ^ Greppin, John A. C. (1985) Baṙkʿ Gaɫianosi: The Greek–Armenian Dictionary to Galen[1], Delmar, New York: Caravan Books, page 98
- ^ Norayr N. Biwzandacʻi (1925) Kʻnnadatutʻiwn Haybusaki [A Critique of Haybusak] (Azgayin matenadaran; 109) (in Armenian), Vienna: Mekhitarist Press, pages 16–17
- ^ Harutʻyunyan, A. X. (1963) Nerkeri ew tʻanakʻneri gorcacutʻyunə hin haykakan jeṙagrerum [The use of paints and inks in ancient Armenian manuscripts][2], Yerevan, § 43, pages 40–41
- ^ Basmaǰean, K. Y., editor (1926), Amirtovlatʻi Amasiacʻwoy angitacʻ anpēt [Useless for Ignoramuses of Amirdovlatʿ Amasiacʿi][3], Vienna: Mekhitarist Press, § 2615, page 443
- ^ Vardanjan, Stella (1990) Амирдовлат Амасиаци, Ненужное для неучей (in Russian), Moscow: Nauka, § 2288, pages 357, 729
- ^ Asar Sebastacʻi (1993) Girkʻ bžškakan arhesti (XVI—XVII dd.) [Book of Medical Art (16–17th cc.)][4], preparation of the text, preface and dictionary by D. M. Karapetyan, Yerevan: Academy Press, page 256
Further reading edit
- Ačaṙean, Hračʻeay (1979) “ջնարակ”, in Hayerēn armatakan baṙaran [Armenian Etymological Dictionary] (in Armenian), 2nd edition, a reprint of the original 1926–1935 seven-volume edition, volume IV, Yerevan: University Press, page 129ab
- Ališan, Ġewond (1895) “ճնարակ կամ ջնարակ”, in Haybusak kam haykakan busabaṙutʻiwn [Armenian Botany] (in Armenian), Venice: S. Lazarus Armenian Academy, § 1889, page 404
- Asar Sebastacʻi (1993) Girkʻ bžškakan arhesti (XVI—XVII dd.) [Book of Medical Art (16–17th cc.)][5], preparation of the text, preface and dictionary by D. M. Karapetyan, Yerevan: Academy Press, page 376
- Awetikʻean, G., Siwrmēlean, X., Awgerean, M. (1837) “ջնարակ”, in Nor baṙgirkʻ haykazean lezui [New Dictionary of the Armenian Language] (in Old Armenian), volume II, Venice: S. Lazarus Armenian Academy, page 674c
- Awetikʻean, G., Siwrmēlean, X., Awgerean, M. (1837) “ջնարակագոյն”, in Nor baṙgirkʻ haykazean lezui [New Dictionary of the Armenian Language] (in Old Armenian), volume II, Venice: S. Lazarus Armenian Academy, page 674c
- Hübschmann, Heinrich (1897) Armenische Grammatik. 1. Theil: Armenische Etymologie (in German), Leipzig: Breitkopf & Härtel, page 232
- J̌ahukyan, Geworg (2010) “ջնարակ”, in Vahan Sargsyan, editor, Hayeren stugabanakan baṙaran [Armenian Etymological Dictionary] (in Armenian), Yerevan: Asoghik, page 653a
- Lagarde, Paul de (1877) Armenische Studien (in German), Göttingen: Dieterich, § 1905, page 130
- Ġazaryan, Ṙ. S., Avetisyan, H. M. (2009) “ջնարակ”, in Miǰin hayereni baṙaran [Dictionary of Middle Armenian] (in Armenian), 2nd edition, Yerevan: University Press, page 670b
- Ġazaryan, Ṙ. S., Avetisyan, H. M. (2009) “չնարակ”, in Miǰin hayereni baṙaran [Dictionary of Middle Armenian] (in Armenian), 2nd edition, Yerevan: University Press, page 629
- Musheghian, Armen (2000) Essays on History of the Armenian Language. Volume One (Historical–Etymological Studies)[6], Yerevan: Academy Press, pages 57–58, without a basis glosses the word as "cinnabar" and derives from Middle Iranian *činkafr/rfak, a supposed cognate of the words discussed at Ancient Greek κιννάβαρι (kinnábari)
- Norayr N. Biwzandacʻi (2000) “չնարէկ”, in Martiros Minassian, editor, Baṙagirkʻ storin hayerēni i matenagrutʻeancʻ ŽA–ŽĒ darucʻ [Dictionary of Middle Armenian Based on the Literature of 11–17th Centuries][7], edited from the author's unfinished manuscript written 1884–1915, Geneva: Martiros Minassian, page 625