փարչ
Armenian
editAlternative forms
editdialects
- dialectal forms recorded in dialectological notation
- փարչ (pʻarčʻ) — Akhaltsikhe, Goris, Kharberd, Erzurum, Karabakh, Nor Nakhichevan, Shamakhi, Tekirdağ, Tbilisi
- փարչ (pʻarčʻ), փարշ (pʻarš) — Aslanbeg
- փա̈րչ (pʻärčʻ) — Haçin ← փառչ (pʻaṙčʻ)
- փառչ (pʻaṙčʻ) — Agulis, Alashkert, Ararat, New Julfa, Sivas, Diyarbakır
- փառչ (pʻaṙčʻ), փառճ (pʻaṙč) — Mush
- փա̈ռչ (pʻäṙčʻ) — Salmas, Van
- փայչ (pʻayčʻ) — Hamshen
Etymology
editFrom Middle Armenian փարչ (pʻarčʻ), from Persian پارچ (pârč, “jug, pitcher”).
Pronunciation
edit- (Eastern Armenian) IPA(key): /pʰɑɾt͡ʃʰ/, [pʰɑɾt͡ʃʰ]
- (Western Armenian) IPA(key): /pɑɾt͡ʃ/, [pʰɑɾt͡ʃʰ]
Noun
editփարչ • (pʻarčʻ)
Declension
editi-type, inanimate (Eastern Armenian) | ||||
---|---|---|---|---|
singular | plural | |||
nominative | փարչ (pʻarčʻ) | փարչեր (pʻarčʻer) | ||
dative | փարչի (pʻarčʻi) | փարչերի (pʻarčʻeri) | ||
ablative | փարչից (pʻarčʻicʻ) | փարչերից (pʻarčʻericʻ) | ||
instrumental | փարչով (pʻarčʻov) | փարչերով (pʻarčʻerov) | ||
locative | փարչում (pʻarčʻum) | փարչերում (pʻarčʻerum) | ||
definite forms | ||||
nominative | փարչը/փարչն (pʻarčʻə/pʻarčʻn) | փարչերը/փարչերն (pʻarčʻerə/pʻarčʻern) | ||
dative | փարչին (pʻarčʻin) | փարչերին (pʻarčʻerin) | ||
1st person possessive forms (my) | ||||
nominative | փարչս (pʻarčʻs) | փարչերս (pʻarčʻers) | ||
dative | փարչիս (pʻarčʻis) | փարչերիս (pʻarčʻeris) | ||
ablative | փարչիցս (pʻarčʻicʻs) | փարչերիցս (pʻarčʻericʻs) | ||
instrumental | փարչովս (pʻarčʻovs) | փարչերովս (pʻarčʻerovs) | ||
locative | փարչումս (pʻarčʻums) | փարչերումս (pʻarčʻerums) | ||
2nd person possessive forms (your) | ||||
nominative | փարչդ (pʻarčʻd) | փարչերդ (pʻarčʻerd) | ||
dative | փարչիդ (pʻarčʻid) | փարչերիդ (pʻarčʻerid) | ||
ablative | փարչիցդ (pʻarčʻicʻd) | փարչերիցդ (pʻarčʻericʻd) | ||
instrumental | փարչովդ (pʻarčʻovd) | փարչերովդ (pʻarčʻerovd) | ||
locative | փարչումդ (pʻarčʻumd) | փարչերումդ (pʻarčʻerumd) |
Derived terms
editDescendants
editReferences
edit- Ačaṙean, Hračʻeay (1979) “փարչ”, in Hayerēn armatakan baṙaran [Armenian Etymological Dictionary] (in Armenian), 2nd edition, a reprint of the original 1926–1935 seven-volume edition, volume IV, Yerevan: University Press, pages 490–491
Middle Armenian
editAlternative forms
editEtymology
editFrom Persian پارچ (pârč, “jug, pitcher”).
Noun
editփարչ • (pʻarčʻ) (genitive singular փարչի, nominative plural փարչեր)
- waterpot
- 12–13th century, Vardan Aygekcʻi, Žołovacʻoykʻ aṙakacʻ Vardanay [Collections of Fables of Vardan] 304:[1]
- Եւ առեալ Բ. փարչ գնաց ի ծովեզրն եւ սկսաւ զջուր ծովուն կրէր ի յետեւ դարին։
- Ew aṙeal B. pʻarčʻ gnacʻ i covezrn ew sksaw zǰur covun krēr i yetew darin.
- Եւ առեալ Բ. փարչ գնաց ի ծովեզրն եւ սկսաւ զջուր ծովուն կրէր ի յետեւ դարին։
- 13th century, Girkʻ Vastakocʻ [Geoponica] 3:
- Զտան տեղն փորձեա․ յերեկոյին փարչ մի ջուր դիր, յառաւօտուն տես․ թէ փարչն թերի է՝ մի՛ շիներ, թէ լի է՝ լաւ է, շինեա։
- Ztan teġn pʻorjea; yerekoyin pʻarčʻ mi ǰur dir, yaṙawōtun tes; tʻē pʻarčʻn tʻeri ē, mí šiner, tʻē li ē, law ē, šinea.
- Test the location of the house; put a jug of water in the evening, look in the morning; if the jug is not full do not build, if [it is] full then it is good, build.
- Զտան տեղն փորձեա․ յերեկոյին փարչ մի ջուր դիր, յառաւօտուն տես․ թէ փարչն թերի է՝ մի՛ շիներ, թէ լի է՝ լաւ է, շինեա։
- 13th century, Girkʻ Vastakocʻ [Geoponica] 3:
- Առ խեչափառ տասնտ հատ, եւ թէ այլ աւելի լինի լաւ է, պակաս չլինի, ծովու կամ գետոյ, եւ լից ի փարչ մի եւ ջուր ի վերայ, եւ կա՛լ պինդ զբերանն եւ դիր ի դուրք, որ ցերեկն արեւն զինքն սնուցանէ եւ գիշերն աստեղքն, տասն օր, եւ թէ այլ աւելի՝ աղէկ է․ […]
- Aṙ xečʻapʻaṙ tasnt hat, ew tʻē ayl aweli lini law ē, pakas čʻlini, covu kam getoy, ew licʻ i pʻarčʻ mi ew ǰur i veray, ew kál pind zberann ew dir i durkʻ, or cʻerekn arewn zinkʻn snucʻanē ew gišern asteġkʻn, tasn ōr, ew tʻē ayl aweli, aġēk ē; […]
- Առ խեչափառ տասնտ հատ, եւ թէ այլ աւելի լինի լաւ է, պակաս չլինի, ծովու կամ գետոյ, եւ լից ի փարչ մի եւ ջուր ի վերայ, եւ կա՛լ պինդ զբերանն եւ դիր ի դուրք, որ ցերեկն արեւն զինքն սնուցանէ եւ գիշերն աստեղքն, տասն օր, եւ թէ այլ աւելի՝ աղէկ է․ […]
- 1478 – 1492, Amirdovlatʻ Amasiacʻi, Angitacʻ anpēt [Useless for Ignoramuses] 127:
- Ի այս կաւէս թագաւորն մեր շինել երետ շատ փարչեր, որ ջուր կու խմեն։
- I ays kawēs tʻagaworn mer šinel eret šat pʻarčʻer, or ǰur ku xmen.
- Ի այս կաւէս թագաւորն մեր շինել երետ շատ փարչեր, որ ջուր կու խմեն։
Derived terms
editDescendants
edit- Armenian: փարչ (pʻarčʻ), փարչ (pʻarčʻ) — Akhaltsikhe, Goris, Kharberd, Erzurum, Karabakh, Nor Nakhichevan, Shamakhi, Tekirdağ, Tbilisi, փարչ (pʻarčʻ), փարշ (pʻarš) — Aslanbeg, փա̈րչ (pʻärčʻ) — Haçin, փառչ (pʻaṙčʻ) — Agulis, Alashkert, Ararat, New Julfa, Sivas, Diyarbakır, փառչ (pʻaṙčʻ), փառճ (pʻaṙč) — Mush, փա̈ռչ (pʻäṙčʻ) — Salmas, Van, փայչ (pʻayčʻ) — Hamshen
References
editFurther reading
edit- Ačaṙean, Hračʻeay (1979) “փարչ”, in Hayerēn armatakan baṙaran [Armenian Etymological Dictionary] (in Armenian), 2nd edition, a reprint of the original 1926–1935 seven-volume edition, volume IV, Yerevan: University Press, pages 490–491
- Adonc, N. (1908) Армения в эпоху Юстиниана: Политическое состояние на основе нахарарскаго строя [Armenia in the period of Justinian: The political conditions based on the naxarar system] (Тексты и разыскания по армяно-грузинской филологии; XI) (in Russian), Saint Petersburg: Academy Press, page 486, footnote 2
- Awetikʻean, G., Siwrmēlean, X., Awgerean, M. (1837) “փարչ”, in Nor baṙgirkʻ haykazean lezui [New Dictionary of the Armenian Language] (in Old Armenian), volume II, Venice: S. Lazarus Armenian Academy, page 937c
- Ġazaryan, Ṙuben, Avetisyan, Henrik (2009) “փարչ”, in Miǰin hayereni baṙaran [Dictionary of Middle Armenian] (in Armenian), 2nd edition, Yerevan: University Press, page 783a
- Mkrtčʻyan, Nerses (1988) “Stugabanakan ditarkumner [Etymological Notes]”, in Patma-banasirakan handes [Historical-Philological Journal][1] (in Armenian), number 2, page 141
- Norayr N. Biwzandacʻi (2000) “փարչ”, in Martiros Minassian, editor, Baṙagirkʻ storin hayerēni i matenagrutʻeancʻ ŽA–ŽĒ darucʻ [Dictionary of Middle Armenian Based on the Literature of 11–17th Centuries][2], edited from the author's unfinished manuscript written 1884–1915, Geneva: Martiros Minassian, page 726
- Petrosean, Matatʻeay (1879) “փարչ”, in Nor Baṙagirkʻ Hay-Angliarēn [New Dictionary Armenian–English], Venice: S. Lazarus Armenian Academy, page 726a
Categories:
- Armenian terms inherited from Middle Armenian
- Armenian terms derived from Middle Armenian
- Armenian terms derived from Persian
- Armenian terms with IPA pronunciation
- Armenian lemmas
- Armenian nouns
- Armenian dialectal terms
- hy:Containers
- Middle Armenian terms borrowed from Persian
- Middle Armenian terms derived from Persian
- Middle Armenian lemmas
- Middle Armenian nouns
- Middle Armenian terms with quotations
- axm:Containers