𐽰𐽺𐽷𐽶𐽾𐽹𐽰𐽷

Old Uyghur

edit

Etymology

edit

Inherited from Proto-Turkic *eg- (to spin), a variant of 𐽰𐽲𐽶𐽾𐽹𐽰𐽷 (egirmek). Cognate with Khalaj heyirmək, Turkish eğirmek, Uzbek yigirmoq.

Verb

edit

𐽰𐽺𐽷𐽶𐽾𐽹𐽰𐽷 (eŋirmek)

  1. (transitive) to spin
    Synonyms: 𐽳𐾁𐽶𐽹𐽰𐽷 (olïmak), 𐽰𐽳𐽶𐾁𐽳𐽶𐽷𐽹𐽰𐽷 (ölökmek), 𐾀𐽰𐽲𐽿𐾅𐽳𐽶𐽾𐽹𐽰𐽷 (tegšürmek), 𐾀𐽰𐽱𐽶𐽾𐽹𐽰𐽷 (tevirmek), 𐾀𐽳𐾁𐽲𐽰𐽹𐽰𐽷 (tolgamak), 𐾀𐽳𐽺𐽷𐾀𐽰𐾁𐽹𐽰𐽷 (toŋtalmak), 𐾀𐽳𐽺𐽷𐾀𐽰𐽾𐽹𐽰𐽷 (toŋtarmak), 𐽶𐽶𐽺𐽽𐽳𐽾𐽹𐽰𐽷 (yinčürmek)
    • c. 11th century CE, Story of Prince Kalyāṇaṃkara and Papamkara, section II:
      𐽰𐽹𐽰𐽾𐽶 𐾀𐽶𐽺𐾁𐽲𐾁𐽰𐽾 𐽽𐽲𐽾𐽶 𐽰𐽺𐽷𐽶𐽾𐽾 𐽶𐽳𐽺𐽷 𐽰𐽺𐽷𐽶𐽾𐽾 𐽷𐽶𐽺𐾀𐽶𐽾 𐽰𐽺𐽷𐽶𐽾𐽾 𐽼𐽳𐽴 𐽼𐽾𐾀𐽰𐾀𐽼 𐽵𐾄𐽰𐽾𐽻 𐾀𐽳𐽵𐾄𐽶𐽳𐽾 𐾈
      Amarï tïnlïglar čïgrï eŋirer, yuŋ eŋirer, kentir eŋirer, böz bertetip qars toqïyur.
      Some people spin mill-wheels, some spin wool, some spin hemp; while some are knitting cloth and weaving fabric.
  2. (transitive) to turn
    Synonyms: 𐽰𐽱𐽶𐽾𐽹𐽰𐽷 (evirmek), 𐽶𐽽𐽲𐽰𐽾𐽹𐽰𐽷 (ičgermek), 𐽳𐾁𐽶𐽹𐽰𐽷 (olïmak), 𐽰𐽳𐽶𐾁𐽳𐽶𐽷𐽹𐽰𐽷 (ölökmek), 𐾀𐽰𐽱𐽶𐽾𐽹𐽰𐽷 (tävirmek), 𐾀𐽳𐾁𐽲𐽰𐽹𐽰𐽷 (tolgamak), 𐾀𐽳𐽺𐽷𐾀𐽰𐾁𐽹𐽰𐽷 (toŋtalmak), 𐾀𐽳𐽺𐽷𐾀𐽰𐽾𐽹𐽰𐽷 (toŋtarmak), 𐽶𐽰𐽺𐾀𐽳𐽾𐽹𐽰𐽷 (yanturmak), 𐽶𐽶𐽺𐽽𐽳𐽾𐽹𐽰𐽷 (yinčürmek)
  3. to encircle, to siege
    Synonyms: 𐽰𐽰𐽱𐽹𐽰𐽷 (avmak), 𐽷𐽰𐽱𐽿𐾅𐽰𐽾𐽹𐽰𐽷 (kavšarmak), 𐽷𐽳𐽾𐽿𐾅𐽰𐽹𐽰𐽷 (kuršamak), 𐾀𐽰𐽲𐽾𐽶𐽷𐾁𐽰𐽹𐽰𐽷 (tegriklemek)
    • Late 10th century, (Xuanzang Biography, Book VII[1], HTVII: 0778-80 (9-11):
      𐽰𐽳𐽶𐽺𐽷𐽸𐽳𐽺 ***𐽳𐾁𐽰𐽼 𐽰𐽷𐽶𐽾𐽶𐽼 𐽽𐽶𐽳 𐾀𐽳𐽶𐽺𐽷𐽳𐽾𐽷𐽰 ***𐽰 𐽵𐾄𐽶𐽺𐽰𐽼 𐾈
      ...öŋdün [s]üläp, egirip čeü töŋürge [üz]e kïnap.
      ...waged war in the West, ensieged [the enemies], and punished [them] with penal confinement boxes [and] wooden yokes.
  4. to follow, to trace (?)
  5. to squeeze (?)

References

edit
  • Caferoğlu, Ahmet (1968) “ägirmäk”, in Eski Uygur Türkçesi Sözlüğü (Türk Dil Kurumu Yayınları; 260) (in Turkish), Istanbul: Edebiyat Fakültesi Basımevi, page 69
  • Caferoğlu, Ahmet (1968) “ängirmäk”, in Eski Uygur Türkçesi Sözlüğü (Türk Dil Kurumu Yayınları; 260) (in Turkish), Istanbul: Edebiyat Fakültesi Basımevi, page 72
  • Hamilton, James (2020) Korkut, Ece, Birkan, İsmet, transl., Budacı İyi Kalpli ve Kötü Kalpli Prens Masalının Uygurcası - Prens Kalyāṇaṃkara ve Pāpaṃkara Hikâyesi (in Turkish), Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları, →ISBN
  • Clauson, Gerard (1972) “egir-”, in An Etymological Dictionary of pre-thirteenth-century Turkish, Oxford: Clarendon Press, page 113
  • Wilkens, Jens (2021) “ägir-”, in Handworterbuch des Altuigurischen, Göttingen: Akademie der Wissenschaften zu Göttingen, page 99
  • Wilkens, Jens (2021) “äŋir-”, in Handworterbuch des Altuigurischen, Göttingen: Akademie der Wissenschaften zu Göttingen, page 109