аҡыл
Bashkir edit
Etymology edit
From Arabic عَقْل (ʕaql, “reason, mind, intellect”).
Cognate with Kazakh ақыл (aqyl), Kyrgyz акыл (akıl), Uzbek aql, Shor ағыл, Khakas ағыл (ağıl, “mind, intelligence”), etc.
Pronunciation edit
Noun edit
аҡыл • (aqıl)
- faculty of rational thinking; human reason, rational mind, intellect, intelligence
- Аҡылы бар әҙәмдәр телен тыйыр.
- Aqılı bar əźəmdər telen tıyır.
- People who have intellect will hold their tongue.
- (practical) lesson; moral; edification; advice
- Үҙендә камил аҡыл булһа ла, ир һәр кемдән аҡыл һорар.(Aqmulla)
- Üźendə kamil aqıl bulha la, ir hər kemdən aqıl horar.
- A man will ask for advice from everybody, even if his own mind is perfect.
- Тәбиғәт миҙгеле кеүек, һәр ғүмер миҙгеленең дә үҙ һабағы, үҙ аҡылы, үҙ ҡыҙығы була.
- Təbiğət miźgele kewek, hər ğümer miźgeleneñ də üź habağı, üź aqılı, üź qıźığı bula.
- Just like every season of the year (lit. of the nature), each period of life has its lesson (to learn), its moral (to draw), its interest.
Declension edit
Declension of аҡыл (aqıl)
| singular | plural | |
|---|---|---|
| absolute | аҡыл (aqıl) | аҡылдар (aqıldar) |
| definite genitive | аҡылдың (aqıldıñ) | аҡылдарҙың (aqıldarźıñ) |
| dative | аҡылға (aqılğa) | аҡылдарға (aqıldarğa) |
| definite accusative | аҡылды (aqıldı) | аҡылдарҙы (aqıldarźı) |
| locative | аҡылда (aqılda) | аҡылдарҙа (aqıldarźa) |
| ablative | аҡылдан (aqıldan) | аҡылдарҙан (aqıldarźan) |
Derived terms edit
- аҡыллы (aqıllı)