դատել
Armenian edit
Etymology edit
Inherited from Old Armenian դատեմ (datem).
Pronunciation edit
- (Eastern Armenian, standard) IPA(key): [dɑˈtel]
- (Western Armenian, standard) IPA(key): [tʰɑˈdel]
Verb edit
դատել • (datel)
- to judge, to try, to adjudicate
- to judge (to form an opinion on), to draw a conclusion, to appraise
- to convict, to condemn
- to preside over a court case, to act as a judge
- (sports) to referee
- to blame, to condemn
- (Western Armenian) to think, to consider, to have the opinion that
- (dialectal) to work, to labor
- (dialectal) to earn
Inflection edit
plain -el conjugation (Eastern Armenian)
| infinitive | դատել (datel) | imperfective converb | դատում (datum) | ||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| passive | դատվել (datvel) | simultaneous converb | դատելիս (datelis) | ||||
| causative | — | perfective converb | դատել (datel) | ||||
| aorist stem | դատ- (dat-) | future converb I | դատելու (datelu) | ||||
| resultative participle | դատած (datac) | future converb II | դատելիք (datelikʻ) | ||||
| subject participle | դատող (datoġ) | connegative converb | դատի (dati) | ||||
| person | singular | plural | |||||
| 1st person | 2nd person | 3rd person | 1st person | 2nd person | 3rd person | ||
| indicative | ես | դու | նա | մենք | դուք | նրանք | |
| present | դատում եմ (datum em) | դատում ես (datum es) | դատում է (datum ē) | դատում ենք (datum enkʻ) | դատում եք (datum ekʻ) | դատում են (datum en) | |
| past imperfective | դատում էի (datum ēi) | դատում էիր (datum ēir) | դատում էր (datum ēr) | դատում էինք (datum ēinkʻ) | դատում էիք (datum ēikʻ) | դատում էին (datum ēin) | |
| future | դատելու եմ (datelu em) | դատելու ես (datelu es) | դատելու է (datelu ē) | դատելու ենք (datelu enkʻ) | դատելու եք (datelu ekʻ) | դատելու են (datelu en) | |
| past future | դատելու էի (datelu ēi) | դատելու էիր (datelu ēir) | դատելու էր (datelu ēr) | դատելու էինք (datelu ēinkʻ) | դատելու էիք (datelu ēikʻ) | դատելու էին (datelu ēin) | |
| present perfect | դատել եմ (datel em) | դատել ես (datel es) | դատել է (datel ē) | դատել ենք (datel enkʻ) | դատել եք (datel ekʻ) | դատել են (datel en) | |
| pluperfect | դատել էի (datel ēi) | դատել էիր (datel ēir) | դատել էր (datel ēr) | դատել էինք (datel ēinkʻ) | դատել էիք (datel ēikʻ) | դատել էին (datel ēin) | |
| aorist (past perfective) | դատեցի, դատի* (datecʻi, dati*) | դատեցիր, դատիր* (datecʻir, datir*) | դատեց (datecʻ) | դատեցինք, դատինք* (datecʻinkʻ, datinkʻ*) | դատեցիք, դատիք* (datecʻikʻ, datikʻ*) | դատեցին, դատին* (datecʻin, datin*) | |
| subjunctive | ես | դու | նա | մենք | դուք | նրանք | |
| present | դատեմ (datem) | դատես (dates) | դատի (dati) | դատենք (datenkʻ) | դատեք (datekʻ) | դատեն (daten) | |
| past | դատեի (datei) | դատեիր (dateir) | դատեր (dater) | դատեինք (dateinkʻ) | դատեիք (dateikʻ) | դատեին (datein) | |
| conditional | ես | դու | նա | մենք | դուք | նրանք | |
| future | կդատեմ (kdatem) | կդատես (kdates) | կդատի (kdati) | կդատենք (kdatenkʻ) | կդատեք (kdatekʻ) | կդատեն (kdaten) | |
| past | կդատեի (kdatei) | կդատեիր (kdateir) | կդատեր (kdater) | կդատեինք (kdateinkʻ) | կդատեիք (kdateikʻ) | կդատեին (kdatein) | |
| imperative | — | (դու) | — | — | (դուք) | — | |
| — | դատի՛ր, դատի՛* (datír, datí*) | — | — | դատե՛ք, դատեցե՛ք** (datékʻ, datecʻékʻ**) | — | ||
| *colloquial **dated | |||||||
plain -el negative conjugation (Eastern Armenian)
| infinitive | չդատել (čʻdatel) | ||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| resultative participle | չդատած (čʻdatac) | ||||||
| subject participle | չդատող (čʻdatoġ) | ||||||
| person | singular | plural | |||||
| 1st person | 2nd person | 3rd person | 1st person | 2nd person | 3rd person | ||
| indicative | ես | դու | նա | մենք | դուք | նրանք | |
| present | չեմ դատում (čʻem datum) | չես դատում (čʻes datum) | չի դատում (čʻi datum) | չենք դատում (čʻenkʻ datum) | չեք դատում (čʻekʻ datum) | չեն դատում (čʻen datum) | |
| past imperfective | չէի դատում (čʻēi datum) | չէիր դատում (čʻēir datum) | չէր դատում (čʻēr datum) | չէինք դատում (čʻēinkʻ datum) | չէիք դատում (čʻēikʻ datum) | չէին դատում (čʻēin datum) | |
| future | չեմ դատելու (čʻem datelu) | չես դատելու (čʻes datelu) | չի դատելու (čʻi datelu) | չենք դատելու (čʻenkʻ datelu) | չեք դատելու (čʻekʻ datelu) | չեն դատելու (čʻen datelu) | |
| past future | չէի դատելու (čʻēi datelu) | չէիր դատելու (čʻēir datelu) | չէր դատելու (čʻēr datelu) | չէինք դատելու (čʻēinkʻ datelu) | չէիք դատելու (čʻēikʻ datelu) | չէին դատելու (čʻēin datelu) | |
| present perfect | չեմ դատել (čʻem datel) | չես դատել (čʻes datel) | չի դատել (čʻi datel) | չենք դատել (čʻenkʻ datel) | չեք դատել (čʻekʻ datel) | չեն դատել (čʻen datel) | |
| pluperfect | չէի դատել (čʻēi datel) | չէիր դատել (čʻēir datel) | չէր դատել (čʻēr datel) | չէինք դատել (čʻēinkʻ datel) | չէիք դատել (čʻēikʻ datel) | չէին դատել (čʻēin datel) | |
| aorist (past perfective) | չդատեցի, չդատի* (čʻdatecʻi, čʻdati*) | չդատեցիր, չդատիր* (čʻdatecʻir, čʻdatir*) | չդատեց (čʻdatecʻ) | չդատեցինք, չդատինք* (čʻdatecʻinkʻ, čʻdatinkʻ*) | չդատեցիք, չդատիք* (čʻdatecʻikʻ, čʻdatikʻ*) | չդատեցին, չդատին* (čʻdatecʻin, čʻdatin*) | |
| subjunctive | ես | դու | նա | մենք | դուք | նրանք | |
| present | չդատեմ (čʻdatem) | չդատես (čʻdates) | չդատի (čʻdati) | չդատենք (čʻdatenkʻ) | չդատեք (čʻdatekʻ) | չդատեն (čʻdaten) | |
| past | չդատեի (čʻdatei) | չդատեիր (čʻdateir) | չդատեր (čʻdater) | չդատեինք (čʻdateinkʻ) | չդատեիք (čʻdateikʻ) | չդատեին (čʻdatein) | |
| conditional | ես | դու | նա | մենք | դուք | նրանք | |
| future | չեմ դատի (čʻem dati) | չես դատի (čʻes dati) | չի դատի (čʻi dati) | չենք դատի (čʻenkʻ dati) | չեք դատի (čʻekʻ dati) | չեն դատի (čʻen dati) | |
| past | չէի դատի (čʻēi dati) | չէիր դատի (čʻēir dati) | չէր դատի (čʻēr dati) | չէինք դատի (čʻēinkʻ dati) | չէիք դատի (čʻēikʻ dati) | չէին դատի (čʻēin dati) | |
| imperative | — | (դու) | — | — | (դուք) | — | |
| — | մի՛ դատիր, մի՛ դատի* (mí datir, mí dati*) | — | — | մի՛ դատեք, մի՛ դատեցեք** (mí datekʻ, mí datecʻekʻ**) | — | ||
| *colloquial **dated | |||||||
declension of the nominalized infinitive, u-type, inanimate (Eastern Armenian)
| singular (singulare tantum) | ||||
|---|---|---|---|---|
| nominative | դատել (datel) | |||
| dative | դատելու (datelu) | |||
| ablative | դատելուց (datelucʻ) | |||
| instrumental | դատելով (datelov) | |||
| locative | դատելում (datelum) | |||
| definite forms | ||||
| nominative | դատելը/դատելն (datelə/dateln) | |||
| dative | դատելուն (datelun) | |||
| 1st person possessive forms (my) | ||||
| nominative | դատելս (datels) | |||
| dative | դատելուս (datelus) | |||
| ablative | դատելուցս (datelucʻs) | |||
| instrumental | դատելովս (datelovs) | |||
| locative | դատելումս (datelums) | |||
| 2nd person possessive forms (your) | ||||
| nominative | դատելդ (dateld) | |||
| dative | դատելուդ (datelud) | |||
| ablative | դատելուցդ (datelucʻd) | |||
| instrumental | դատելովդ (datelovd) | |||
| locative | դատելումդ (datelumd) | |||
plain -el conjugation (Western Armenian)
| infinitive | դատել (datel) | evidential participle | դատեր (dater) | ||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| passive | դատուիլ (datuil) | future converb 1 | դատելու (datelu) | ||||
| causative | — | future converb 2 | դատելիք (datelikʻ) | ||||
| aorist stem | դատ- (dat-) | connegative converb (present) | դատեր (dater) | ||||
| resultative participle | դատած (datac) | connegative converb (past imperfect) | դատեր (dater) | ||||
| subject participle | դատող (datoġ) | ||||||
| person | singular | plural | |||||
| 1st person | 2nd person | 3rd person | 1st person | 2nd person | 3rd person | ||
| indicative | ես | դուն | ան | մենք | դուք | անոնք | |
| present | կը դատեմ (kə datem) | կը դատես (kə dates) | կը դատէ (kə datē) | կը դատենք (kə datenkʻ) | կը դատէք (kə datēkʻ) | կը դատեն (kə daten) | |
| past imperfective | կը դատէի (kə datēi) | կը դատէիր (kə datēir) | կը դատէր (kə datēr) | կը դատէինք (kə datēinkʻ) | կը դատէիք (kə datēikʻ) | կը դատէին (kə datēin) | |
| future | պիտի դատեմ (piti datem) | պիտի դատես (piti dates) | պիտի դատէ (piti datē) | պիտի դատենք (piti datenkʻ) | պիտի դատէք (piti datēkʻ) | պիտի դատեն (piti daten) | |
| past future | պիտի դատէի (piti datēi) | պիտի դատէիր (piti datēir) | պիտի դատէր (piti datēr) | պիտի դատէինք (piti datēinkʻ) | պիտի դատէիք (piti datēikʻ) | պիտի դատէին (piti datēin) | |
| present perfect (non-evidential) | դատած եմ (datac em) | դատած ես (datac es) | դատած է (datac ē) | դատած ենք (datac enkʻ) | դատած էք (datac ēkʻ) | դատած են (datac en) | |
| pluperfect (non-evidential) | դատած էի (datac ēi) | դատած էիր (datac ēir) | դատած էր (datac ēr) | դատած էինք (datac ēinkʻ) | դատած էիք (datac ēikʻ) | դատած էին (datac ēin) | |
| present perfect (evidential) | դատեր եմ (dater em) | դատեր ես (dater es) | դատեր է (dater ē) | դատեր ենք (dater enkʻ) | դատեր էք (dater ēkʻ) | դատեր են (dater en) | |
| pluperfect (evidential) | դատեր էի (dater ēi) | դատեր էիր (dater ēir) | դատեր էր (dater ēr) | դատեր էինք (dater ēinkʻ) | դատեր էիք (dater ēikʻ) | դատեր էին (dater ēin) | |
| aorist (past perfective) | դատեցի (datecʻi) | դատեցիր (datecʻir) | դատեց (datecʻ) | դատեցինք (datecʻinkʻ) | դատեցիք (datecʻikʻ) | դատեցին (datecʻin) | |
| subjunctive | ես | դուն | ան | մենք | դուք | անոնք | |
| present | դատեմ (datem) | դատես (dates) | դատէ (datē) | դատենք (datenkʻ) | դատէք (datēkʻ) | դատեն (daten) | |
| past | դատէի (datēi) | դատէիր (datēir) | դատէր (datēr) | դատէինք (datēinkʻ) | դատէիք (datēikʻ) | դատէին (datēin) | |
| imperative | — | (դուն) | — | — | (դուք) | — | |
| — | դատէ՛ (datḗ) | — | — | դատեցէ՛ք (datecʻḗkʻ) | — | ||
| *colloquial | |||||||
plain -el negative conjugation (Western Armenian)
| infinitive | չդատել (čʻdatel) | ||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| resultative participle | չդատած (čʻdatac) | ||||||
| subject participle | չդատող (čʻdatoġ) | ||||||
| person | singular | plural | |||||
| 1st person | 2nd person | 3rd person | 1st person | 2nd person | 3rd person | ||
| indicative | ես | դուն | ան | մենք | դուք | անոնք | |
| present | չեմ դատեր (čʻem dater) | չես դատեր (čʻes dater) | չի դատեր (čʻi dater) | չենք դատեր (čʻenkʻ dater) | չէք դատեր (čʻēkʻ dater) | չեն դատեր (čʻen dater) | |
| past imperfective | չէի դատեր (čʻēi dater) | չէիր դատեր (čʻēir dater) | չէր դատեր (čʻēr dater) | չէինք դատեր (čʻēinkʻ dater) | չէիք դատեր (čʻēikʻ dater) | չէին դատեր (čʻēin dater) | |
| future | պիտի չդատեմ (piti čʻdatem) | պիտի չդատես (piti čʻdates) | պիտի չդատէ (piti čʻdatē) | պիտի չդատենք (piti čʻdatenkʻ) | պիտի չդատէք (piti čʻdatēkʻ) | պիտի չդատեն (piti čʻdaten) | |
| past future | պիտի չդատէի (piti čʻdatēi) | պիտի չդատէիր (piti čʻdatēir) | պիտի չդատէր (piti čʻdatēr) | պիտի չդատէինք (piti čʻdatēinkʻ) | պիտի չդատէիք (piti čʻdatēikʻ) | պիտի չդատէին (piti čʻdatēin) | |
| present perfect (non-evidential) | չեմ դատած (čʻem datac) | չես դատած (čʻes datac) | չէ դատած (čʻē datac) | չենք դատած (čʻenkʻ datac) | չէք դատած (čʻēkʻ datac) | չեն դատած (čʻen datac) | |
| pluperfect (non-evidential) | չէի դատած (čʻēi datac) | չէիր դատած (čʻēir datac) | չէր դատած (čʻēr datac) | չէինք դատած (čʻēinkʻ datac) | չէիք դատած (čʻēikʻ datac) | չէին դատած (čʻēin datac) | |
| present perfect (evidential) | չեմ դատեր (čʻem dater) | չես դատեր (čʻes dater) | չէ դատեր (čʻē dater) | չենք դատեր (čʻenkʻ dater) | չէք դատեր (čʻēkʻ dater) | չեն դատեր (čʻen dater) | |
| pluperfect (evidential) | չէի դատեր (čʻēi dater) | չէիր դատեր (čʻēir dater) | չէր դատեր (čʻēr dater) | չէինք դատեր (čʻēinkʻ dater) | չէիք դատեր (čʻēikʻ dater) | չէին դատեր (čʻēin dater) | |
| aorist (past perfective) | չդատեցի (čʻdatecʻi) | չդատեցիր (čʻdatecʻir) | չդատեց (čʻdatecʻ) | չդատեցինք (čʻdatecʻinkʻ) | չդատեցիք (čʻdatecʻikʻ) | չդատեցին (čʻdatecʻin) | |
| subjunctive | ես | դուն | ան | մենք | դուք | անոնք | |
| present | չդատեմ (čʻdatem) | չդատես (čʻdates) | չդատէ (čʻdatē) | չդատենք (čʻdatenkʻ) | չդատէք (čʻdatēkʻ) | չդատեն (čʻdaten) | |
| past | չդատէի (čʻdatēi) | չդատէիր (čʻdatēir) | չդատէր (čʻdatēr) | չդատէինք (čʻdatēinkʻ) | չդատէիք (čʻdatēikʻ) | չդատէին (čʻdatēin) | |
| imperative | — | (դուն) | — | — | (դուք) | — | |
| — | մի՛ դատեր (mí dater) | — | — | մի՛ դատէք (mí datēkʻ) | — | ||
| *colloquial | |||||||
declension of the nominalized infinitive, u-type, inanimate (Western Armenian)
| singular (singulare tantum) | ||||
|---|---|---|---|---|
| nominative | դատել (datel) | |||
| dative | դատելու (datelu) | |||
| ablative | դատելէ (datelē) | |||
| instrumental | դատելով (datelov) | |||
| definite forms | ||||
| nominative | դատելը/դատելն (datelə/dateln) | |||
| dative | դատելուն (datelun) | |||
| ablative | դատելէն (datelēn) | |||
| instrumental | դատելովը/դատելովն (datelovə/datelovn) | |||
| 1st person possessive forms (my) | ||||
| nominative | դատելս (datels) | |||
| dative | դատելուս (datelus) | |||
| ablative | դատելէս (datelēs) | |||
| instrumental | դատելովս (datelovs) | |||
| 2nd person possessive forms (your) | ||||
| nominative | դատելդ (dateld) | |||
| dative | դատելուդ (datelud) | |||
| ablative | դատելէդ (datelēd) | |||
| instrumental | դատելովդ (datelovd) | |||
References edit
- Ačaṙean, Hračʻeay (1971) “դատ”, in Hayerēn armatakan baṙaran [Armenian Etymological Dictionary] (in Armenian), 2nd edition, a reprint of the original 1926–1935 seven-volume edition, volume I, Yerevan: University Press, page 629b