խմորուկ

Armenian

Etymology

A dialectal word that was briefly adopted into the literary language but was eventually displaced by ելակ (elak). Usually explained as խմոր (xmor, “dough”) +‎ -ուկ (-uk), because of the dough-like softness of the strawberry.

Pronunciation

• (Eastern Armenian, standard) IPA^(key): /χəmoˈɹuk/ [χəmoˈɹuk]
• (Western Armenian, standard) IPA^(key): /χəmoˈɹuɡ/ [χəmoˈɹuɡ]

Noun

խմորուկ • (xmoruk) (dialectal, obsolete)

1. strawberry, according to some specifically the musk strawberry, French capron

   Synonym: ելակ (elak)

   • 1897, Gabriēl Mēnēvišean, Patkerazard bnakan patmutʿiwn, B. Busabanutʿiwn [Illustrated Natural History: 2. Botany] :

     Անտառի ելագը կամ խմորուկը (իծամորի, գետնաթութ) (Fragaria vesca) գլանաձև, շեղ կոճղարմատ մ՚ունի, որմէ կը բխեն տերևները […]

     Antaṙi elagə kam xmorukə (icamori, getnatʻutʻ) (Fragaria vesca) glanajew, šeġ kočġarmat m’uni, ormē kə bxen terewnerə […]

   • 1899, Manuēl Kʿaǰuni, Partizpanutʿyun [Horticulture] :

     Մեծ տեսակ ելակը մեր մեջ կ՚ըսուի Խմորուկ (գղ. Capron. իտ. Fragolone), և բոյսը Խմորկենի (գղ. Capronier)։

     Mec tesak elakə mer meǰ k’əsui Xmoruk (gġ. Capron. it. Fragolone), ew boysə Xmorkeni (gġ. Capronier).

Usage notes

According to some, also refers to the fruit of the strawberry tree, and the name is to be explained by the lacklustre dough-like taste of this fruit.

Declension

i-type, inanimate (Eastern Armenian)

	singular	plural
nominative	խմորուկ (xmoruk)	խմորուկներ (xmorukner)
dative	խմորուկի (xmoruki)	խմորուկների (xmorukneri)
ablative	խմորուկից (xmorukicʻ)	խմորուկներից (xmoruknericʻ)
instrumental	խմորուկով (xmorukov)	խմորուկներով (xmoruknerov)
locative	խմորուկում (xmorukum)	խմորուկներում (xmoruknerum)
	definite forms
nominative	խմորուկը/խմորուկն (xmorukə/xmorukn)	խմորուկները/խմորուկներն (xmoruknerə/xmoruknern)
dative	խմորուկին (xmorukin)	խմորուկներին (xmoruknerin)
	1st person possessive forms (my)
nominative	խմորուկս (xmoruks)	խմորուկներս (xmorukners)
dative	խմորուկիս (xmorukis)	խմորուկներիս (xmorukneris)
ablative	խմորուկիցս (xmorukicʻs)	խմորուկներիցս (xmoruknericʻs)
instrumental	խմորուկովս (xmorukovs)	խմորուկներովս (xmoruknerovs)
locative	խմորուկումս (xmorukums)	խմորուկներումս (xmoruknerums)
	2nd person possessive forms (your)
nominative	խմորուկդ (xmorukd)	խմորուկներդ (xmoruknerd)
dative	խմորուկիդ (xmorukid)	խմորուկներիդ (xmoruknerid)
ablative	խմորուկիցդ (xmorukicʻd)	խմորուկներիցդ (xmoruknericʻd)
instrumental	խմորուկովդ (xmorukovd)	խմորուկներովդ (xmoruknerovd)
locative	խմորուկումդ (xmorukumd)	խմորուկներումդ (xmoruknerumd)

Derived terms

• խմորկենի (xmorkeni)

References

references

• Ačaṙean, Hračʻeay (1913) “խմորուկ”, in Hayerēn gawaṙakan baṙaran [Armenian Provincial Dictionary] (Ēminean azgagrakan žoġovacu; 9) (in Armenian), Tiflis: Lazarev Institute of Oriental Languages, page 474b
• Ačaṙean, Hračʻeay (1973) “խմոր”, in Hayerēn armatakan baṙaran [Armenian Etymological Dictionary] (in Armenian), 2nd edition, a reprint of the original 1926–1935 seven-volume edition, volume II, Yerevan: University Press, page 377a
• Ališan, Ġewond (1895) “խմորուկ”, in Haybusak kam haykakan busabaṙutʻiwn [Armenian Botany] (in Armenian), Venice: S. Lazarus Armenian Academy, § 1069, page 249
• Awetikʻean, G., Siwrmēlean, X., Awgerean, M. (1837) “խմորուկ”, in Nor baṙgirkʻ haykazean lezui. Yaweluac ašxarhik baṙkʻ anvkaykʻ i grocʻ aṙ mez ełelocʻ [New Dictionary of the Armenian Language. Appendix of Dialectal Words] (in Old Armenian), volume II, Venice: S. Lazarus Armenian Academy, page 1063b
• Awgerean, Mkrtičʻ, Čēlalean, Grigor (1865) “խմորուկ”, in Aṙjeṙn baṙaran haykaznean lezui [Pocket Dictionary of the Armenian Language] (in Armenian), 2nd edition, Venice: S. Lazarus Armenian Academy, page 380b
• J̌axǰaxean, Manuēl (1837) “ելագ”, in Baṙgirkʻ i barbaṙ hay ew italakan [Armenian–Italian Dictionary], Venice: S. Lazarus Armenian Academy, page 438c
• Galfayean, Ambrosios (1861) “խմորուկ”, in Baṙgirkʻ hay-gałłiarēn [Armenian–French Dictionary], Paris: Librairie de L. Hachette et Cie., page 386a
• Hiwrmiwzean, Eduard (1869) “խօճայ եէմիշի”, in Baṙgirkʻ yašxarhabaṙē i grabaṙ [New Armenian – Old Armenian Dictionary], Venice: S. Lazarus Armenian Academy, page 240a, treats as a synonym of մաթուզ (matʻuz) and Turkish kocayemiş
• Kʻaǰuni, Manuēl (1891) “capron”, in Baṙgirkʻ aruesticʻ ew gitutʻeancʻ ew gełecʻik dprutʻeancʻ [Dictionary of Arts and Sciences and Belles Lettres], volume I (overall work in Old Armenian and French), Venice: S. Lazarus Armenian Academy, page 373b
• Malxaseancʻ, Stepʻan (1944) “խմորուկ”, in Hayerēn bacʻatrakan baṙaran [Armenian Explanatory Dictionary] (in Armenian), volume II, Yerevan: State Publishing House, page 270c
• Norayr N. Biwzandacʻi (1884) “fraise”, in Baṙagirkʻ i gałłierēn lezuē i hayerēn [Dictionary from the French Language into Armenian]‎^[1], Constantinople: A. H. Boyajian Press, page 567a
• Sargsyan, Artem et al., editors (2002), “խմորուկ”, in Hayocʻ lezvi barbaṙayin baṙaran [Dialectal Dictionary of the Armenian Language] (in Armenian), volume II, Yerevan: Hayastan, page 337a
• Schuchardt, Hugo (1905) “Zu span. madroño”, in Zeitschrift für romanische Philologie‎^[2] (in German), volume 29, page 218, connects with Ancient Greek κόμαρος (kómaros, “strawberry tree”) and the Semitic root ح م ر (ḥ-m-r) related to redness
• Bnakan patmutʻiwn, zor yōrineal ē ašakertacʻ meci hōrn Mxitʻaray [Natural history composed by the disciples of great Abbot Mekhitar] (in Armenian), volume II, Vienna: Mekhitarist Press, 1844, page 23a
• Аннанеков, Н. (1878) “Fragaria vesca”, in Ботанический словарь [Botanical Dictionary] (in Russian), revised and enlarged edition, Saint Petersburg: Academy Press, page 147a, spelling as хморукъ (xmoruk)