մարդ

Armenian

Etymology

Inherited from Old Armenian մարդ (mard).

Pronunciation

(Eastern Armenian) IPA^(key): /mɑɾtʰ/, [mɑɾtʰ]
(Western Armenian) IPA^(key): /mɑɾt/, [mɑɾtʰ]
Audio (Eastern Armenian): (file)

Noun

մարդ • (mard)

human being, person
առաջին մարդ ― aṙaǰin mard ― (ecclesiastical) first man, Adam

քեզ մարդ ասողին ― kʻez mard asoġin ― you're not worth being called a man or person

մարդ աստծո (աստուծո) ― mard astco (astuco) ― (scolding) oh, man!

գործի մարդ ― gorci mard ― a person necessary for work

մարդ էլ կա, մարդ էլ ― mard ēl ka, mard ēl ― people are not alike

մարդ չեղավ` գլխներիս կրակ եղավ ― mard čʻeġav` glxneris krak eġav ― a misfortune befell us

մարդը մարդակից չի ջոկում ― mardə mardakicʻ čʻi ǰokum ― he or she is stupid, unintelligent

մարդ առնել ― mard aṙnel ― to find a husband, to marry a man

մարդ դառնալ ― mard daṙnal ― to become an intelligent adult, to grow up

մարդու բնույթ ― mardu bnuytʻ ― human nature

մարդու գնալ ― mardu gnal ― to marry, to find a husband (of women)

մարդուն մեկը ― mardun mekə ― someone, somebody, anybody

մարդ լինել ― mard linel ― to be human

մարդ գլուխ ― mard glux ― to everyone, to every single person

մարդու տեղ դնել ― mardu teġ dnel ― to consider and treat like a human being

մարդու տալ ― mardu tal ― to marry off

մարդ մնալ ― mard mnal ― to stay human

մարդ ու կին ― mard u kin ― spouses, husband and wife
man, adult male
husband
hand, worker, laborer
someone, somebody
(in the plural) people

Declension

u-type, irregular plural, animate (Eastern Armenian)
	singular	plural
nominative	մարդ (mard)	մարդիկ (mardik)
dative	մարդու (mardu)	մարդկանց (mardkancʻ)
ablative	մարդուց (marducʻ)	մարդկանցից (mardkancʻicʻ)
instrumental	մարդով (mardov)	մարդկանցով (mardkancʻov)
locative	—	—
	definite forms
nominative	մարդը/մարդն (mardə/mardn)	—
dative	մարդուն (mardun)	—
	1^st person possessive forms (my)
nominative	մարդս (mards)	մարդիկս (mardiks)
dative	մարդուս (mardus)	մարդկանցս (mardkancʻs)
ablative	մարդուցս (marducʻs)	մարդկանցիցս (mardkancʻicʻs)
instrumental	մարդովս (mardovs)	մարդկանցովս (mardkancʻovs)
locative	—	—
	2^nd person possessive forms (your)
nominative	մարդդ (mardd)	մարդիկդ (mardikd)
dative	մարդուդ (mardud)	մարդկանցդ (mardkancʻd)
ablative	մարդուցդ (marducʻd)	մարդկանցիցդ (mardkancʻicʻd)
instrumental	մարդովդ (mardovd)	մարդկանցովդ (mardkancʻovd)
locative	—	—
The irregular plural is formed from Old Armenian մարդիկ (mardik), a collective noun from մարդ (mard)

u-type, animate (Western Armenian)
	singular	plural
nominative	մարդ (mard)	մարդեր (marder)
dative	մարդու (mardu)	մարդերու (marderu)
ablative	մարդէ (mardē)	մարդերէ (marderē)
instrumental	մարդով (mardov)	մարդերով (marderov)
	definite forms
nominative	մարդն (mardn)	մարդերը/մարդերն (marderə/mardern)
dative	մարդուն (mardun)	մարդերուն (marderun)
ablative	մարդէն (mardēn)	մարդերէն (marderēn)
instrumental	մարդովը/մարդովն (mardovə/mardovn)	մարդերովը/մարդերովն (marderovə/marderovn)
	1^st person possessive forms (my)
nominative	մարդս (mards)	մարդերս (marders)
dative	մարդուս (mardus)	մարդերուս (marderus)
ablative	մարդէս (mardēs)	մարդերէս (marderēs)
instrumental	մարդովս (mardovs)	մարդերովս (marderovs)
	2^nd person possessive forms (your)
nominative	մարդդ (mardd)	մարդերդ (marderd)
dative	մարդուդ (mardud)	մարդերէդ (marderēd)
ablative	մարդէդ (mardēd)	մարդերէդ (marderēd)
instrumental	մարդովդ (mardovd)	մարդերովդ (marderovd)
The plural can also follow the irregular declension: մարդիկ (mardik), մարդոց (mardocʻ), մարդոցմէ (mardocʻmē), մարդոցմով (mardocʻmov)

Derived terms

ձնեմարդ (jnemard)
մարդաբան (mardaban)
մարդահամար (mardahamar)
մարդամեքենա (mardamekʻena)
մարդու իրավունք (mardu iravunkʻ)
մարդուկ (marduk)
տղամարդ (tġamard)

Old Armenian

Etymology

From Proto-Indo-European *mr̥tós.

Noun

մարդ • (mard)

man
կին մարդ ― kin mard ― woman

Որդի Մարդոյ ― Ordi Mardoy ― the Son of Man

Մարդ եւ Աստուած ― Mard ew Astuac ― Man-God

բարի մարդ ― bari mard ― worthy or honest man, man of worth

գեղեցիկ մարդ ― gełecʻik mard ― handsome man

բարեսիրտ մարդ ― baresirt mard ― man of feeling, generous-hearted man

մարդն անօրէնութեան ― mardn anōrēnutʻean ― Antichrist

յարգէ մարդ ― yargē mard ― man of straw; a scarecrow

մարդ ի մարդոյ ― mard i mardoy ― from one man to another

ամենայն մարդ ― amenayn mard ― every man

արժանի մարդոյ ― aržani mardoy ― manly

անարժան մարդոյ ― anaržan mardoy ― unmanly

ի բաց մերկանալ զմարդն հին ― i bacʻ merkanal zmardn hin ― to put off the old man

մարդ առ մարդ կուտակիլ ― mard aṙ mard kutakil ― to crowd or rush together, to press, to throng

արար Աստուած զմարդն ի պատկեր իւր ― arar Astuac zmardn i patker iwr ― God made man after his image
mortal
the human race
ի բարեբաստութիւն մարդոյս ― i barebastutʻiwn mardoys ― for the happiness of mankind

Usage notes

The plural was usually expressed by the collective noun մարդիկ (mardik). In modern Armenian forms of մարդիկ (mardik) have completely replaced the regular declension for the plural (although in Western Armenian the genitive/dative plural մարդոց (mardocʻ) is still in use).

Declension

o-type

	singular	plural
nominative	մարդ (mard)	մարդք (mardkʻ)
genitive	մարդոյ (mardoy)	մարդոց (mardocʻ)
dative	մարդոյ (mardoy)	մարդոց (mardocʻ)
accusative	մարդ (mard)	մարդս (mards)
ablative	մարդոյ (mardoy)	մարդոց (mardocʻ)
instrumental	մարդով (mardov)	մարդովք (mardovkʻ)
locative	մարդ (mard)	մարդս (mards)
The dative/locative can also be մարդում (mardum).

Derived terms

աղճկամարդ (ałčkamard)
աղջկամարդ (ałǰkamard)
այծամարդ (aycamard)
անմարդ (anmard)
անմարդաբնակ (anmardabnak)
անմարդագոյն (anmardagoyn)
անմարդաձայն (anmardajayn)
անմարդանամ (anmardanam)
անմարդասէր (anmardasēr)
անմարդասիրելի (anmardasireli)
անմարդասիրութիւն (anmardasirutʻiwn)
անմարդացուցանեմ (anmardacʻucʻanem)
անմարդի (anmardi)
անմարդիմ (anmardim)
անմարդութիւն (anmardutʻiwn)
աշխարհամարդ (ašxarhamard)
աստուածամարդ (astuacamard)
բազմամարդ (bazmamard)
բազմամարդացուցանեմ (bazmamardacʻucʻanem)
բազմամարդի (bazmamardi)
բազմամարդիկ (bazmamardik)
բազմամարդոյ (bazmamardoy)
բազմամարդութիւն (bazmamardutʻiwn)
բազմարդիւն (bazmardiwn)
բարեմարդիկ (baremardik)
բարեմարդութիւն (baremardutʻiwn)
երդումարդ (erdumard)
կիսամարդ (kisamard)
կիսամարդի (kisamardi)
կնամարդ (knamard)
կնամարդի (knamardi)
կողամարդ (kołamard)
մախամարդակ (maxamardak)
մանկամարդ (mankamard)
մարդաբանեմ (mardabanem)
մարդաբար (mardabar)
մարդաբնակ (mardabnak)
մարդաբոյս (mardaboys)
մարդագայլ (mardagayl)
մարդագերի (mardageri)
մարդագերութիւն (mardagerutʻiwn)
մարդագին (mardagin)
մարդագլուխ (mardaglux)
մարդագող (mardagoł)
մարդադատիչ (mardadatičʻ)
մարդադարման (mardadarman)
մարդադաւ (mardadaw)
մարդադաւան (mardadawan)
մարդադաւանութիւն (mardadawanutʻiwn)
մարդադաւութիւն (mardadawutʻiwn)
մարդադէմ (mardadēm)
մարդազգեստ (mardazgest)
մարդազեն (mardazen)
մարդազոհ (mardazoh)
մարդազոհութիւն (mardazohutʻiwn)
մարդաթափ (mardatʻapʻ)
մարդաթիւ (mardatʻiw)
մարդալից (mardalicʻ)
մարդախանձ (mardaxanj)
մարդախանձութիւն (mardaxanjutʻiwn)
մարդախառն (mardaxaṙn)
մարդախիտ (mardaxit)
մարդախնդիր (mardaxndir)
մարդախոհ (mardaxoh)
մարդախողխող (mardaxołxoł)
մարդախոշոշ (mardaxošoš)
մարդածախ (mardacax)
մարդածախութիւն (mardacaxutʻiwn)
մարդածին (mardacin)
մարդակ (mardak)
մարդակեր (mardaker)
մարդակերպ (mardakerp)
մարդակերպեալ (mardakerpeal)
մարդակոյտ (mardakoyt)
մարդակոտոր (mardakotor)
մարդահաճ (mardahač)
մարդահաճեմ (mardahačem)
մարդահաճոյ (mardahačoy)
մարդահաճոյանամ (mardahačoyanam)
մարդահաճոյութիւն (mardahačoyutʻiwn)
մարդահաճութիւն (mardahačutʻiwn)
մարդահասակ (mardahasak)
մարդահարկ (mardahark)
մարդահոյլ (mardahoyl)
մարդաձայն (mardajayn)
մարդաձեւ (mardajew)
մարդամահ (mardamah)
մարդամարտ (mardamart)
մարդամօտ (mardamōt)
մարդանախանձ (mardanaxanj)
մարդանամ (mardanam)
մարդանման (mardanman)
մարդաշահ (mardašah)
մարդաշատ (mardašat)
մարդաշատութիւն (mardašatutʻiwn)
մարդաշէն (mardašēn)
մարդաշնորհ (mardašnorh)
մարդաչափ (mardačʻapʻ)
մարդապաշտ (mardapašt)
մարդապաշտութիւն (mardapaštutʻiwn)
մարդապատկեր (mardapatker)
մարդապետ (mardapet)
մարդապէս (mardapēs)
մարդապուր (mardapur)
մարդառու (mardaṙu)
մարդասանկ (mardasank)
մարդասեր (mardaser)
մարդասէր (mardasēr)
մարդասիրագոյն (mardasiragoyn)
մարդասիրական (mardasirakan)
մարդասիրապէս (mardasirapēs)
մարդասիրեմ (mardasirem)
մարդասիրութիւն (mardasirutʻiwn)
մարդասպան (mardaspan)
մարդասպանեալ (mardaspaneal)
մարդասպանութիւն (mardaspanutʻiwn)
մարդաստան (mardastan)
մարդավաճառ (mardavačaṙ)
մարդավայելուչ (mardavayelučʻ)
մարդավայելչաբար (mardavayelčʻabar)
մարդավայելչապէս (mardavayelčʻapēs)
մարդավայելչութիւն (mardavayelčʻutʻiwn)
մարդավար (mardavar)
մարդավնաս (mardavnas)
մարդատեաց (mardateacʻ)
մարդատեսակ (mardatesak)
մարդատեսիլ (mardatesil)
մարդատեցիկ (mardatecʻik)
մարդատեցութիւն (mardatecʻutʻiwn)
մարդատունկ (mardatunk)
մարդարար (mardarar)
մարդացի (mardacʻi)
մարդացուլ (mardacʻul)
մարդացուցանեմ (mardacʻucʻanem)
մարդաքաղաքացի (mardakʻałakʻacʻi)
մարդաքայլ (mardakʻayl)
մարդելոյզ (mardeloyz)
մարդելուզական (mardeluzakan)
մարդելուզութիւն (mardeluzutʻiwn)
մարդեղութիւն (mardełutʻiwn)
մարդերեւոյթ (marderewoytʻ)
մարդընդել (mardəndel)
մարդիկ (mardik)
մարդկաբար (mardkabar)
մարդկախառն (mardkaxaṙn)
մարդկախոշոշ (mardkaxošoš)
մարդկական (mardkakan)
մարդկակերպ (mardkakerp)
մարդկակերպարան (mardkakerparan)
մարդկակերպեալ (mardkakerpeal)
մարդկահոյլ (mardkahoyl)
մարդկաձայն (mardkajayn)
մարդկամահ (mardkamah)
մարդկային (mardkayin)
մարդկայնաբար (mardkaynabar)
մարդկանամ (mardkanam)
մարդկապէս (mardkapēs)
մարդկապիսաբար (mardkapisabar)
մարդկասերմ (mardkaserm)
մարդկավայելուչ (mardkavayelučʻ)
մարդկավայելչաբար (mardkavayelčʻabar)
մարդկավայելչապէս (mardkavayelčʻapēs)
մարդկեղէն (mardkełēn)
մարդկութիւն (mardkutʻiwn)
մարդկօրէն (mardkōrēn)
մարդկօրինաբար (mardkōrinabar)
մարդկօրինակաբար (mardkōrinakabar)
մարդկօրինակագոյն (mardkōrinakagoyn)
մարդութիւն (mardutʻiwn)
մարդօրէն (mardōrēn)
յոլովամարդ (yolovamard)
նախամարդ (naxamard)
ներմարդական (nermardakan)
ներմարդանամ (nermardanam)
ներմարդկութիւն (nermardkutʻiwn)
ներմարդութիւն (nermardutʻiwn)
շատամարդութիւն (šatamardutʻiwn)
չարամարդ (čʻaramard)
չմարդահաճոյանամ (čʻmardahačoyanam)
չմարդի (čʻmardi)
չմարդկապէս (čʻmardkapēs)
չմարդու (čʻmardu)
չմարդութիւն (čʻmardutʻiwn)
սակաւամարդ (sakawamard)
սակաւամարդութիւն (sakawamardutʻiwn)
սկզբնամարդ (skzbnamard)
վիմարդ (vimard)
վիմարդեայ (vimardeay)
վիշապամարդ (višapamard)
տմարդի (tmardi)
տմարդութիւն (tmardutʻiwn)

Descendants

Armenian: մարդ (mard)

References

Petrosean, Matatʻeay (1879) “մարդ”, in Nor Baṙagirkʻ Hay-Angliarēn [New Dictionary Armenian–English], Venice: S. Lazarus Armenian Academy
Awetikʻean, G., Siwrmēlean, X., Awgerean, M. (1836–1837) “մարդ”, in Nor baṙgirkʻ haykazean lezui [New Dictionary of the Armenian Language] (in Old Armenian), Venice: S. Lazarus Armenian Academy
Ačaṙean, Hračʻeay (1971–1979) “մարդ”, in Hayerēn armatakan baṙaran [Armenian Etymological Dictionary] (in Armenian), 2nd edition, a reprint of the original 1926–1935 seven-volume edition, Yerevan: University Press
Martirosyan, Hrach (2010) Etymological Dictionary of the Armenian Inherited Lexicon (Leiden Indo-European Etymological Dictionary Series; 8), Leiden and Boston: Brill, page 453