նախանձ
Armenian edit
Etymology edit
From Old Armenian նախանձ (naxanj).
Pronunciation edit
- (Eastern Armenian, standard) IPA(key): /naˈχand͡z/ [nɑˈχɑnd͡z] invalid IPA characters (//[])
- (Western Armenian, standard) IPA(key): /naˈχant͡s/ [nɑˈχɑnt͡sʰ] invalid IPA characters (//[])
Audio (Eastern Armenian) (file)
Noun edit
նախանձ • (naxanj)
Declension edit
i-type, inanimate (Eastern Armenian)
| singular | plural | |||
|---|---|---|---|---|
| nominative | նախանձ (naxanj) | նախանձներ (naxanjner) | ||
| dative | նախանձի (naxanji) | նախանձների (naxanjneri) | ||
| ablative | նախանձից (naxanjicʻ) | նախանձներից (naxanjnericʻ) | ||
| instrumental | նախանձով (naxanjov) | նախանձներով (naxanjnerov) | ||
| locative | նախանձում (naxanjum) | նախանձներում (naxanjnerum) | ||
| definite forms | ||||
| nominative | նախանձը/նախանձն (naxanjə/naxanjn) | նախանձները/նախանձներն (naxanjnerə/naxanjnern) | ||
| dative | նախանձին (naxanjin) | նախանձներին (naxanjnerin) | ||
| 1st person possessive forms (my) | ||||
| nominative | նախանձս (naxanjs) | նախանձներս (naxanjners) | ||
| dative | նախանձիս (naxanjis) | նախանձներիս (naxanjneris) | ||
| ablative | նախանձիցս (naxanjicʻs) | նախանձներիցս (naxanjnericʻs) | ||
| instrumental | նախանձովս (naxanjovs) | նախանձներովս (naxanjnerovs) | ||
| locative | նախանձումս (naxanjums) | նախանձներումս (naxanjnerums) | ||
| 2nd person possessive forms (your) | ||||
| nominative | նախանձդ (naxanjd) | նախանձներդ (naxanjnerd) | ||
| dative | նախանձիդ (naxanjid) | նախանձներիդ (naxanjnerid) | ||
| ablative | նախանձիցդ (naxanjicʻd) | նախանձներիցդ (naxanjnericʻd) | ||
| instrumental | նախանձովդ (naxanjovd) | նախանձներովդ (naxanjnerovd) | ||
| locative | նախանձումդ (naxanjumd) | նախանձներումդ (naxanjnerumd) | ||
Adjective edit
նախանձ • (naxanj) (superlative ամենանախանձ)
Declension edit
nominalized, i-type (Eastern Armenian)
| singular | plural | |||
|---|---|---|---|---|
| nominative | նախանձ (naxanj) | նախանձներ (naxanjner) | ||
| dative | նախանձի (naxanji) | նախանձների (naxanjneri) | ||
| ablative | նախանձից (naxanjicʻ) | նախանձներից (naxanjnericʻ) | ||
| instrumental | նախանձով (naxanjov) | նախանձներով (naxanjnerov) | ||
| locative | նախանձում (naxanjum) | նախանձներում (naxanjnerum) | ||
| definite forms | ||||
| nominative | նախանձը/նախանձն (naxanjə/naxanjn) | նախանձները/նախանձներն (naxanjnerə/naxanjnern) | ||
| dative | նախանձին (naxanjin) | նախանձներին (naxanjnerin) | ||
| 1st person possessive forms (my) | ||||
| nominative | նախանձս (naxanjs) | նախանձներս (naxanjners) | ||
| dative | նախանձիս (naxanjis) | նախանձներիս (naxanjneris) | ||
| ablative | նախանձիցս (naxanjicʻs) | նախանձներիցս (naxanjnericʻs) | ||
| instrumental | նախանձովս (naxanjovs) | նախանձներովս (naxanjnerovs) | ||
| locative | նախանձումս (naxanjums) | նախանձներումս (naxanjnerums) | ||
| 2nd person possessive forms (your) | ||||
| nominative | նախանձդ (naxanjd) | նախանձներդ (naxanjnerd) | ||
| dative | նախանձիդ (naxanjid) | նախանձներիդ (naxanjnerid) | ||
| ablative | նախանձիցդ (naxanjicʻd) | նախանձներիցդ (naxanjnericʻd) | ||
| instrumental | նախանձովդ (naxanjovd) | նախանձներովդ (naxanjnerovd) | ||
| locative | նախանձումդ (naxanjumd) | նախանձներումդ (naxanjnerumd) | ||
Related terms edit
- նախանձել (naxanjel)
Old Armenian edit
Etymology edit
The origin is uncertain.
Noun edit
նախանձ • (naxanj)
- jealousy, envy
- առ նախանձու ― aṙ naxanju ― enviously, invidiously
- նախանձ կրել յումեքէ ― naxanj krel yumekʻē ― to be envied
- նախանձու մաշիլ ― naxanju mašil ― to pine away with envy, to be eaten up with envy
- ի նախանձ բարկութեան բրդիլ ― i naxanj barkutʻean brdil ― to burst with envy
- նախանձ առնուլ, բերել, ի նախանձ բերիլ, մտանել ― naxanj aṙnul, berel, i naxanj beril, mtanel ― to envy, to be envious of, to grow jealous, to bear envy
- նախանձ արկանել յոք, ի նախանձ ածել զոք ― naxanj arkanel yokʻ, i naxanj acel zokʻ ― to fill with jealousy or envy
- ի նախանձ գրգռել զոք ― i naxanj grgṙel zokʻ ― to arouse the jealousy of, to create envy
- վառիլ նախանձու ընդ ― vaṙil naxanju ənd ― to become jealous
- ի նախանձ վառիլ ընդ ումեք ― i naxanj vaṙil ənd umekʻ ― to be jealous of
- rancour, hatred
- խնդրել զնախանձ ― xndrel znaxanj ― to revenge, to take vengeance
- emulation, rivalry
- նախանձ առնուլ, բերել, ի նախանձ բերիլ, մտանել ― naxanj aṙnul, berel, i naxanj beril, mtanel ― to rival, to vie with
- նախանձ արկանել յոք, ի նախանձ ածել զոք ― naxanj arkanel yokʻ, i naxanj acel zokʻ ― to move, excite or provoke to emulation
- նախանձ դնել ― naxanj dnel ― to emulate, to rival
- ի նախանձ նմանութեան ուրուք կրթիլ ― i naxanj nmanutʻean urukʻ krtʻil ― to emulate a person, to desire to imitate him
- նախանձ առաքինութեան դնել ընդ ումեք ― naxanj aṙakʻinutʻean dnel ənd umekʻ ― to desire to emulate a person's virtues
- zeal, fervour, warmth
- տիրասէր նախանձ ― tirasēr naxanj ― attachment, affection; zeal
- նախանձ առնել ― naxanj aṙnel ― to fascinate, to charm, to bewitch, to cast a spell on
- ո՜ անմիտ գաղատացիք, ո՞ նախանձ արար զձեզ ― o! anmit gałatacʻikʻ, o? naxanj arar zjez ― o foolish Galatians, who hath bewitched you?
Declension edit
u-type
Derived terms edit
- աննախանձ (annaxanj)
- աննախանձաբար (annaxanjabar)
- աննախանձապէս (annaxanjapēs)
- աննախանձաւորութիւն (annaxanjaworutʻiwn)
- աննախանձելի (annaxanjeli)
- աննախանձոտ (annaxanjot)
- աննախանձութիւն (annaxanjutʻiwn)
- աստուածանախանձ (astuacanaxanj)
- արժանանախանձ (aržananaxanj)
- արիւնախանձ (ariwnaxanj)
- բարենախանձ (barenaxanj)
- բարենախանձեալ (barenaxanjeal)
- գետնանախանձ (getnanaxanj)
- գետնանախանձութիւն (getnanaxanjutʻiwn)
- դիւրանախանձ (diwranaxanj)
- երկրանախանձ (erkranaxanj)
- ինքնանախանձ (inkʻnanaxanj)
- հեղձանախանձ (hełjanaxanj)
- հոմանախանձորդ (homanaxanjord)
- մարդանախանձ (mardanaxanj)
- մոլենախանձ (molenaxanj)
- յորդանախանձ (yordanaxanj)
- նախանձաբեկ (naxanjabek)
- նախանձաբեկիմ (naxanjabekim)
- նախանձաբեկութիւն (naxanjabekutʻiwn)
- նախանձալից (naxanjalicʻ)
- նախանձախնդիր (naxanjaxndir)
- նախանձակից (naxanjakicʻ)
- նախանձակոծութիւն (naxanjakocutʻiwn)
- նախանձամիտ (naxanjamit)
- նախանձայոյզ (naxanjayoyz)
- նախանձառու (naxanjaṙu)
- նախանձասէր (naxanjasēr)
- նախանձարկու (naxanjarku)
- նախանձարկութիւն (naxanjarkutʻiwn)
- նախանձաւոր (naxanjawor)
- նախանձաւորութիւն (naxanjaworutʻiwn)
- նախանձելի (naxanjeli)
- նախանձեցուցանեմ (naxanjecʻucʻanem)
- նախանձընդդէմ (naxanjənddēm)
- նախանձիկ (naxanjik)
- նախանձիմ (naxanjim)
- նախանձկոտ (naxanjkot)
- նախանձողական (naxanjołakan)
- նախանձոտ (naxanjot)
- նախանձորդ (naxanjord)
- նախանձուկ (naxanjuk)
- նմանանախանձ (nmananaxanj)
- չարանախանձ (čʻaranaxanj)
- չարանախանձող (čʻaranaxanjoł)
- չարանախանձութիւն (čʻaranaxanjutʻiwn)
- ստորանախանձ (storanaxanj)
- վատանախանձ (vatanaxanj)
- քինանախանձու (kʻinanaxanju)
Descendants edit
- Armenian: նախանձ (naxanj)
References edit
- Petrosean, Matatʻeay (1879) “նախանձ”, in Nor Baṙagirkʻ Hay-Angliarēn [New Dictionary Armenian–English], Venice: S. Lazarus Armenian Academy
- Awetikʻean, G., Siwrmēlean, X., Awgerean, M. (1836–1837) “նախանձ”, in Nor baṙgirkʻ haykazean lezui [New Dictionary of the Armenian Language] (in Old Armenian), Venice: S. Lazarus Armenian Academy
- Ačaṙean, Hračʻeay (1971–1979) “նախանձ”, in Hayerēn armatakan baṙaran [Armenian Etymological Dictionary] (in Armenian), 2nd edition, a reprint of the original 1926–1935 seven-volume edition, Yerevan: University Press