चित्र

See also: चतुर्, चैत्र, चतुर, and चूतर

Hindi

Etymology

Borrowed from Sanskrit चित्र (citrá).

Pronunciation

• (Delhi Hindi) IPA^(key): /t͡ʃɪt̪.ɾᵊ/

• Audio

  (file)

Noun

चित्र • (citra) m (Urdu spelling چتر)

1. picture

   चित्र दीवार पे लटक रहा है।

   citra dīvār pe laṭak rahā hai.

   The picture is hanging on the wall.

2. photograph

   Synonyms: तस्वीर (tasvīr), फ़ोटो (foṭo)

   इस चित्र को परिवर्द्धित करना पड़ेगा।

   is citra ko parivarddhit karnā paṛegā.

   This photograph has to be enlarged.

3. painting

   यह चित्र मेरी आँखों गड़ गया।

   yah citra merī ā̃khõ gaṛ gayā.

   This painting attracted my eyes.

4. figure, graphic

Declension

Declension of चित्र (masc cons-stem)

	singular	plural
direct	चित्र citra	चित्र citra
oblique	चित्र citra	चित्रों citrõ
vocative	चित्र citra	चित्रो citro

Derived terms

• चित्रकार (citrakār)

References

• Bahri, Hardev (1989) “चित्र”, in Siksarthi Hindi-Angrejhi Sabdakosa [Learners' Hindi-English Dictionary], Delhi: Rajpal & Sons.
• McGregor, Ronald Stuart (1993) “चित्र”, in The Oxford Hindi-English Dictionary, London: Oxford University Press
• Platts, John T. (1884) “चित्र”, in A dictionary of Urdu, classical Hindi, and English, London: W. H. Allen & Co.

Konkani

Etymology

Learned borrowing from Sanskrit चित्र (citra).

Pronunciation

• IPA^(key): [t͡ʃitɾᵊ]

Noun

चित्र • (citra) n (Latin script chitr, Kannada script ಚಿತ್ರ)

1. picture, drawing

References

• Angelus Francis Xavier Maffei (1883) An English-Konkani Dictionary: And A Konkani-English Dictionary‎^[1], Mangalore: Basel Mission Press

Marathi

Etymology

Learned borrowing from Sanskrit चित्र (citra).

Pronunciation

• IPA^(key): /t͡ɕit̪.ɾə/
• Hyphenation: चित्‧र, चि‧त्र
• Rhymes: -ə

Noun

चित्र • (citra) n

1. picture
2. drawing
3. painting
4. photograph

Declension

Declension of चित्र (neut cons-stem)
direct singular	चित्र citra
direct plural	चित्रे, चित्रं citre, citra
	singular एकवचन		plural अनेकवचन
nominative प्रथमा	चित्र citra		चित्रे, चित्रं citre, citra
oblique सामान्यरूप	चित्रा citrā		चित्रां- citrān-
acc. / dative द्वितीया / चतुर्थी	चित्राला citrālā		चित्रांना citrānnā
ergative	चित्राने, चित्रानं citrāne, citrāna		चित्रांनी citrānnī
instrumental	चित्राशी citrāśī		चित्रांशी citrānśī
locative सप्तमी	चित्रात citrāt		चित्रांत citrāt
vocative संबोधन	चित्रा citrā		चित्रांनो citrānno
Oblique Note: The oblique case precedes all postpositions. There is no space between the stem and the postposition. Locative Note: -त (-ta) is a postposition.

Genitive declension of चित्र (neut cons-stem)
	masculine object पुल्लिंगी कर्म		feminine object स्त्रीलिंगी कर्म		neuter object नपुसकलिंगी कर्म		oblique सामान्यरूप
	singular एकवचन	plural अनेकवचन	singular एकवचन	plural अनेकवचन	singular* एकवचन	plural अनेकवचन
singular subject एकवचनी कर्ता	चित्राचा citrāċā	चित्राचे citrāċe	चित्राची citrācī	चित्राच्या citrācā	चित्राचे, चित्राचं citrāċe, citrāċa	चित्राची citrācī	चित्राच्या citrācā
plural subject अनेकवचनी कर्ता	चित्रांचा citrānċā	चित्रांचे citrānċe	चित्रांची citrāñcī	चित्रांच्या citrāncā	चित्रांचे, चित्रांचं citrānċe, citrānċa	चित्रांची citrāñcī	चित्रांच्या citrāñcā
* Note: Word-final ए (e) in neuter words is alternatively written with the anusvara and pronounced as अ (a). Oblique Note: For most postpostions, the oblique genitive can be optionally inserted between the stem and the postposition.

Derived terms

• चित्रकला (citrakalā, “painting, drawing”) (as a subject)
• चित्रकार (citrakār, “painter”)
• चित्रपट (citrapaṭ, “cinema”)
• छायाचित्र (chāyācitra, “photo”)

 

References

• Berntsen, Maxine, “चित्र”, in A Basic Marathi-English Dictionary, New Delhi: American Institute of Indian Studies, 1982-1983.
• Molesworth, James Thomas (1857) “चित्र”, in A dictionary, Marathi and English, Bombay: Printed for government at the Bombay Education Society's Press

Nepali

Etymology

Borrowed from Sanskrit चित्र (citrá).

Pronunciation

• IPA^(key): [t͡sit̪rʌ]
• Phonetic Devanagari: चित्र

Noun

चित्र • (citra)

1. picture, drawing
2. figure, design

Nihali

Noun

चित्र (citra)

1. deer

Sanskrit

Alternative forms

Alternative scripts

• চিত্ৰ (Assamese script)
• ᬘᬶᬢ᭄ᬭ (Balinese script)
• চিত্র (Bengali script)
• 𑰓𑰰𑰝𑰿𑰨 (Bhaiksuki script)
• 𑀘𑀺𑀢𑁆𑀭 (Brahmi script)
• စိတြ (Burmese script)
• ચિત્ર (Gujarati script)
• ਚਿਤ੍ਰ (Gurmukhi script)
• 𑌚𑌿𑌤𑍍𑌰 (Grantha script)
• ꦕꦶꦠꦿ (Javanese script)
• 𑂒𑂱𑂞𑂹𑂩 (Kaithi script)
• ಚಿತ್ರ (Kannada script)
• ចិត្រ (Khmer script)
• ຈິຕ຺ຣ (Lao script)
• ചിത്ര (Malayalam script)
• ᢜᡳᢠᡵᠠ (Manchu script)
• 𑘓𑘱𑘝𑘿𑘨 (Modi script)
• ᢋᠢᢐᠷᠠ᠋ (Mongolian script)
• 𑦳𑧒𑦽𑧠𑧈 (Nandinagari script)
• 𑐔𑐶𑐟𑑂𑐬 (Newa script)
• ଚିତ୍ର (Odia script)
• ꢗꢶꢡ꣄ꢬ (Saurashtra script)
• 𑆖𑆴𑆠𑇀𑆫 (Sharada script)
• 𑖓𑖰𑖝𑖿𑖨 (Siddham script)
• චිත්‍ර (Sinhalese script)
• 𑩡𑩑𑩫 𑪙𑩼 (Soyombo script)
• 𑚏𑚮𑚙𑚶𑚤 (Takri script)
• சித்ர (Tamil script)
• చిత్ర (Telugu script)
• จิตฺร (Thai script)
• ཙི་ཏྲ (Tibetan script)
• 𑒔𑒱𑒞𑓂𑒩 (Tirhuta script)
• 𑨣𑨁𑨙𑩇𑨫 (Zanabazar Square script)

Etymology

From Proto-Indo-Iranian *čitrás (“bright, clear, conspicuous”). Cognate with Avestan 𐬗𐬌𐬚𐬭𐬀 (ciθra, “shining”), Middle Persian 𐭰𐭧𐭫𐭪𐭩 (čihrag, “face”) (whence Persian چهره (čehre) and Turkish çehre (“face”)); outside of Indo-Iranian, compare German heiter (“cheerful, (of weather) fair”).

Pronunciation

• (Vedic) IPA^(key): /t͡ɕit.ɾɐ́/
• (Classical) IPA^(key): /ˈt͡ɕit̪.ɾɐ/

Adjective

चित्र • (citrá) stem

1. bright, conspicuous, visible, clear, loud, distinguished, excellent, brilliant
   • c. 1700 BCE – 1200 BCE, Ṛgveda 01.115.01:

     citráṃ devā́nām úd agād ánīkaṃ
     cákṣur mitrásya váruṇasya agnéḥ
     ā́prā dyā́vāpr̥thivī́ antárikṣaṃ
     sū́rya ātmā́ jágatas tasthúṣaś ca

     The brilliant face of the gods has arisen, the eye of Mitra, Varuṇa, and Agni; he has filled heaven, earth, and the space between: the Sun is the life-breath of both the moving and the still.

2. variegated, spotted, speckled, manifold, various
3. extraordinary, strange, wonderful, surprising

Declension

Masculine a-stem declension of चित्र (citrá)
	Singular	Dual	Plural
Nominative	चित्रः citráḥ	चित्रौ / चित्रा¹ citraú / citrā́¹	चित्राः / चित्रासः¹ citrā́ḥ / citrā́saḥ¹
Vocative	चित्र cítra	चित्रौ / चित्रा¹ cítrau / cítrā¹	चित्राः / चित्रासः¹ cítrāḥ / cítrāsaḥ¹
Accusative	चित्रम् citrám	चित्रौ / चित्रा¹ citraú / citrā́¹	चित्रान् citrā́n
Instrumental	चित्रेण citréṇa	चित्राभ्याम् citrā́bhyām	चित्रैः / चित्रेभिः¹ citraíḥ / citrébhiḥ¹
Dative	चित्राय citrā́ya	चित्राभ्याम् citrā́bhyām	चित्रेभ्यः citrébhyaḥ
Ablative	चित्रात् citrā́t	चित्राभ्याम् citrā́bhyām	चित्रेभ्यः citrébhyaḥ
Genitive	चित्रस्य citrásya	चित्रयोः citráyoḥ	चित्राणाम् citrā́ṇām
Locative	चित्रे citré	चित्रयोः citráyoḥ	चित्रेषु citréṣu
Notes	¹Vedic

Feminine ā-stem declension of चित्रा (citrā́)
	Singular	Dual	Plural
Nominative	चित्रा citrā́	चित्रे citré	चित्राः citrā́ḥ
Vocative	चित्रे cítre	चित्रे cítre	चित्राः cítrāḥ
Accusative	चित्राम् citrā́m	चित्रे citré	चित्राः citrā́ḥ
Instrumental	चित्रया / चित्रा¹ citráyā / citrā́¹	चित्राभ्याम् citrā́bhyām	चित्राभिः citrā́bhiḥ
Dative	चित्रायै citrā́yai	चित्राभ्याम् citrā́bhyām	चित्राभ्यः citrā́bhyaḥ
Ablative	चित्रायाः / चित्रायै² citrā́yāḥ / citrā́yai²	चित्राभ्याम् citrā́bhyām	चित्राभ्यः citrā́bhyaḥ
Genitive	चित्रायाः / चित्रायै² citrā́yāḥ / citrā́yai²	चित्रयोः citráyoḥ	चित्राणाम् citrā́ṇām
Locative	चित्रायाम् citrā́yām	चित्रयोः citráyoḥ	चित्रासु citrā́su
Notes	¹Vedic ²Brāhmaṇas

Neuter a-stem declension of चित्र (citrá)
	Singular	Dual	Plural
Nominative	चित्रम् citrám	चित्रे citré	चित्राणि / चित्रा¹ citrā́ṇi / citrā́¹
Vocative	चित्र cítra	चित्रे cítre	चित्राणि / चित्रा¹ cítrāṇi / cítrā¹
Accusative	चित्रम् citrám	चित्रे citré	चित्राणि / चित्रा¹ citrā́ṇi / citrā́¹
Instrumental	चित्रेण citréṇa	चित्राभ्याम् citrā́bhyām	चित्रैः / चित्रेभिः¹ citraíḥ / citrébhiḥ¹
Dative	चित्राय citrā́ya	चित्राभ्याम् citrā́bhyām	चित्रेभ्यः citrébhyaḥ
Ablative	चित्रात् citrā́t	चित्राभ्याम् citrā́bhyām	चित्रेभ्यः citrébhyaḥ
Genitive	चित्रस्य citrásya	चित्रयोः citráyoḥ	चित्राणाम् citrā́ṇām
Locative	चित्रे citré	चित्रयोः citráyoḥ	चित्रेषु citréṣu
Notes	¹Vedic

Noun

चित्र • (citrá) stem, n

1. shiny object, jewel, ornament, picture

Declension

Neuter a-stem declension of चित्र (citrá)
	Singular	Dual	Plural
Nominative	चित्रम् citrám	चित्रे citré	चित्राणि / चित्रा¹ citrā́ṇi / citrā́¹
Vocative	चित्र cítra	चित्रे cítre	चित्राणि / चित्रा¹ cítrāṇi / cítrā¹
Accusative	चित्रम् citrám	चित्रे citré	चित्राणि / चित्रा¹ citrā́ṇi / citrā́¹
Instrumental	चित्रेण citréṇa	चित्राभ्याम् citrā́bhyām	चित्रैः / चित्रेभिः¹ citraíḥ / citrébhiḥ¹
Dative	चित्राय citrā́ya	चित्राभ्याम् citrā́bhyām	चित्रेभ्यः citrébhyaḥ
Ablative	चित्रात् citrā́t	चित्राभ्याम् citrā́bhyām	चित्रेभ्यः citrébhyaḥ
Genitive	चित्रस्य citrásya	चित्रयोः citráyoḥ	चित्राणाम् citrā́ṇām
Locative	चित्रे citré	चित्रयोः citráyoḥ	चित्रेषु citréṣu
Notes	¹Vedic

Related terms

• केतु (ketú)

Descendants

• Maharastri Prakrit: 𑀘𑀺𑀢𑁆𑀢 (citta)
• Paisaci Prakrit:
  • Punjabi: cittarā (“leopard, panther”), cittā

    Gurmukhi script: ਚਿੱਤਰਾ, ਚਿੱਤਾ

    Shahmukhi script: چترا, چتا

  • Punjabi: ਚਿੱਤਰ (cittar)
• Pali: citta
• Sauraseni Prakrit: 𑀘𑀺𑀢𑁆𑀢 (citta)
• → Assamese: চিত্ৰ (sitro)
• → Bengali: চিত্র (citro)
• → Hindi: चित्र (citra)
• → Malay: citra
  • > Indonesian: citra (inherited)
• → Marathi: चित्र (citra)
• → Nepali: चित्र (citra)
• → Old Javanese: citra
  • > Javanese: ꦕꦶꦠꦿ (citra) (inherited)

References

• Mayrhofer, Manfred (1992) “citi- - citrá”, in Etymologisches Wörterbuch des Altindoarischen [Etymological Dictionary of Old Indo-Aryan]‎^[2] (in German), volume 1, Heidelberg: Carl Winter Universitätsverlag, pages 542-543
• Mayrhofer, Manfred (1992) “CET¹”, in Etymologisches Wörterbuch des Altindoarischen [Etymological Dictionary of Old Indo-Aryan]‎^[3] (in German), volume 1, Heidelberg: Carl Winter Universitätsverlag, pages 548-549
• Monier Williams (1899) “चित्र”, in A Sanskrit–English Dictionary, […], new edition, Oxford: At the Clarendon Press, →OCLC, page 0396, column 1.