वैद्य

See also: विद्या

Hindi edit

Etymology edit

Learned borrowing from Sanskrit वैद्य (vaidya), from Vedic Sanskrit वेद (veda).

Pronunciation edit

(Delhi Hindi) IPA^(key): /ʋɛːd̪.jᵊ/

Noun edit

वैद्य • (vaidya) m (Urdu spelling ویدیہ)

physician, doctor (Ayurvedic medicine)
Synonyms: चिकित्सक (cikitsak), डॉक्टर (ḍŏkṭar), (Arabic medicine) हकीम (hakīm)

यदि आपका स्वास्थ्य सुधर नहीं करता, वैद्य के पास जाना पड़ेगा।
yadi āpkā svāsthya sudhar nahī̃ kartā, vaidya ke pās jānā paṛegā.
If your health does not improve, you will have to visit a doctor.

Declension edit

Declension of वैद्य (masc cons-stem)

	singular	plural
direct	वैद्य vaidya	वैद्य vaidya
oblique	वैद्य vaidya	वैद्यों vaidyõ
vocative	वैद्य vaidya	वैद्यो vaidyo

References edit

Platts, John T. (1884) “वैद्य”, in A dictionary of Urdu, classical Hindi, and English, London: W. H. Allen & Co.

Sanskrit edit

Alternative scripts edit

Alternative scripts

ৱৈদ্য (Assamese script)
ᬯᬿᬤ᭄ᬬ (Balinese script)
বৈদ্য (Bengali script)
𑰪𑰹𑰟𑰿𑰧 (Bhaiksuki script)
𑀯𑁃𑀤𑁆𑀬 (Brahmi script)
ဝဲဒျ (Burmese script)
વૈદ્ય (Gujarati script)
ਵੈਦ੍ਯ (Gurmukhi script)
𑌵𑍈𑌦𑍍𑌯 (Grantha script)
ꦮꦻꦢꦾ (Javanese script)
𑂫𑂶𑂠𑂹𑂨 (Kaithi script)
ವೈದ್ಯ (Kannada script)
វៃទ្យ (Khmer script)
ໄວທ຺ຍ (Lao script)
വൈദ്യ (Malayalam script)
ᠸᠠᡳᡩᠶᠠ (Manchu script)
𑘪𑘺𑘟𑘿𑘧 (Modi script)
ᠸᠧᠧᢑᠶ᠎ᠠ (Mongolian script)
𑧊𑧛𑦿𑧠𑧇 (Nandinagari script)
𑐰𑐿𑐡𑑂𑐫 (Newa script)
ଵୈଦ୍ଯ (Odia script)
ꢮꣀꢣ꣄ꢫ (Saurashtra script)
𑆮𑆽𑆢𑇀𑆪 (Sharada script)
𑖪𑖹𑖟𑖿𑖧 (Siddham script)
වෛද්‍ය (Sinhalese script)
𑩾𑩗𑩭 𑪙𑩻 (Soyombo script)
𑚦𑚳𑚛𑚶𑚣 (Takri script)
வைத்³ய (Tamil script)
వైద్య (Telugu script)
ไวทฺย (Thai script)
ཝཻ་དྱ (Tibetan script)
𑒫𑒻𑒠𑓂𑒨 (Tirhuta script)
𑨭𑨇𑨛𑩇𑨪 (Zanabazar Square script)

Etymology edit

Vrddhi derivative of वेद (veda) with a -य (-ya) extension, from the root विद् (vid).

Pronunciation edit

(Vedic) IPA^(key): /ʋɑːjd.jɐ/
(Classical) IPA^(key): /ˈʋɑjd̪.jɐ/

Adjective edit

वैद्य • (vaidya)

versed in science, learned
relating or belonging to the Vedas, conformable to the Vedas
medical, medicinal, relating to medicine

Declension edit

Masculine a-stem declension of वैद्य (vaidya)
	Singular	Dual	Plural
Nominative	वैद्यः vaidyaḥ	वैद्यौ / वैद्या¹ vaidyau / vaidyā¹	वैद्याः / वैद्यासः¹ vaidyāḥ / vaidyāsaḥ¹
Vocative	वैद्य vaidya	वैद्यौ / वैद्या¹ vaidyau / vaidyā¹	वैद्याः / वैद्यासः¹ vaidyāḥ / vaidyāsaḥ¹
Accusative	वैद्यम् vaidyam	वैद्यौ / वैद्या¹ vaidyau / vaidyā¹	वैद्यान् vaidyān
Instrumental	वैद्येन vaidyena	वैद्याभ्याम् vaidyābhyām	वैद्यैः / वैद्येभिः¹ vaidyaiḥ / vaidyebhiḥ¹
Dative	वैद्याय vaidyāya	वैद्याभ्याम् vaidyābhyām	वैद्येभ्यः vaidyebhyaḥ
Ablative	वैद्यात् vaidyāt	वैद्याभ्याम् vaidyābhyām	वैद्येभ्यः vaidyebhyaḥ
Genitive	वैद्यस्य vaidyasya	वैद्ययोः vaidyayoḥ	वैद्यानाम् vaidyānām
Locative	वैद्ये vaidye	वैद्ययोः vaidyayoḥ	वैद्येषु vaidyeṣu
Notes	¹Vedic

Feminine ā-stem declension of वैद्या (vaidyā)
	Singular	Dual	Plural
Nominative	वैद्या vaidyā	वैद्ये vaidye	वैद्याः vaidyāḥ
Vocative	वैद्ये vaidye	वैद्ये vaidye	वैद्याः vaidyāḥ
Accusative	वैद्याम् vaidyām	वैद्ये vaidye	वैद्याः vaidyāḥ
Instrumental	वैद्यया / वैद्या¹ vaidyayā / vaidyā¹	वैद्याभ्याम् vaidyābhyām	वैद्याभिः vaidyābhiḥ
Dative	वैद्यायै vaidyāyai	वैद्याभ्याम् vaidyābhyām	वैद्याभ्यः vaidyābhyaḥ
Ablative	वैद्यायाः / वैद्यायै² vaidyāyāḥ / vaidyāyai²	वैद्याभ्याम् vaidyābhyām	वैद्याभ्यः vaidyābhyaḥ
Genitive	वैद्यायाः / वैद्यायै² vaidyāyāḥ / vaidyāyai²	वैद्ययोः vaidyayoḥ	वैद्यानाम् vaidyānām
Locative	वैद्यायाम् vaidyāyām	वैद्ययोः vaidyayoḥ	वैद्यासु vaidyāsu
Notes	¹Vedic ²Brāhmaṇas

Neuter a-stem declension of वैद्य (vaidya)
	Singular	Dual	Plural
Nominative	वैद्यम् vaidyam	वैद्ये vaidye	वैद्यानि / वैद्या¹ vaidyāni / vaidyā¹
Vocative	वैद्य vaidya	वैद्ये vaidye	वैद्यानि / वैद्या¹ vaidyāni / vaidyā¹
Accusative	वैद्यम् vaidyam	वैद्ये vaidye	वैद्यानि / वैद्या¹ vaidyāni / vaidyā¹
Instrumental	वैद्येन vaidyena	वैद्याभ्याम् vaidyābhyām	वैद्यैः / वैद्येभिः¹ vaidyaiḥ / vaidyebhiḥ¹
Dative	वैद्याय vaidyāya	वैद्याभ्याम् vaidyābhyām	वैद्येभ्यः vaidyebhyaḥ
Ablative	वैद्यात् vaidyāt	वैद्याभ्याम् vaidyābhyām	वैद्येभ्यः vaidyebhyaḥ
Genitive	वैद्यस्य vaidyasya	वैद्ययोः vaidyayoḥ	वैद्यानाम् vaidyānām
Locative	वैद्ये vaidye	वैद्ययोः vaidyayoḥ	वैद्येषु vaidyeṣu
Notes	¹Vedic

Noun edit

वैद्य • (vaidya) stem, m

a learned man, Pandit
follower of the Vedas, well-versed in the Vedas
an expert
skilled in the art of healing
physician, doctor

Declension edit

Masculine a-stem declension of वैद्य (vaidya)
	Singular	Dual	Plural
Nominative	वैद्यः vaidyaḥ	वैद्यौ / वैद्या¹ vaidyau / vaidyā¹	वैद्याः / वैद्यासः¹ vaidyāḥ / vaidyāsaḥ¹
Vocative	वैद्य vaidya	वैद्यौ / वैद्या¹ vaidyau / vaidyā¹	वैद्याः / वैद्यासः¹ vaidyāḥ / vaidyāsaḥ¹
Accusative	वैद्यम् vaidyam	वैद्यौ / वैद्या¹ vaidyau / vaidyā¹	वैद्यान् vaidyān
Instrumental	वैद्येन vaidyena	वैद्याभ्याम् vaidyābhyām	वैद्यैः / वैद्येभिः¹ vaidyaiḥ / vaidyebhiḥ¹
Dative	वैद्याय vaidyāya	वैद्याभ्याम् vaidyābhyām	वैद्येभ्यः vaidyebhyaḥ
Ablative	वैद्यात् vaidyāt	वैद्याभ्याम् vaidyābhyām	वैद्येभ्यः vaidyebhyaḥ
Genitive	वैद्यस्य vaidyasya	वैद्ययोः vaidyayoḥ	वैद्यानाम् vaidyānām
Locative	वैद्ये vaidye	वैद्ययोः vaidyayoḥ	वैद्येषु vaidyeṣu
Notes	¹Vedic

Derived terms edit

दन्तवैद्य (dantavaidya, “dentist”)
वैद्यक (vaidyaka, “medicinal”)
वैद्यकीय (vaidyakīya)
वैद्यक्रिया (vaidyakriyā, “the business of a physician”)
वैद्यमानिन् (vaidyamānin, “thinking oneself a physician, pretending to be a physician”)
वैद्यराज् (vaidyarāj, “king among physicians”)
वैद्यशास्त्र (vaidyaśāstra, “text-book for physicians, treatise on the preparation of medicines”)
वैद्यायते (vaidyāyate, “become a physician”)

Descendants edit

→ English: vaidya
→ Hindi: वैद्य (vaidya) (learned)
→ Old Javanese: waidya
→ Telugu: వైద్యుడు (vaidyuḍu)

References edit

Monier Williams (1899) “वैद्य”, in A Sanskrit–English Dictionary, […], new edition, Oxford: At the Clarendon Press, →OCLC, page 1022.