zapowiedź
See also: zapowiedz
Old Polish edit
Etymology edit
Inherited from Proto-Slavic *zapovědь. By surface analysis, deverbal from zapowiedzieć. First attested in 1396.
Pronunciation edit
Noun edit
zapowiedź f
- verbal ban (utterance not allowing someone to perform a particular action)
- 1967 [1396], Henryk Kowalewicz, Władysław Kuraszkiewicz, editors, Wielkopolskie roty sądowe XIV-XV wieku, Roty kościańskie, volume III, number 31:
- Czo pobral Micolay Michalowi gego ymene, to pobral s prauem, ysz czangnøl szeme (leg. z ziemie) pres [za]powecz
- [Co pobrał Mikołaj Michałowi jego imienie, to pobrał z prawem, iż ciągnął z ziemie przez [za]powiedź]
- verbal prohibition (utterance not allowing someone to use something)
- 1959 [1396], Henryk Kowalewicz, Władysław Kuraszkiewicz, editors, Wielkopolskie roty sądowe XIV-XV wieku, Roty poznańskie, volume I, number 191:
- Czo Kusz pobral Maczkoui sledze, to pobral po krolewi szapouedzi Prziborofszkemu Janowi
- [Co Kusz pobrał Maćkowi śledzie, to pobrał po krolewy zapowiedzi Przyborowskiemu Janowi]
- seizure for securing one's claims; demanding official seizure to secure one's claims
- Synonyms: zapowiadanie, zapowiedzenie
- 1858 [c. 1408], “Wyroki sądów miejskich czyli ortyle [Urban court rulings i.e. "Ortyls"]”, in Wacław Aleksander Maciejowski, editor, Historia prawodawstw słowiańskich [History of Slavic lawmaking], volume 6, page 102:
- Gdy ktho od wasz przyszyasznykow chcze kv szwyadeczthw (leg. świadectwu) o wszdanye roley albo o wwyazanye, albo o zapowyedz (ab introductione hereditatis, resignatione, arrestatione)..., yako wyelye maczye wszyacz za tho?
- [Gdy kto od was przysiężnikow chce ku świadectwu o wzdanie rolej albo o wwiązanie, albo o zapowiedź (ab introductione hereditatis, resignatione, arrestatione)..., jako wiele macie wziąć za to?]
- (law) act of filing a claim against something
- 1868 [1468], Akta grodzkie i ziemskie z czasów Rzeczypospolitej Polskiej : z archiwum tak zwanego bernardyńskiego we Lwowie w skutek fundacyi śp. Alexandra hr. Stadnickiego[1], volume VI, page 54:
- Nobilis Zaszow[ski]... scultecie in Bukowsko inferius postulavit a domino subiudice... ad inhibicionem al. *zapoyedz
- [Nobilis Zaszow[ski]... scultecie in Bukowsko inferius postulavit a domino subiudice... ad inhibicionem al. zapo[w]iedź]
- act of denying, rejecting; not giving; act of invalidating
- 1868 [1475], Akta grodzkie i ziemskie z czasów Rzeczypospolitej Polskiej : z archiwum tak zwanego bernardyńskiego we Lwowie w skutek fundacyi śp. Alexandra hr. Stadnickiego[2], volume XII, page 368:
- Zophia... et Katherina... per ministerialem... de iure additum ad arestacionem al. na zapowyecz super dominum iudicem et subiudicem Haliciensem, ut non admitterent reformacionem et introductionem ad librum... partem ipsarum maternalem
- [Zophia... et Katherina... per ministerialem... de iure additum ad arestacionem al. na zapowiedź super dominum iudicem et subiudicem Haliciensem, ut non admitterent reformacionem et introductionem ad librum... partem ipsarum maternalem]
- exiling from a country; ban on entry
- 1876 [Fifteenth century], Vatroslav Jagić, editor, Archiv für slavische Philologie[3], volume XXVII, page 265:
- Zapowyedz krolewska interdictum regium
- [Zapowiedź krolewska interdictum regium]
- (Christianity) excommunication
- 1895 [1448–1450], Franciszek Piekosiński, editor, Tłumaczenia polskie statutów ziemskich, Kodeks Świętosławów, page 4:
- Byskvp... flozy (pro slozy) zapowyecz lyvbo interdicht (tollet interdictum) prawem polozoni, tho gest othpusczi wspyewacz y... wrzanth cirkevni czynycz yako pyrzwey
- [Biskup... słoży zapowiedź lubo interdycht (tollet interdictum) prawem położony, to jest otpuści wśpiewać i... urząd cyrkiewny czynić jako pirzwej]
- court; announcement of royal court judgements
- Wokabularz łacińsko-polski, page 527:
- Bannum regium gayny szand vel zapovyecz krolewszka gaynego szandv
- [Bannum regium gajny sąd vel zapowiedź krolewska gajnego sądu]
Related terms edit
adjective
nouns
verbs
- powiedzieć pf, powiadać impf
- zapowiedzieć pf, zapowiadać impf
Descendants edit
- Polish: zapowiedź
References edit
- B. Sieradzka-Baziur, editor (2011–2015), “zapowiedź”, in Słownik pojęciowy języka staropolskiego [Conceptual Dictionary of Old Polish] (in Polish), Kraków: IJP PAN, →ISBN
Polish edit
Etymology edit
Inherited from Old Polish zapowiedź. By surface analysis, deverbal from zapowiedzieć.
Pronunciation edit
Noun edit
zapowiedź f
- announcement; sneak peek, preview (earlier telling of what is to come)
- promise, omen (sign of what's to come)
- Synonyms: prognostyk, przedsionek, omen, zwiastun
- (in the plural, religion) banns (announcement of a forthcoming marriage)
- (obsolete) ban, prohibition
- Synonym: zakaz
- (obsolete) order
Declension edit
Declension of zapowiedź
| singular | plural | |
|---|---|---|
| nominative | zapowiedź | zapowiedzi |
| genitive | zapowiedzi | zapowiedzi |
| dative | zapowiedzi | zapowiedziom |
| accusative | zapowiedź | zapowiedzi |
| instrumental | zapowiedzią | zapowiedziami |
| locative | zapowiedzi | zapowiedziach |
| vocative | zapowiedzi | zapowiedzi |
Related terms edit
adjective
nouns
verbs
- powiedzieć pf, powiadać impf
- zapowiedzieć pf, zapowiadać impf
References edit
Further reading edit
- zapowiedź in Wielki słownik języka polskiego, Instytut Języka Polskiego PAN
- zapowiedź in Polish dictionaries at PWN
- Maria Renata Mayenowa, Stanisław Rospond, Witold Taszycki, Stefan Hrabec, Władysław Kuraszkiewicz (2010-2023) “zapowiedź”, in Słownik Polszczyzny XVI Wieku [A Dictionary of 16th Century Polish]
- Samuel Bogumił Linde (1807–1814) “zapowiedź”, in Słownik języka polskiego[4]
- Aleksander Zdanowicz (1861) “zapowiedź”, in Słownik języka polskiego, Wilno 1861[5]
- J. Karłowicz, A. Kryński, W. Niedźwiedzki, editors (1927), “zapowiedź”, in Słownik języka polskiego[6] (in Polish), volume 8, Warsaw, page 229