լոք
Armenian edit
Etymology edit
From Old Armenian լոք (lokʿ).
Pronunciation edit
- (Eastern Armenian, standard) IPA(key): [lokʰ]
- (Western Armenian, standard) IPA(key): [lokʰ]
Noun edit
լոք • (lokʿ)
Declension edit
i-type, animate (Eastern Armenian)
| singular | plural | |||
|---|---|---|---|---|
| nominative | լոք (lokʿ) | լոքեր (lokʿer) | ||
| dative | լոքի (lokʿi) | լոքերի (lokʿeri) | ||
| ablative | լոքից (lokʿicʿ) | լոքերից (lokʿericʿ) | ||
| instrumental | լոքով (lokʿov) | լոքերով (lokʿerov) | ||
| locative | — | — | ||
| definite forms | ||||
| nominative | լոքը/լոքն (lokʿə/lokʿn) | լոքերը/լոքերն (lokʿerə/lokʿern) | ||
| dative | լոքին (lokʿin) | լոքերին (lokʿerin) | ||
| 1st person possessive forms (my) | ||||
| nominative | լոքս (lokʿs) | լոքերս (lokʿers) | ||
| dative | լոքիս (lokʿis) | լոքերիս (lokʿeris) | ||
| ablative | լոքիցս (lokʿicʿs) | լոքերիցս (lokʿericʿs) | ||
| instrumental | լոքովս (lokʿovs) | լոքերովս (lokʿerovs) | ||
| locative | — | — | ||
| 2nd person possessive forms (your) | ||||
| nominative | լոքդ (lokʿd) | լոքերդ (lokʿerd) | ||
| dative | լոքիդ (lokʿid) | լոքերիդ (lokʿerid) | ||
| ablative | լոքիցդ (lokʿicʿd) | լոքերիցդ (lokʿericʿd) | ||
| instrumental | լոքովդ (lokʿovd) | լոքերովդ (lokʿerovd) | ||
| locative | — | — | ||
Old Armenian edit
Etymology edit
The origin is unknown.
Note that Karabakh dialect լօ̈քյ (lökʿy)[1] and Georgian ლოქო (loko)[2] mean both "catfish" and "sluggish, clumsy, doltish", the latter sense being comparable to Chagatai لوك (lük, “fat, heavy; one-humped camel”),[3] Turkish lök (“heavy, awkward; male camel”),[4] Persian لوک (lok, “a sort of burden-bearing camel having very little hair; weak, silly, mean, contemptible; one who crawls on hands and knees”).[5][6] Note also Georgian ლოხი (loxi, “unidentified large salmon-like fish; (in Javakheti) lazy, idle”),[7] Khotorjur Armenian լոխո (loxo, “sluggish”).[8]
Possibly related to Kazakh лақа (laqa), Uzbek laqqa / лаққа (laqqa), Karakalpak ылақа (ylaqa), Turkmen лакга / lakga, Azerbaijani naqqa, naxa, Tajik лаққа (laqqa), Mongolian лах (lax, “catfish”) and various other Eurasian names for large fish.[9][10][11]
Catfish is found in the river Araks and other rivers of the Ararat Plain. It is the largest fish of Armenia.
Noun edit
լոք • (lokʿ)
- wels catfish, sheatfish, Silurus glanis
- 7th century, Anania Širakacʿi, Yałags harcʿman ew lucman [On Questions and Solutions] Exercise 10:[12]
- Լոք (var. լոկ) մի կալան ի Մարմետի ի գետն յԵրասխ․ եւ ես կշռեցի զնա եւ գտաւ գլուխն չորս մասն ամենայն կշռոյն եւ տուտն Զ, եւ մէջքն ՃԽ լիտր։ Արդ գիտեա՛, թէ ընդ ամենայն քանի՞ լիտր էր։
- Lokʿ (var. lok) mi kalan i Marmeti i getn yErasx; ew es kšṙecʿi zna ew gtaw gluxn čʿors masn amenayn kšṙoyn ew tutn Z, ew mēǰkʿn ČX litr. Ard giteá, tʿē ənd amenayn kʿani? litr ēr.
- They caught a catfish in Marmet in the river Araxes; I weighed it and the head was the fourth part of the total weight and the tail the sixth [part] and the middle part [was] 140 լիտր (litr). Now find out how many լիտր (litr) was it in total.
- Լոք (var. լոկ) մի կալան ի Մարմետի ի գետն յԵրասխ․ եւ ես կշռեցի զնա եւ գտաւ գլուխն չորս մասն ամենայն կշռոյն եւ տուտն Զ, եւ մէջքն ՃԽ լիտր։ Արդ գիտեա՛, թէ ընդ ամենայն քանի՞ լիտր էր։
- 7th century, Anania Širakacʿi, Yałags harcʿman ew lucman [On Questions and Solutions] Solution of Exercise 10:[13]
- 8th century, Stepʿannos Siwnecʿi, Meknutʿiwn Kʿerakanin [Commentary on Grammar] :[14]
- Իսկ առասական է, այսինքն, տեսակաւոր անուն, որ զհասարակական ինչ էութիւն ասէ, որպէս մարդ կամ ձի կամ ոչխար կամ արջառ եւ այսպիսիք ամենայն ազգ կենդանեաց, աճականաց, եւ անաճից։ Եւ վասն այնորիկ ասէ հասարակական զայսոսիկ, զի ի սոցանէ բաժանին մի մի անհատ գոյացութիւնք՝ Մարկոս, Ադամ, հայր, որդի, թոռն, խնձորի, տանձի, մանուշակ, շուշան, տլփին, սղոցն, դալն, լոքն, բիլն, կապոյտն, ովկի<ա>ն։ Իսկ սեռականաւ իմն այս ի բազումս կոտորի, որք են առասականք, եւ այսք են սեռքն․ կենդանի, տունկ, բոյս, ոչ կենդանի, աճական, անաճ, ցամաքային, ջրային, երկնային, հրային, աւդային, թեւաւոր, թռչուն, գազան, չորքոտանի, սողուն, լուղակ, զեռուն, խոտաբուտ, ձեռնընդեղ, վայրենի, քանզի ամենեքին սոքա ի բազում տեսակս բաժանին, զորս առասական ասէ։
- Isk aṙasakan ē, aysinkʿn, tesakawor anun, or zhasarakakan inčʿ ēutʿiwn asē, orpēs mard kam ji kam očʿxar kam arǰaṙ ew ayspisikʿ amenayn azg kendaneacʿ, ačakanacʿ, ew anačicʿ. Ew vasn aynorik asē hasarakakan zaysosik, zi i socʿanē bažanin mi mi anhat goyacʿutʿiwnkʿ, Markos, Adam, hayr, ordi, tʿoṙn, xnjori, tanji, manušak, šušan, tlpʿin, słocʿn, daln, lokʿn, biln, kapoytn, ovki<ա>n. Isk seṙakanaw imn ays i bazums kotori, orkʿ en aṙasakankʿ, ew ayskʿ en seṙkʿn; kendani, tunk, boys, očʿ kendani, ačakan, anač, cʿamakʿayin, ǰrayin, erknayin, hrayin, awdayin, tʿewawor, tʿṙčʿun, gazan, čʿorkʿotani, sołun, lułak, zeṙun, xotabut, jeṙnəndeł, vayreni, kʿanzi amenekʿin sokʿa i bazum tesaks bažanin, zors aṙasakan asē.
- Իսկ առասական է, այսինքն, տեսակաւոր անուն, որ զհասարակական ինչ էութիւն ասէ, որպէս մարդ կամ ձի կամ ոչխար կամ արջառ եւ այսպիսիք ամենայն ազգ կենդանեաց, աճականաց, եւ անաճից։ Եւ վասն այնորիկ ասէ հասարակական զայսոսիկ, զի ի սոցանէ բաժանին մի մի անհատ գոյացութիւնք՝ Մարկոս, Ադամ, հայր, որդի, թոռն, խնձորի, տանձի, մանուշակ, շուշան, տլփին, սղոցն, դալն, լոքն, բիլն, կապոյտն, ովկի<ա>ն։ Իսկ սեռականաւ իմն այս ի բազումս կոտորի, որք են առասականք, եւ այսք են սեռքն․ կենդանի, տունկ, բոյս, ոչ կենդանի, աճական, անաճ, ցամաքային, ջրային, երկնային, հրային, աւդային, թեւաւոր, թռչուն, գազան, չորքոտանի, սողուն, լուղակ, զեռուն, խոտաբուտ, ձեռնընդեղ, վայրենի, քանզի ամենեքին սոքա ի բազում տեսակս բաժանին, զորս առասական ասէ։
Descendants edit
References edit
- ^ Sargsyan, Armen Yu. (2013) “լօք”, in Ġarabaġi barbaṙi baṙaran [Dictionary of Karabakh Dialect] (in Armenian), Yerevan: Edit Print, →ISBN, page 257b
- ^ Rayfield, Donald, editor (2006), “ლოქო”, in A Comprehensive Georgian–English Dictionary[1], London: Garnett Press
- ^ Courteille, Abel Pavet de (1870) “լոք”, in Dictionnaire turk-oriental [Eastern Turkic Dictionary][2] (in French), Paris: Imprimerie Impériale, page 494
- ^ Nişanyan, Sevan (2002–) “lök”, in Nişanyan Sözlük
- ^ Steingass, Francis Joseph (1892) “لوك”, in A Comprehensive Persian–English dictionary, London: Routledge & K. Paul, page 1132
- ^ Doerfer, Gerhard (1975) Türkische und mongolische Elemente im Neupersischen [Turkic and Mongolian Elements in New Persian] (Akademie der Wissenschaften und der Literatur: Veröffentlichungen der Orientalischen Kommission; 21)[3] (in German), volume IV, Wiesbaden: Franz Steiner Verlag, pages 18–19
- ^ Rayfield, Donald, editor (2006), “ლოხი”, in A Comprehensive Georgian–English Dictionary[4], London: Garnett Press
- ^ Sargsyan, Artem et al., editors (2002), “լոք”, in Hayocʿ lezvi barbaṙayin baṙaran [Dialectal Dictionary of the Armenian Language] (in Armenian), volume II, Yerevan: Hayastan, page 240a
- ^ Lindberg, G. U., Gerd, A. S. (1972) Slovarʹ nazvanij presnovodnyx ryb SSSR na jazykax narodov SSSR i jevropejskix stran na jazykax narodov SSSR i jevropejskix stran [Dictionary of the names of freshwater fish of the USSR on the languages of the peoples of the USSR and European countries] (in Russian), Leningrad: Nauka, § 14.2.1, pages 210–211
- ^ Tenišev E. R., editor (1984), Sravnitelʹno-istoričeskaja grammatika tjurkskix jazykov: Fonetika [Comparative Historical Grammar of Turkic Languages: Phonology] (in Russian), volume I, Moscow: Nauka, page 346
- ^ Starostin, Sergei, Dybo, Anna, Mudrak, Oleg (2003) “*lak`a ( ~ -k-)”, in Etymological dictionary of the Altaic languages (Handbuch der Orientalistik; VIII.8), Leiden, New York, Köln: E.J. Brill
- ^ Abrahamyan, A. G. (1944) Anania Širakacʿu matenagrutʿyunə [The writings of Anania Shirakatsi][5] (in Armenian), Yerevan: Matenadaran Press, pages 228–229
- ^ Abrahamyan, A. G. (1944) Anania Širakacʿu matenagrutʿyunə [The writings of Anania Shirakatsi][6] (in Armenian), Yerevan: Matenadaran Press, page 231
- ^ Adoncʿ, Nikoġayos (2008) Erker. hat. G., Hayerenagitakan usumnasirutʿyunner [Works. Volume III, Armenian Language Studies][7] (in Armenian), Yerevan: University Press, pages 207–208
Further reading edit
- Ačaṙean, Hračʿeay (1973) “լոք”, in Hayerēn armatakan baṙaran [Armenian Etymological Dictionary] (in Armenian), 2nd edition, a reprint of the original 1926–1935 seven-volume edition, volume II, Yerevan: University Press, page 305ab, misidentifying with cuttlefish, considering the origin unknown
- Ananyan, Vaxtʿang (1975) Hayastani kendanakan ašxarhə [The fauna of Armenia] (in Armenian), volume V, Yerevan: Hayastan, pages 282–297
- Awetikʿean, G., Siwrmēlean, X., Awgerean, M. (1836) “լոք”, in Nor baṙgirkʿ haykazean lezui [New Dictionary of the Armenian Language] (in Old Armenian), volume I, Venice: S. Lazarus Armenian Academy, page 904a, misidentifying with cuttlefish
- Dadikyan, M. G. (1971) Hayastani jknerə [The Fish of Armenia][8] (in Armenian), Yerevan: Academy Press, pages 201–203, 212
- Dalʹ, S. K. (1954) Životnyj mir Armjanskoj SSR. Tom I. Pozvonočnyje životnyje [The Fauna of Armenian SSR. Volume I. Vertebrate animals] (in Russian), Yerevan: Academy Press, page 311
- J̌ahukyan, Geworg (2010) “լոք”, in Vahan Sargsyan, editor, Hayeren stugabanakan baṙaran [Armenian Etymological Dictionary] (in Armenian), Yerevan: Asoghik, page 304a, considering the origin unknown~
- Kerestedjian, Bedros (1945) “լօքօ”, in Kerest Haig, editor, Étude philologique et lexicographique de 6000 mots et noms arméniens avec des comparaisons de 100.000 mots de 900 langues et des données historiques et géographiques[9] (in French), London: Bernard Quaritch Ltd., page 171
- Ġazarean, Ṙ. S. (2000) “լոք”, in Tʿosunean G. B., editor, Grabari baṙaran [Dictionary of Old Armenian] (in Armenian), volume I, Yerevan: University Press, page 543b