հանրագիտարան
Armenian
editEtymology
editFrom հանուր (hanur, “universal, general”) + -ա- (-a-) + գիտեմ (gitem, “I know”) + -արան (-aran, “-arium”). The first attestation is from 1868.[1] հանրագէտ (hanragēt), հանրագիտական (hanragitakan, “encyclopedic”) are from 1861.[2]
Pronunciation
edit- (Eastern Armenian) IPA(key): /hɑnɾɑɡitɑˈɾɑn/, [hɑnɾɑɡitɑɾɑ́n]
- (Western Armenian) IPA(key): /hɑnɾɑkidɑˈɾɑn/, [hɑnɾɑkʰidɑɾɑ́n]
Audio (Eastern Armenian): (file)
Noun
editհանրագիտարան • (hanragitaran)
- encyclopedia
- 1868, Victor Hugo, translated by Grigor Čʻilinkirean, Les Misérables, volume V, Constantinople, page 70:
- Կարդինալը […] իւր յատկութիւնն էր Հանրագիտարանը ատել եւ գնդախաղ խաղալ
- Kardinalə […] iwr yatkutʻiwnn ēr Hanragitaranə atel ew gndaxaġ xaġal
- The Cardinal […] his specialty was a hatred of the Encyclopaedia, and a play at billiards
- 1987, Soviet Armenian Encyclopedia volume 13:
- 1967-ից գործում է Հայկական սովետական հանրագիտարանի գլխ. խմբագրությունը։
- 1967-icʻ gorcum ē Haykakan sovetakan hanragitarani glx. xmbagrutʻyunə.
- The chief editorial board of the Armenian Soviet Encyclopedia operates since 1967.
- 1967-ից գործում է Հայկական սովետական հանրագիտարանի գլխ. խմբագրությունը։
- 2003, Azg (daily newspaper) July 18:
- Յուրաքանչյուր ընտանիք պատիվ էր համարում եւ անհրաժեշտություն՝ իր տան գրադարանում ունենալ հանրագիտարանի հրատարակությունները: Չնայած հանրագիտարանային գրականություն (տեղեկատու, բառարաններ եւ այլն) ստեղծելու մեր ժողովրդի հարուստ ավանդույթներին, Հայկական հանրագիտարանն առաջին անգամ ընթերցողին ներկայացավ իբրեւ համապարփակ, լրջորեն մշակված հայերեն գիտական տեղեկատու (անշուշտ, ինչ-ինչ առումներով տեղի տալով ժամանակի գաղափարախոսությանը)։
- Yurakʻančʻyur əntanikʻ pativ ēr hamarum ew anhražeštutʻyun, ir tan gradaranum unenal hanragitarani hratarakutʻyunnerə: Čʻnayac hanragitaranayin grakanutʻyun (teġekatu, baṙaranner ew ayln) steġcelu mer žoġovrdi harust avanduytʻnerin, Haykakan hanragitarann aṙaǰin angam əntʻercʻoġin nerkayacʻav ibrew hamaparpʻak, lrǰoren mšakvac hayeren gitakan teġekatu (anšušt, inčʻ-inčʻ aṙumnerov teġi talov žamanaki gaġapʻaraxosutʻyanə).
- Every family considered it an honor and a necessity to have the publications of the encyclopedia in its home library. Despite the rich tradition of our people in creating encyclopedic literature (references, dictionaries, etc.), the [Soviet] Armenian encyclopedia presented itself to the reader for the first time as a comprehensive, seriously edited scientific reference in Armenian (of course, in some respects giving its due to the ideology of the time).
- Յուրաքանչյուր ընտանիք պատիվ էր համարում եւ անհրաժեշտություն՝ իր տան գրադարանում ունենալ հանրագիտարանի հրատարակությունները: Չնայած հանրագիտարանային գրականություն (տեղեկատու, բառարաններ եւ այլն) ստեղծելու մեր ժողովրդի հարուստ ավանդույթներին, Հայկական հանրագիտարանն առաջին անգամ ընթերցողին ներկայացավ իբրեւ համապարփակ, լրջորեն մշակված հայերեն գիտական տեղեկատու (անշուշտ, ինչ-ինչ առումներով տեղի տալով ժամանակի գաղափարախոսությանը)։
Declension
edit| i-type, inanimate (Eastern Armenian) | ||||
|---|---|---|---|---|
| singular | plural | |||
| nominative | հանրագիտարան (hanragitaran) | հանրագիտարաններ (hanragitaranner) | ||
| dative | հանրագիտարանի (hanragitarani) | հանրագիտարանների (hanragitaranneri) | ||
| ablative | հանրագիտարանից (hanragitaranicʻ) | հանրագիտարաններից (hanragitarannericʻ) | ||
| instrumental | հանրագիտարանով (hanragitaranov) | հանրագիտարաններով (hanragitarannerov) | ||
| locative | հանրագիտարանում (hanragitaranum) | հանրագիտարաններում (hanragitarannerum) | ||
| definite forms | ||||
| nominative | հանրագիտարանը/հանրագիտարանն (hanragitaranə/hanragitarann) | հանրագիտարանները/հանրագիտարաններն (hanragitarannerə/hanragitarannern) | ||
| dative | հանրագիտարանին (hanragitaranin) | հանրագիտարաններին (hanragitarannerin) | ||
| 1st person possessive forms (my) | ||||
| nominative | հանրագիտարանս (hanragitarans) | հանրագիտարաններս (hanragitaranners) | ||
| dative | հանրագիտարանիս (hanragitaranis) | հանրագիտարաններիս (hanragitaranneris) | ||
| ablative | հանրագիտարանիցս (hanragitaranicʻs) | հանրագիտարաններիցս (hanragitarannericʻs) | ||
| instrumental | հանրագիտարանովս (hanragitaranovs) | հանրագիտարաններովս (hanragitarannerovs) | ||
| locative | հանրագիտարանումս (hanragitaranums) | հանրագիտարաններումս (hanragitarannerums) | ||
| 2nd person possessive forms (your) | ||||
| nominative | հանրագիտարանդ (hanragitarand) | հանրագիտարաններդ (hanragitarannerd) | ||
| dative | հանրագիտարանիդ (hanragitaranid) | հանրագիտարաններիդ (hanragitarannerid) | ||
| ablative | հանրագիտարանիցդ (hanragitaranicʻd) | հանրագիտարաններիցդ (hanragitarannericʻd) | ||
| instrumental | հանրագիտարանովդ (hanragitaranovd) | հանրագիտարաններովդ (hanragitarannerovd) | ||
| locative | հանրագիտարանումդ (hanragitaranumd) | հանրագիտարաններումդ (hanragitarannerumd) | ||
Related terms
edit- հանրագետ (hanraget)
- հանրագիտություն (hanragitutʻyun)
- հանրագիտական (hanragitakan)
References
edit- ^ Navoyan, Ṙafik (2011) “հանրագիտարան”, in Aknarkner 19-rd dari 50–80-akan tʻtʻ. ašxarhabaryan norakazmutʻyunneri usumnasirutʻyan. Baṙaran [Studies on Ashkharhabar Neologisms of the 50–80s of the 19th Century. A Dictionary] (in Armenian), Yerevan: Limush, →ISBN, page 160
- ^ Galfayean, Ambrosios (1861) “հանրագէտ”, in Baṙgirkʻ hay-gałłiarēn [Armenian–French Dictionary], Paris: Librairie de L. Hachette et Cie., page 527a