खनित्रिम

Sanskrit

Alternative scripts

Alternative scripts

• খনিত্ৰিম (Assamese script)
• ᬔᬦᬶᬢ᭄ᬭᬶᬫ (Balinese script)
• খনিত্রিম (Bengali script)
• 𑰏𑰡𑰰𑰝𑰿𑰨𑰰𑰦 (Bhaiksuki script)
• 𑀔𑀦𑀺𑀢𑁆𑀭𑀺𑀫 (Brahmi script)
• ခနိတြိမ (Burmese script)
• ખનિત્રિમ (Gujarati script)
• ਖਨਿਤ੍ਰਿਮ (Gurmukhi script)
• 𑌖𑌨𑌿𑌤𑍍𑌰𑌿𑌮 (Grantha script)
• ꦑꦤꦶꦠꦿꦶꦩ (Javanese script)
• 𑂎𑂢𑂱𑂞𑂹𑂩𑂱𑂧 (Kaithi script)
• ಖನಿತ್ರಿಮ (Kannada script)
• ខនិត្រិម (Khmer script)
• ຂນິຕ຺ຣິມ (Lao script)
• ഖനിത്രിമ (Malayalam script)
• ᡘᠠᠨᡳᢠᡵᡳᠮᠠ (Manchu script)
• 𑘏𑘡𑘱𑘝𑘿𑘨𑘱𑘦 (Modi script)
• ᠻᠠᠨᠢᢐᠷᠢᠮᠠ᠋ (Mongolian script)
• 𑦯𑧁𑧒𑦽𑧠𑧈𑧒𑧆 (Nandinagari script)
• 𑐏𑐣𑐶𑐟𑑂𑐬𑐶𑐩 (Newa script)
• ଖନିତ୍ରିମ (Odia script)
• ꢓꢥꢶꢡ꣄ꢬꢶꢪ (Saurashtra script)
• 𑆒𑆤𑆴𑆠𑇀𑆫𑆴𑆩 (Sharada script)
• 𑖏𑖡𑖰𑖝𑖿𑖨𑖰𑖦 (Siddham script)
• ඛනිත්‍රිම (Sinhalese script)
• 𑩝𑩯𑩑𑩫 𑪙𑩼𑩑𑩴 (Soyombo script)
• 𑚋𑚝𑚮𑚙𑚶𑚤𑚮𑚢 (Takri script)
• க²நித்ரிம (Tamil script)
• ఖనిత్రిమ (Telugu script)
• ขนิตฺริม (Thai script)
• ཁ་ནི་ཏྲི་མ (Tibetan script)
• 𑒐𑒢𑒱𑒞𑓂𑒩𑒱𑒧 (Tirhuta script)
• 𑨌𑨝𑨁𑨙𑩇𑨫𑨁𑨢 (Zanabazar Square script)

Etymology

From खनित्र (khanítra, “digging tool”) +‎ -इम (-ima).

Pronunciation

• (Rigvedic) IPA^(key): /kʰɐ.n̪ít̪.ɾi.mɐ/
• (Atharvavedic) IPA^(key): /kʰɐ.n̪it̪.ɾí.mɐ/
• (Classical Sanskrit) IPA^(key): /kʰɐˈn̪it̪.ɾi.mɐ/

Adjective

खनित्रिम • (khanítrima or khanitríma) stem

1. produced by digging
   • c. 1700 BCE – 1200 BCE, Ṛgveda 7.49.2:

     या आपो॑ दि॒व्या उ॒त वा॒ स्रव॑न्ति ख॒नित्रि॑मा उ॒त वा॒ याः स्व॑यं॒जाः। स॒मु॒द्रार्था॒ याः शुच॑यः पाव॒कास्ता आपो॑ दे॒वीरि॒ह माम॑वन्तु॥

     yā́ ā́po divyā́ utá vā srávanti khanítrimā utá vā yā́ḥ svayaṃjā́ḥ. samudrā́rthā yā́ḥ śúcayaḥ pāvakā́stā́ ā́po devī́rihá mā́mavantu.

     Waters which come from heaven, or those that wander dug from the earth, or flowing free by nature, Bright, purifying, speeding to the Ocean, here let those Waters. Goddesses, protect me.

Declension

Masculine a-stem declension of खनित्रिम (khanítrima)
	Singular	Dual	Plural
Nominative	खनित्रिमः khanítrimaḥ	खनित्रिमौ / खनित्रिमा¹ khanítrimau / khanítrimā¹	खनित्रिमाः / खनित्रिमासः¹ khanítrimāḥ / khanítrimāsaḥ¹
Vocative	खनित्रिम khánitrima	खनित्रिमौ / खनित्रिमा¹ khánitrimau / khánitrimā¹	खनित्रिमाः / खनित्रिमासः¹ khánitrimāḥ / khánitrimāsaḥ¹
Accusative	खनित्रिमम् khanítrimam	खनित्रिमौ / खनित्रिमा¹ khanítrimau / khanítrimā¹	खनित्रिमान् khanítrimān
Instrumental	खनित्रिमेण khanítrimeṇa	खनित्रिमाभ्याम् khanítrimābhyām	खनित्रिमैः / खनित्रिमेभिः¹ khanítrimaiḥ / khanítrimebhiḥ¹
Dative	खनित्रिमाय khanítrimāya	खनित्रिमाभ्याम् khanítrimābhyām	खनित्रिमेभ्यः khanítrimebhyaḥ
Ablative	खनित्रिमात् khanítrimāt	खनित्रिमाभ्याम् khanítrimābhyām	खनित्रिमेभ्यः khanítrimebhyaḥ
Genitive	खनित्रिमस्य khanítrimasya	खनित्रिमयोः khanítrimayoḥ	खनित्रिमाणाम् khanítrimāṇām
Locative	खनित्रिमे khanítrime	खनित्रिमयोः khanítrimayoḥ	खनित्रिमेषु khanítrimeṣu
Notes	¹Vedic

Feminine ā-stem declension of खनित्रिमा (khanítrimā)
	Singular	Dual	Plural
Nominative	खनित्रिमा khanítrimā	खनित्रिमे khanítrime	खनित्रिमाः khanítrimāḥ
Vocative	खनित्रिमे khánitrime	खनित्रिमे khánitrime	खनित्रिमाः khánitrimāḥ
Accusative	खनित्रिमाम् khanítrimām	खनित्रिमे khanítrime	खनित्रिमाः khanítrimāḥ
Instrumental	खनित्रिमया / खनित्रिमा¹ khanítrimayā / khanítrimā¹	खनित्रिमाभ्याम् khanítrimābhyām	खनित्रिमाभिः khanítrimābhiḥ
Dative	खनित्रिमायै khanítrimāyai	खनित्रिमाभ्याम् khanítrimābhyām	खनित्रिमाभ्यः khanítrimābhyaḥ
Ablative	खनित्रिमायाः / खनित्रिमायै² khanítrimāyāḥ / khanítrimāyai²	खनित्रिमाभ्याम् khanítrimābhyām	खनित्रिमाभ्यः khanítrimābhyaḥ
Genitive	खनित्रिमायाः / खनित्रिमायै² khanítrimāyāḥ / khanítrimāyai²	खनित्रिमयोः khanítrimayoḥ	खनित्रिमाणाम् khanítrimāṇām
Locative	खनित्रिमायाम् khanítrimāyām	खनित्रिमयोः khanítrimayoḥ	खनित्रिमासु khanítrimāsu
Notes	¹Vedic ²Brāhmaṇas

Neuter a-stem declension of खनित्रिम (khanítrima)
	Singular	Dual	Plural
Nominative	खनित्रिमम् khanítrimam	खनित्रिमे khanítrime	खनित्रिमाणि / खनित्रिमा¹ khanítrimāṇi / khanítrimā¹
Vocative	खनित्रिम khánitrima	खनित्रिमे khánitrime	खनित्रिमाणि / खनित्रिमा¹ khánitrimāṇi / khánitrimā¹
Accusative	खनित्रिमम् khanítrimam	खनित्रिमे khanítrime	खनित्रिमाणि / खनित्रिमा¹ khanítrimāṇi / khanítrimā¹
Instrumental	खनित्रिमेण khanítrimeṇa	खनित्रिमाभ्याम् khanítrimābhyām	खनित्रिमैः / खनित्रिमेभिः¹ khanítrimaiḥ / khanítrimebhiḥ¹
Dative	खनित्रिमाय khanítrimāya	खनित्रिमाभ्याम् khanítrimābhyām	खनित्रिमेभ्यः khanítrimebhyaḥ
Ablative	खनित्रिमात् khanítrimāt	खनित्रिमाभ्याम् khanítrimābhyām	खनित्रिमेभ्यः khanítrimebhyaḥ
Genitive	खनित्रिमस्य khanítrimasya	खनित्रिमयोः khanítrimayoḥ	खनित्रिमाणाम् khanítrimāṇām
Locative	खनित्रिमे khanítrime	खनित्रिमयोः khanítrimayoḥ	खनित्रिमेषु khanítrimeṣu
Notes	¹Vedic

Masculine a-stem declension of खनित्रिम (khanitríma)
	Singular	Dual	Plural
Nominative	खनित्रिमः khanitrímaḥ	खनित्रिमौ / खनित्रिमा¹ khanitrímau / khanitrímā¹	खनित्रिमाः / खनित्रिमासः¹ khanitrímāḥ / khanitrímāsaḥ¹
Vocative	खनित्रिम khánitrima	खनित्रिमौ / खनित्रिमा¹ khánitrimau / khánitrimā¹	खनित्रिमाः / खनित्रिमासः¹ khánitrimāḥ / khánitrimāsaḥ¹
Accusative	खनित्रिमम् khanitrímam	खनित्रिमौ / खनित्रिमा¹ khanitrímau / khanitrímā¹	खनित्रिमान् khanitrímān
Instrumental	खनित्रिमेण khanitrímeṇa	खनित्रिमाभ्याम् khanitrímābhyām	खनित्रिमैः / खनित्रिमेभिः¹ khanitrímaiḥ / khanitrímebhiḥ¹
Dative	खनित्रिमाय khanitrímāya	खनित्रिमाभ्याम् khanitrímābhyām	खनित्रिमेभ्यः khanitrímebhyaḥ
Ablative	खनित्रिमात् khanitrímāt	खनित्रिमाभ्याम् khanitrímābhyām	खनित्रिमेभ्यः khanitrímebhyaḥ
Genitive	खनित्रिमस्य khanitrímasya	खनित्रिमयोः khanitrímayoḥ	खनित्रिमाणाम् khanitrímāṇām
Locative	खनित्रिमे khanitríme	खनित्रिमयोः khanitrímayoḥ	खनित्रिमेषु khanitrímeṣu
Notes	¹Vedic

Feminine ā-stem declension of खनित्रिमा (khanitrímā)
	Singular	Dual	Plural
Nominative	खनित्रिमा khanitrímā	खनित्रिमे khanitríme	खनित्रिमाः khanitrímāḥ
Vocative	खनित्रिमे khánitrime	खनित्रिमे khánitrime	खनित्रिमाः khánitrimāḥ
Accusative	खनित्रिमाम् khanitrímām	खनित्रिमे khanitríme	खनित्रिमाः khanitrímāḥ
Instrumental	खनित्रिमया / खनित्रिमा¹ khanitrímayā / khanitrímā¹	खनित्रिमाभ्याम् khanitrímābhyām	खनित्रिमाभिः khanitrímābhiḥ
Dative	खनित्रिमायै khanitrímāyai	खनित्रिमाभ्याम् khanitrímābhyām	खनित्रिमाभ्यः khanitrímābhyaḥ
Ablative	खनित्रिमायाः / खनित्रिमायै² khanitrímāyāḥ / khanitrímāyai²	खनित्रिमाभ्याम् khanitrímābhyām	खनित्रिमाभ्यः khanitrímābhyaḥ
Genitive	खनित्रिमायाः / खनित्रिमायै² khanitrímāyāḥ / khanitrímāyai²	खनित्रिमयोः khanitrímayoḥ	खनित्रिमाणाम् khanitrímāṇām
Locative	खनित्रिमायाम् khanitrímāyām	खनित्रिमयोः khanitrímayoḥ	खनित्रिमासु khanitrímāsu
Notes	¹Vedic ²Brāhmaṇas

Neuter a-stem declension of खनित्रिम (khanitríma)
	Singular	Dual	Plural
Nominative	खनित्रिमम् khanitrímam	खनित्रिमे khanitríme	खनित्रिमाणि / खनित्रिमा¹ khanitrímāṇi / khanitrímā¹
Vocative	खनित्रिम khánitrima	खनित्रिमे khánitrime	खनित्रिमाणि / खनित्रिमा¹ khánitrimāṇi / khánitrimā¹
Accusative	खनित्रिमम् khanitrímam	खनित्रिमे khanitríme	खनित्रिमाणि / खनित्रिमा¹ khanitrímāṇi / khanitrímā¹
Instrumental	खनित्रिमेण khanitrímeṇa	खनित्रिमाभ्याम् khanitrímābhyām	खनित्रिमैः / खनित्रिमेभिः¹ khanitrímaiḥ / khanitrímebhiḥ¹
Dative	खनित्रिमाय khanitrímāya	खनित्रिमाभ्याम् khanitrímābhyām	खनित्रिमेभ्यः khanitrímebhyaḥ
Ablative	खनित्रिमात् khanitrímāt	खनित्रिमाभ्याम् khanitrímābhyām	खनित्रिमेभ्यः khanitrímebhyaḥ
Genitive	खनित्रिमस्य khanitrímasya	खनित्रिमयोः khanitrímayoḥ	खनित्रिमाणाम् khanitrímāṇām
Locative	खनित्रिमे khanitríme	खनित्रिमयोः khanitrímayoḥ	खनित्रिमेषु khanitrímeṣu
Notes	¹Vedic

Further reading

• Monier Williams (1899) “खनित्रिम”, in A Sanskrit–English Dictionary, […], new edition, Oxford: At the Clarendon Press, →OCLC, page 336.
• Apte, Vaman Shivram (1890) “खनित्रिम”, in The practical Sanskrit-English dictionary, Poona: Prasad Prakashan
• Arthur Anthony Macdonell (1893) “खनित्रिम”, in A practical Sanskrit dictionary with transliteration, accentuation, and etymological analysis throughout, London: Oxford University Press