๐‘†ฎ๐‘†ด๐‘†ซ๐‘†ฒ

Apabhramsa

edit

Etymology

edit

Inherited from Prakrit ๐‘€ฏ๐‘€บ๐‘€ญ๐‘€ณ (viraha), from Sanskrit เคตเคฟเคฐเคน (viraha).

Noun

edit

๐‘†ฎ๐‘†ด๐‘†ซ๐‘†ฒ (viraha) (แนฌakka)[1]

  1. separation
    • c. 1000 โ€“ 1100, Abdur Rahman, Sandeล›a-Rฤsaka 108:[2]
      ๐‘†ฑ๐‘†ถ๐‘†ค๐‘‡€๐‘†ค๐‘†ณ๐‘†ซ๐‘†ฒ ๐‘†˜๐‘†ด๐‘†ฉ ๐‘†ฉ๐‘†ฒ ๐‘†ฒ๐‘†ด๐‘†ช๐‘†‡ ๐‘†ฅ๐‘†ด๐‘†ช ๐‘†‡๐‘†‘๐‘‡€๐‘†‘๐‘†ด๐‘†๐‘†’ ๐‘†‘๐‘†ซ๐‘†ผ๐‘†… ๐‘‡…
      ๐‘†ฎ๐‘†ด๐‘†ซ๐‘†ฒ๐‘†ฒ๐‘†ถ๐‘†ช๐‘†ณ๐‘†ฑ๐‘†ด ๐‘†ข๐‘†ฒ๐‘†ผ๐‘†ฎ๐‘†ด ๐‘†‘๐‘†ซ๐‘†ด ๐‘†„๐‘†ฑ๐‘†ณ๐‘†˜๐‘†ฌ๐‘†ด ๐‘†ฑ๐‘†ด๐‘†๐‘†–๐‘†ผ๐‘†… ๐‘‡†
      sunnฤraha jima maha hiyaรผ piya ukkiแนƒkha karei .
      virahahuyฤsi dahevi kari ฤsฤjali siแนƒcei .
      • 1999 translation by Harivallabh Bhayani
        108.[3] My heart yearns for my darling like that of a goldsmith (yearning for producing gold which he desires so much). It burns that (gold of the body) in the fire of separation and sprinkles it with the water of hope.

Declension

edit
Declension of ๐‘†ฎ๐‘†ด๐‘†ซ๐‘†ฒ (masculine)
singular plural
Nominative ๐‘†ฎ๐‘†ด๐‘†ซ๐‘†ฒ๐‘†ถ (virahu) ๐‘†ฎ๐‘†ด๐‘†ซ๐‘†ฒ (viraha)
Accusative ๐‘†ฎ๐‘†ด๐‘†ซ๐‘†ฒ๐‘†ถ (virahu) ๐‘†ฎ๐‘†ด๐‘†ซ๐‘†ฒ (viraha)
Instrumental ๐‘†ฎ๐‘†ด๐‘†ซ๐‘†ฒ๐‘†ผ๐‘† (viraheแนƒ) or ๐‘†ฎ๐‘†ด๐‘†ซ๐‘†ฒ๐‘†ผ๐‘†Ÿ๐‘† (viraheแน‡aแนƒ) or ๐‘†ฎ๐‘†ด๐‘†ซ๐‘†ฒ๐‘†ผ๐‘†Ÿ (viraheแน‡a) ๐‘†ฎ๐‘†ด๐‘†ซ๐‘†ฒ (viraha) or ๐‘†ฎ๐‘†ด๐‘†ซ๐‘†ฒ๐‘†ผ๐‘†ฒ๐‘†ด๐‘† (virahehiแนƒ)
Dative ๐‘†ฎ๐‘†ด๐‘†ซ๐‘†ฒ๐‘†ฒ๐‘†พ (virahaho) or ๐‘†ฎ๐‘†ด๐‘†ซ๐‘†ฒ๐‘†ฑ๐‘†ถ (virahasu) or ๐‘†ฎ๐‘†ด๐‘†ซ๐‘†ฒ๐‘†ฑ๐‘‡€๐‘†ฑ๐‘†ถ (virahassu) ๐‘†ฎ๐‘†ด๐‘†ซ๐‘†ฒ๐‘†ฒ๐‘† (virahahaแนƒ)
Ablative ๐‘†ฎ๐‘†ด๐‘†ซ๐‘†ฒ๐‘†ฒ๐‘†ผ (virahahe) or ๐‘†ฎ๐‘†ด๐‘†ซ๐‘†ฒ๐‘†ฒ๐‘†ถ (virahahu) ๐‘†ฎ๐‘†ด๐‘†ซ๐‘†ฒ๐‘†ฒ๐‘†ถ๐‘† (virahahuแนƒ)
Genitive ๐‘†ฎ๐‘†ด๐‘†ซ๐‘†ฒ๐‘†ฒ๐‘†พ (virahaho) or ๐‘†ฎ๐‘†ด๐‘†ซ๐‘†ฒ๐‘†ฑ๐‘†ถ (virahasu) or ๐‘†ฎ๐‘†ด๐‘†ซ๐‘†ฒ๐‘†ฑ๐‘‡€๐‘†ฑ๐‘†ถ (virahassu) ๐‘†ฎ๐‘†ด๐‘†ซ๐‘†ฒ๐‘†ฒ๐‘† (virahahaแนƒ) or ๐‘†ฎ๐‘†ด๐‘†ซ๐‘†ฒ๐‘†ณ๐‘†Ÿ๐‘† (virahฤแน‡aแนƒ) or ๐‘†ฎ๐‘†ด๐‘†ซ๐‘†ฒ๐‘†ณ๐‘†Ÿ (virahฤแน‡a)
Locative ๐‘†ฎ๐‘†ด๐‘†ซ๐‘†ฒ๐‘†ด (virahi) or ๐‘†ฎ๐‘†ด๐‘†ซ๐‘†ฒ๐‘†ผ (virahe) ๐‘†ฎ๐‘†ด๐‘†ซ๐‘†ฒ๐‘†ฒ๐‘†ด๐‘† (virahahiแนƒ)
Vocative ๐‘†ฎ๐‘†ด๐‘†ซ๐‘†ฒ (viraha) ๐‘†ฎ๐‘†ด๐‘†ซ๐‘†ฒ๐‘†ฒ๐‘†พ (virahaho)
Declension of ๐‘†ฎ๐‘†ด๐‘†ซ๐‘†ฒ (neuter)
singular plural
Nominative ๐‘†ฎ๐‘†ด๐‘†ซ๐‘†ฒ๐‘†ถ (virahu) ๐‘†ฎ๐‘†ด๐‘†ซ๐‘†ฒ (viraha) or ๐‘†ฎ๐‘†ด๐‘†ซ๐‘†ฒ๐‘†…๐‘† (virahaรฏแนƒ) or ๐‘†ฎ๐‘†ด๐‘†ซ๐‘†ฒ๐‘†ณ๐‘†…๐‘† (virahฤiแนƒ)
Accusative ๐‘†ฎ๐‘†ด๐‘†ซ๐‘†ฒ๐‘†ถ (virahu) ๐‘†ฎ๐‘†ด๐‘†ซ๐‘†ฒ (viraha) or ๐‘†ฎ๐‘†ด๐‘†ซ๐‘†ฒ๐‘†…๐‘† (virahaรฏแนƒ) or ๐‘†ฎ๐‘†ด๐‘†ซ๐‘†ฒ๐‘†ณ๐‘†…๐‘† (virahฤiแนƒ)
Instrumental ๐‘†ฎ๐‘†ด๐‘†ซ๐‘†ฒ๐‘†ผ๐‘† (viraheแนƒ) or ๐‘†ฎ๐‘†ด๐‘†ซ๐‘†ฒ๐‘†ผ๐‘†Ÿ๐‘† (viraheแน‡aแนƒ) or ๐‘†ฎ๐‘†ด๐‘†ซ๐‘†ฒ๐‘†ผ๐‘†Ÿ (viraheแน‡a) ๐‘†ฎ๐‘†ด๐‘†ซ๐‘†ฒ (viraha) or ๐‘†ฎ๐‘†ด๐‘†ซ๐‘†ฒ๐‘†ผ๐‘†ฒ๐‘†ด๐‘† (virahehiแนƒ)
Dative ๐‘†ฎ๐‘†ด๐‘†ซ๐‘†ฒ๐‘†ฒ๐‘†พ (virahaho) or ๐‘†ฎ๐‘†ด๐‘†ซ๐‘†ฒ๐‘†ฑ๐‘†ถ (virahasu) or ๐‘†ฎ๐‘†ด๐‘†ซ๐‘†ฒ๐‘†ฑ๐‘‡€๐‘†ฑ๐‘†ถ (virahassu) ๐‘†ฎ๐‘†ด๐‘†ซ๐‘†ฒ๐‘†ฒ๐‘† (virahahaแนƒ)
Ablative ๐‘†ฎ๐‘†ด๐‘†ซ๐‘†ฒ๐‘†ฒ๐‘†ผ (virahahe) or ๐‘†ฎ๐‘†ด๐‘†ซ๐‘†ฒ๐‘†ฒ๐‘†ถ (virahahu) ๐‘†ฎ๐‘†ด๐‘†ซ๐‘†ฒ๐‘†ฒ๐‘†ถ๐‘† (virahahuแนƒ)
Genitive ๐‘†ฎ๐‘†ด๐‘†ซ๐‘†ฒ๐‘†ฒ๐‘†พ (virahaho) or ๐‘†ฎ๐‘†ด๐‘†ซ๐‘†ฒ๐‘†ฑ๐‘†ถ (virahasu) or ๐‘†ฎ๐‘†ด๐‘†ซ๐‘†ฒ๐‘†ฑ๐‘‡€๐‘†ฑ๐‘†ถ (virahassu) ๐‘†ฎ๐‘†ด๐‘†ซ๐‘†ฒ๐‘†ฒ๐‘† (virahahaแนƒ) or ๐‘†ฎ๐‘†ด๐‘†ซ๐‘†ฒ๐‘†ณ๐‘†Ÿ๐‘† (virahฤแน‡aแนƒ) or ๐‘†ฎ๐‘†ด๐‘†ซ๐‘†ฒ๐‘†ณ๐‘†Ÿ (virahฤแน‡a)
Locative ๐‘†ฎ๐‘†ด๐‘†ซ๐‘†ฒ๐‘†ด (virahi) or ๐‘†ฎ๐‘†ด๐‘†ซ๐‘†ฒ๐‘†ผ (virahe) ๐‘†ฎ๐‘†ด๐‘†ซ๐‘†ฒ๐‘†ฒ๐‘†ด๐‘† (virahahiแนƒ)
Vocative ๐‘†ฎ๐‘†ด๐‘†ซ๐‘†ฒ (viraha) ๐‘†ฎ๐‘†ด๐‘†ซ๐‘†ฒ๐‘†ฒ๐‘†พ (virahaho)

References

edit

Sanskrit

edit

Alternative scripts

edit

Noun

edit

๐‘†ฎ๐‘†ด๐‘†ซ๐‘†ฒ โ€ข (viraha) stem,ย m

  1. Sharada script form of เคตเคฟเคฐเคน

Declension

edit
Masculine a-stem declension of ๐‘†ฎ๐‘†ด๐‘†ซ๐‘†ฒ (viraha)
Singular Dual Plural
Nominative ๐‘†ฎ๐‘†ด๐‘†ซ๐‘†ฒ๐‘†‚
virahaแธฅ
๐‘†ฎ๐‘†ด๐‘†ซ๐‘†ฒ๐‘†ฟ / ๐‘†ฎ๐‘†ด๐‘†ซ๐‘†ฒ๐‘†ณยน
virahau / virahฤยน
๐‘†ฎ๐‘†ด๐‘†ซ๐‘†ฒ๐‘†ณ๐‘†‚ / ๐‘†ฎ๐‘†ด๐‘†ซ๐‘†ฒ๐‘†ณ๐‘†ฑ๐‘†‚ยน
virahฤแธฅ / virahฤsaแธฅยน
Vocative ๐‘†ฎ๐‘†ด๐‘†ซ๐‘†ฒ
viraha
๐‘†ฎ๐‘†ด๐‘†ซ๐‘†ฒ๐‘†ฟ / ๐‘†ฎ๐‘†ด๐‘†ซ๐‘†ฒ๐‘†ณยน
virahau / virahฤยน
๐‘†ฎ๐‘†ด๐‘†ซ๐‘†ฒ๐‘†ณ๐‘†‚ / ๐‘†ฎ๐‘†ด๐‘†ซ๐‘†ฒ๐‘†ณ๐‘†ฑ๐‘†‚ยน
virahฤแธฅ / virahฤsaแธฅยน
Accusative ๐‘†ฎ๐‘†ด๐‘†ซ๐‘†ฒ๐‘†ฉ๐‘‡€
viraham
๐‘†ฎ๐‘†ด๐‘†ซ๐‘†ฒ๐‘†ฟ / ๐‘†ฎ๐‘†ด๐‘†ซ๐‘†ฒ๐‘†ณยน
virahau / virahฤยน
๐‘†ฎ๐‘†ด๐‘†ซ๐‘†ฒ๐‘†ณ๐‘†ค๐‘‡€
virahฤn
Instrumental ๐‘†ฎ๐‘†ด๐‘†ซ๐‘†ฒ๐‘†ผ๐‘†Ÿ
viraheแน‡a
๐‘†ฎ๐‘†ด๐‘†ซ๐‘†ฒ๐‘†ณ๐‘†จ๐‘‡€๐‘†ช๐‘†ณ๐‘†ฉ๐‘‡€
virahฤbhyฤm
๐‘†ฎ๐‘†ด๐‘†ซ๐‘†ฒ๐‘†ฝ๐‘†‚ / ๐‘†ฎ๐‘†ด๐‘†ซ๐‘†ฒ๐‘†ผ๐‘†จ๐‘†ด๐‘†‚ยน
virahaiแธฅ / virahebhiแธฅยน
Dative ๐‘†ฎ๐‘†ด๐‘†ซ๐‘†ฒ๐‘†ณ๐‘†ช
virahฤya
๐‘†ฎ๐‘†ด๐‘†ซ๐‘†ฒ๐‘†ณ๐‘†จ๐‘‡€๐‘†ช๐‘†ณ๐‘†ฉ๐‘‡€
virahฤbhyฤm
๐‘†ฎ๐‘†ด๐‘†ซ๐‘†ฒ๐‘†ผ๐‘†จ๐‘‡€๐‘†ช๐‘†‚
virahebhyaแธฅ
Ablative ๐‘†ฎ๐‘†ด๐‘†ซ๐‘†ฒ๐‘†ณ๐‘† ๐‘‡€
virahฤt
๐‘†ฎ๐‘†ด๐‘†ซ๐‘†ฒ๐‘†ณ๐‘†จ๐‘‡€๐‘†ช๐‘†ณ๐‘†ฉ๐‘‡€
virahฤbhyฤm
๐‘†ฎ๐‘†ด๐‘†ซ๐‘†ฒ๐‘†ผ๐‘†จ๐‘‡€๐‘†ช๐‘†‚
virahebhyaแธฅ
Genitive ๐‘†ฎ๐‘†ด๐‘†ซ๐‘†ฒ๐‘†ฑ๐‘‡€๐‘†ช
virahasya
๐‘†ฎ๐‘†ด๐‘†ซ๐‘†ฒ๐‘†ช๐‘†พ๐‘†‚
virahayoแธฅ
๐‘†ฎ๐‘†ด๐‘†ซ๐‘†ฒ๐‘†ณ๐‘†Ÿ๐‘†ณ๐‘†ฉ๐‘‡€
virahฤแน‡ฤm
Locative ๐‘†ฎ๐‘†ด๐‘†ซ๐‘†ฒ๐‘†ผ
virahe
๐‘†ฎ๐‘†ด๐‘†ซ๐‘†ฒ๐‘†ช๐‘†พ๐‘†‚
virahayoแธฅ
๐‘†ฎ๐‘†ด๐‘†ซ๐‘†ฒ๐‘†ผ๐‘†ฐ๐‘†ถ
viraheแนฃu
Notes
  • ยนVedic