See also: Akha

Edo edit

Etymology edit

Cognates include Yoruba ẹ̀gà, Igala ìga, Urhobo ọriọka, and Idoma àga. Blench (2007) proposed a tentative reconstruction to Proto-Niger-Congo *-ga.

Pronunciation edit

Noun edit

akha

  1. any of the various species of weavers, particularly the village weaver

Northern Ndebele edit

Etymology edit

From Proto-Bantu *-jáka, a variant of Proto-Bantu *-jíbaka.

Verb edit

-ákha

  1. to build

Inflection edit

This verb needs an inflection-table template.

Southern Ndebele edit

Etymology edit

From Proto-Bantu *-jáka, a variant of Proto-Bantu *-jíbaka.

Verb edit

-âkha

  1. to build

Inflection edit

This verb needs an inflection-table template.

Swazi edit

Etymology edit

From Proto-Bantu *-jáka, a variant of Proto-Bantu *-jíbaka.

Verb edit

-âkha

  1. to build

Inflection edit

This verb needs an inflection-table template.

Tangkhul Naga edit

Numeral edit

akha

  1. one

Xhosa edit

Etymology edit

From Proto-Bantu *-jáka, a variant of Proto-Bantu *-jíbaka.

Verb edit

-âkha

  1. to build

Inflection edit

This verb needs an inflection-table template.

Zulu edit

Etymology edit

From Proto-Bantu *-jáka, a variant of Proto-Bantu *-jíbaka.

Cognate with Tsonga -aka.

Verb edit

-âkha

  1. (transitive) to build, to construct
  2. (transitive) to produce, to manufacture

Inflection edit

Tone HH
Infinitive ukwakha
Positive Negative
Infinitive ukwakha ukungakhi
Imperative
Simple + object concord
Singular yakha -akhe
Plural yakhani -akheni
Present
Positive absolute Positive relative Positive participial Negative absolute Negative relative Negative participial
1st singular ngiyakha, ngakha engakhayo, engakha ngakha angakhi engingakhi ngingakhi
2nd singular uyakha, wakha owakhayo, owakha wakha awakhi ongakhi ungakhi
1st plural siyakha, sakha esakhayo, esakha sakha asakhi esingakhi singakhi
2nd plural niyakha, nakha enakhayo, enakha nakha anakhi eningakhi ningakhi
Class 1 uyakha, wakha owakhayo, owakha akha akakhi ongakhi engakhi
Class 2 bayakha, bakha abakhayo, abakha bakha abakhi abangakhi bengakhi
Class 3 uyakha, wakha owakhayo, owakha wakha awakhi ongakhi ungakhi
Class 4 iyakha, yakha eyakhayo, eyakha yakha ayakhi engakhi ingakhi
Class 5 liyakha, lakha elakhayo, elakha lakha alakhi elingakhi lingakhi
Class 6 ayakha, akha akhayo, akha akha awakhi angakhi engakhi
Class 7 siyakha, sakha esakhayo, esakha sakha asakhi esingakhi singakhi
Class 8 ziyakha, zakha ezakhayo, ezakha zakha azakhi ezingakhi zingakhi
Class 9 iyakha, yakha eyakhayo, eyakha yakha ayakhi engakhi ingakhi
Class 10 ziyakha, zakha ezakhayo, ezakha zakha azakhi ezingakhi zingakhi
Class 11 luyakha, lwakha olwakhayo, olwakha lwakha alwakhi olungakhi lungakhi
Class 14 buyakha, bakha obakhayo, obakha bakha abakhi obungakhi bungakhi
Class 15 kuyakha, kwakha okwakhayo, okwakha kwakha akwakhi okungakhi kungakhi
Class 17 kuyakha, kwakha okwakhayo, okwakha kwakha akwakhi okungakhi kungakhi
Recent past
Positive absolute Positive relative Positive participial Negative absolute Negative relative Negative participial
1st singular ngakhile, ngakhē engakhile, engakhē ngakhile, ngakhē angakhanga engingakhanga ngingakhanga
2nd singular wakhile, wakhē owakhile, owakhē wakhile, wakhē awakhanga ongakhanga ungakhanga
1st plural sakhile, sakhē esakhile, esakhē sakhile, sakhē asakhanga esingakhanga singakhanga
2nd plural nakhile, nakhē enakhile, enakhē nakhile, nakhē anakhanga eningakhanga ningakhanga
Class 1 wakhile, wakhē owakhile, owakhē akhile, akhē akakhanga ongakhanga engakhanga
Class 2 bakhile, bakhē abakhile, abakhē bakhile, bakhē abakhanga abangakhanga bengakhanga
Class 3 wakhile, wakhē owakhile, owakhē wakhile, wakhē awakhanga ongakhanga ungakhanga
Class 4 yakhile, yakhē eyakhile, eyakhē yakhile, yakhē ayakhanga engakhanga ingakhanga
Class 5 lakhile, lakhē elakhile, elakhē lakhile, lakhē alakhanga elingakhanga lingakhanga
Class 6 akhile, akhē akhile, akhē akhile, akhē awakhanga angakhanga engakhanga
Class 7 sakhile, sakhē esakhile, esakhē sakhile, sakhē asakhanga esingakhanga singakhanga
Class 8 zakhile, zakhē ezakhile, ezakhē zakhile, zakhē azakhanga ezingakhanga zingakhanga
Class 9 yakhile, yakhē eyakhile, eyakhē yakhile, yakhē ayakhanga engakhanga ingakhanga
Class 10 zakhile, zakhē ezakhile, ezakhē zakhile, zakhē azakhanga ezingakhanga zingakhanga
Class 11 lwakhile, lwakhē olwakhile, olwakhē lwakhile, lwakhē alwakhanga olungakhanga lungakhanga
Class 14 bakhile, bakhē obakhile, obakhē bakhile, bakhē abakhanga obungakhanga bungakhanga
Class 15 kwakhile, kwakhē okwakhile, okwakhē kwakhile, kwakhē akwakhanga okungakhanga kungakhanga
Class 17 kwakhile, kwakhē okwakhile, okwakhē kwakhile, kwakhē akwakhanga okungakhanga kungakhanga
Remote past
Positive absolute Positive relative Positive participial Negative absolute Negative relative Negative participial
1st singular ngākha engākha ngākha angakhanga engingakhanga ngingakhanga
2nd singular wākha owākha wākha awakhanga ongakhanga ungakhanga
1st plural sākha esākha sākha asakhanga esingakhanga singakhanga
2nd plural nākha enākha nākha anakhanga eningakhanga ningakhanga
Class 1 wākha owākha ākha akakhanga ongakhanga engakhanga
Class 2 bākha abākha bākha abakhanga abangakhanga bengakhanga
Class 3 wākha owākha wākha awakhanga ongakhanga ungakhanga
Class 4 yākha eyākha yākha ayakhanga engakhanga ingakhanga
Class 5 lākha elākha lākha alakhanga elingakhanga lingakhanga
Class 6 ākha ākha ākha awakhanga angakhanga engakhanga
Class 7 sākha esākha sākha asakhanga esingakhanga singakhanga
Class 8 zākha ezākha zākha azakhanga ezingakhanga zingakhanga
Class 9 yākha eyākha yākha ayakhanga engakhanga ingakhanga
Class 10 zākha ezākha zākha azakhanga ezingakhanga zingakhanga
Class 11 lwākha olwākha lwākha alwakhanga olungakhanga lungakhanga
Class 14 bākha obākha bākha abakhanga obungakhanga bungakhanga
Class 15 kwākha okwākha kwākha akwakhanga okungakhanga kungakhanga
Class 17 kwākha okwākha kwākha akwakhanga okungakhanga kungakhanga
Potential
Positive absolute Positive relative Positive participial Negative absolute Negative relative Negative participial
1st singular ngingakha ngingakha ngingakhe ngingakhe
2nd singular ungakha ungakha ungakhe ungakhe
1st plural singakha singakha singakhe singakhe
2nd plural ningakha ningakha ningakhe ningakhe
Class 1 angakha engakha angakhe engakhe
Class 2 bangakha bengakha bangakhe bengakhe
Class 3 ungakha ungakha ungakhe ungakhe
Class 4 ingakha ingakha ingakhe ingakhe
Class 5 lingakha lingakha lingakhe lingakhe
Class 6 angakha engakha angakhe engakhe
Class 7 singakha singakha singakhe singakhe
Class 8 zingakha zingakha zingakhe zingakhe
Class 9 ingakha ingakha ingakhe ingakhe
Class 10 zingakha zingakha zingakhe zingakhe
Class 11 lungakha lungakha lungakhe lungakhe
Class 14 bungakha bungakha bungakhe bungakhe
Class 15 kungakha kungakha kungakhe kungakhe
Class 17 kungakha kungakha kungakhe kungakhe
Immediate future
Positive absolute Positive relative Positive participial Negative absolute Negative relative Negative participial
1st singular ngizokwakha engizokwakha ngizokwakha angizukwakha engingezukwakha ngingezukwakha
2nd singular uzokwakha ozokwakha uzokwakha awuzukwakha ongezukwakha ungezukwakha
1st plural sizokwakha esizokwakha sizokwakha asizukwakha esingezukwakha singezukwakha
2nd plural nizokwakha enizokwakha nizokwakha anizukwakha eningezukwakha ningezukwakha
Class 1 uzokwakha ozokwakha ezokwakha akazukwakha ongezukwakha engezukwakha
Class 2 bazokwakha abazokwakha bezokwakha abazukwakha abangezukwakha bengezukwakha
Class 3 uzokwakha ozokwakha uzokwakha awuzukwakha ongezukwakha ungezukwakha
Class 4 izokwakha ezokwakha izokwakha ayizukwakha engezukwakha ingezukwakha
Class 5 lizokwakha elizokwakha lizokwakha alizukwakha elingezukwakha lingezukwakha
Class 6 azokwakha azokwakha ezokwakha awazukwakha angezukwakha engezukwakha
Class 7 sizokwakha esizokwakha sizokwakha asizukwakha esingezukwakha singezukwakha
Class 8 zizokwakha ezizokwakha zizokwakha azizukwakha ezingezukwakha zingezukwakha
Class 9 izokwakha ezokwakha izokwakha ayizukwakha engezukwakha ingezukwakha
Class 10 zizokwakha ezizokwakha zizokwakha azizukwakha ezingezukwakha zingezukwakha
Class 11 luzokwakha oluzokwakha luzokwakha aluzukwakha olungezukwakha lungezukwakha
Class 14 buzokwakha obuzokwakha buzokwakha abuzukwakha obungezukwakha bungezukwakha
Class 15 kuzokwakha okuzokwakha kuzokwakha akuzukwakha okungezukwakha kungezukwakha
Class 17 kuzokwakha okuzokwakha kuzokwakha akuzukwakha okungezukwakha kungezukwakha
Remote future
Positive absolute Positive relative Positive participial Negative absolute Negative relative Negative participial
1st singular ngiyokwakha engiyokwakha ngiyokwakha angiyukwakha engingeyukwakha ngingeyukwakha
2nd singular uyokwakha oyokwakha uyokwakha awuyukwakha ongeyukwakha ungeyukwakha
1st plural siyokwakha esiyokwakha siyokwakha asiyukwakha esingeyukwakha singeyukwakha
2nd plural niyokwakha eniyokwakha niyokwakha aniyukwakha eningeyukwakha ningeyukwakha
Class 1 uyokwakha oyokwakha eyokwakha akayukwakha ongeyukwakha engeyukwakha
Class 2 bayokwakha abayokwakha beyokwakha abayukwakha abangeyukwakha bengeyukwakha
Class 3 uyokwakha oyokwakha uyokwakha awuyukwakha ongeyukwakha ungeyukwakha
Class 4 iyokwakha eyokwakha iyokwakha ayiyukwakha engeyukwakha ingeyukwakha
Class 5 liyokwakha eliyokwakha liyokwakha aliyukwakha elingeyukwakha lingeyukwakha
Class 6 ayokwakha ayokwakha eyokwakha awayukwakha angeyukwakha engeyukwakha
Class 7 siyokwakha esiyokwakha siyokwakha asiyukwakha esingeyukwakha singeyukwakha
Class 8 ziyokwakha eziyokwakha ziyokwakha aziyukwakha ezingeyukwakha zingeyukwakha
Class 9 iyokwakha eyokwakha iyokwakha ayiyukwakha engeyukwakha ingeyukwakha
Class 10 ziyokwakha eziyokwakha ziyokwakha aziyukwakha ezingeyukwakha zingeyukwakha
Class 11 luyokwakha oluyokwakha luyokwakha aluyukwakha olungeyukwakha lungeyukwakha
Class 14 buyokwakha obuyokwakha buyokwakha abuyukwakha obungeyukwakha bungeyukwakha
Class 15 kuyokwakha okuyokwakha kuyokwakha akuyukwakha okungeyukwakha kungeyukwakha
Class 17 kuyokwakha okuyokwakha kuyokwakha akuyukwakha okungeyukwakha kungeyukwakha
Present subjunctive
Positive Negative
1st singular ngakhe ngingakhi
2nd singular wakhe ungakhi
1st plural sakhe singakhi
2nd plural nakhe ningakhi
Class 1 akhe angakhi
Class 2 bakhe bangakhi
Class 3 wakhe ungakhi
Class 4 yakhe ingakhi
Class 5 lakhe lingakhi
Class 6 akhe angakhi
Class 7 sakhe singakhi
Class 8 zakhe zingakhi
Class 9 yakhe ingakhi
Class 10 zakhe zingakhi
Class 11 lwakhe lungakhi
Class 14 bakhe bungakhi
Class 15 kwakhe kungakhi
Class 17 kwakhe kungakhi
Past subjunctive
Positive Negative
1st singular ngakha ngangakha, angakha, angangakha
2nd singular wakha wangakha, awakha, awangakha
1st plural sakha sangakha, asakha, asangakha
2nd plural nakha nangakha, anakha, anangakha
Class 1 wakha wangakha, akakha, akangakha
Class 2 bakha bangakha, abakha, abangakha
Class 3 wakha wangakha, awakha, awangakha
Class 4 yakha yangakha, ayakha, ayangakha
Class 5 lakha langakha, alakha, alangakha
Class 6 akha angakha, awakha, awangakha
Class 7 sakha sangakha, asakha, asangakha
Class 8 zakha zangakha, azakha, azangakha
Class 9 yakha yangakha, ayakha, ayangakha
Class 10 zakha zangakha, azakha, azangakha
Class 11 lwakha lwangakha, alwakha, alwangakha
Class 14 bakha bangakha, abakha, abangakha
Class 15 kwakha kwangakha, akwakha, akwangakha
Class 17 kwakha kwangakha, akwakha, akwangakha

Derived terms edit

References edit