Phuthi edit

Etymology edit

(This etymology is missing or incomplete. Please add to it, or discuss it at the Etymology scriptorium.)

Verb edit

-qhaqha

  1. to take apart

Inflection edit

This verb needs an inflection-table template.

Southern Ndebele edit

Verb edit

-qhaqha

  1. to loosen, to dismantle

Inflection edit

This verb needs an inflection-table template.

Xhosa edit

Verb edit

-qhaqha

  1. (transitive) to dissect, to cut open

Inflection edit

This verb needs an inflection-table template.

Zulu edit

Pronunciation edit

IPA(key): /ǃʰaːǃʰa/

Verb edit

-qhaqha

  1. (transitive) to strip, to unsew, to rip open, to rip up, to untie
  2. (transitive) to disassemble, to dismantle, to take apart
  3. (transitive) to demolish
  4. (transitive) to undo
    Synonym: -qaqa

Inflection edit

Tone L
Infinitive ukuqhaqha
Positive Negative
Infinitive ukuqhaqha ukungaqhaqhi
Imperative
Simple + object concord
Singular qhaqha -qhaqhe
Plural qhaqhani -qhaqheni
Present
Positive absolute Positive relative Positive participial Negative absolute Negative relative Negative participial
1st singular ngiyaqhaqha, ngiqhaqha engiqhaqhayo, engiqhaqha ngiqhaqha angiqhaqhi engingaqhaqhi ngingaqhaqhi
2nd singular uyaqhaqha, uqhaqha oqhaqhayo, oqhaqha uqhaqha awuqhaqhi ongaqhaqhi ungaqhaqhi
1st plural siyaqhaqha, siqhaqha esiqhaqhayo, esiqhaqha siqhaqha asiqhaqhi esingaqhaqhi singaqhaqhi
2nd plural niyaqhaqha, niqhaqha eniqhaqhayo, eniqhaqha niqhaqha aniqhaqhi eningaqhaqhi ningaqhaqhi
Class 1 uyaqhaqha, uqhaqha oqhaqhayo, oqhaqha eqhaqha akaqhaqhi ongaqhaqhi engaqhaqhi
Class 2 bayaqhaqha, baqhaqha abaqhaqhayo, abaqhaqha beqhaqha abaqhaqhi abangaqhaqhi bengaqhaqhi
Class 3 uyaqhaqha, uqhaqha oqhaqhayo, oqhaqha uqhaqha awuqhaqhi ongaqhaqhi ungaqhaqhi
Class 4 iyaqhaqha, iqhaqha eqhaqhayo, eqhaqha iqhaqha ayiqhaqhi engaqhaqhi ingaqhaqhi
Class 5 liyaqhaqha, liqhaqha eliqhaqhayo, eliqhaqha liqhaqha aliqhaqhi elingaqhaqhi lingaqhaqhi
Class 6 ayaqhaqha, aqhaqha aqhaqhayo, aqhaqha eqhaqha awaqhaqhi angaqhaqhi engaqhaqhi
Class 7 siyaqhaqha, siqhaqha esiqhaqhayo, esiqhaqha siqhaqha asiqhaqhi esingaqhaqhi singaqhaqhi
Class 8 ziyaqhaqha, ziqhaqha eziqhaqhayo, eziqhaqha ziqhaqha aziqhaqhi ezingaqhaqhi zingaqhaqhi
Class 9 iyaqhaqha, iqhaqha eqhaqhayo, eqhaqha iqhaqha ayiqhaqhi engaqhaqhi ingaqhaqhi
Class 10 ziyaqhaqha, ziqhaqha eziqhaqhayo, eziqhaqha ziqhaqha aziqhaqhi ezingaqhaqhi zingaqhaqhi
Class 11 luyaqhaqha, luqhaqha oluqhaqhayo, oluqhaqha luqhaqha aluqhaqhi olungaqhaqhi lungaqhaqhi
Class 14 buyaqhaqha, buqhaqha obuqhaqhayo, obuqhaqha buqhaqha abuqhaqhi obungaqhaqhi bungaqhaqhi
Class 15 kuyaqhaqha, kuqhaqha okuqhaqhayo, okuqhaqha kuqhaqha akuqhaqhi okungaqhaqhi kungaqhaqhi
Class 17 kuyaqhaqha, kuqhaqha okuqhaqhayo, okuqhaqha kuqhaqha akuqhaqhi okungaqhaqhi kungaqhaqhi
Recent past
Positive absolute Positive relative Positive participial Negative absolute Negative relative Negative participial
1st singular ngiqhaqhile, ngiqhaqhē engiqhaqhile, engiqhaqhē ngiqhaqhile, ngiqhaqhē angiqhaqhanga engingaqhaqhanga ngingaqhaqhanga
2nd singular uqhaqhile, uqhaqhē oqhaqhile, oqhaqhē uqhaqhile, uqhaqhē awuqhaqhanga ongaqhaqhanga ungaqhaqhanga
1st plural siqhaqhile, siqhaqhē esiqhaqhile, esiqhaqhē siqhaqhile, siqhaqhē asiqhaqhanga esingaqhaqhanga singaqhaqhanga
2nd plural niqhaqhile, niqhaqhē eniqhaqhile, eniqhaqhē niqhaqhile, niqhaqhē aniqhaqhanga eningaqhaqhanga ningaqhaqhanga
Class 1 uqhaqhile, uqhaqhē oqhaqhile, oqhaqhē eqhaqhile, eqhaqhē akaqhaqhanga ongaqhaqhanga engaqhaqhanga
Class 2 baqhaqhile, baqhaqhē abaqhaqhile, abaqhaqhē beqhaqhile, beqhaqhē abaqhaqhanga abangaqhaqhanga bengaqhaqhanga
Class 3 uqhaqhile, uqhaqhē oqhaqhile, oqhaqhē uqhaqhile, uqhaqhē awuqhaqhanga ongaqhaqhanga ungaqhaqhanga
Class 4 iqhaqhile, iqhaqhē eqhaqhile, eqhaqhē iqhaqhile, iqhaqhē ayiqhaqhanga engaqhaqhanga ingaqhaqhanga
Class 5 liqhaqhile, liqhaqhē eliqhaqhile, eliqhaqhē liqhaqhile, liqhaqhē aliqhaqhanga elingaqhaqhanga lingaqhaqhanga
Class 6 aqhaqhile, aqhaqhē aqhaqhile, aqhaqhē eqhaqhile, eqhaqhē awaqhaqhanga angaqhaqhanga engaqhaqhanga
Class 7 siqhaqhile, siqhaqhē esiqhaqhile, esiqhaqhē siqhaqhile, siqhaqhē asiqhaqhanga esingaqhaqhanga singaqhaqhanga
Class 8 ziqhaqhile, ziqhaqhē eziqhaqhile, eziqhaqhē ziqhaqhile, ziqhaqhē aziqhaqhanga ezingaqhaqhanga zingaqhaqhanga
Class 9 iqhaqhile, iqhaqhē eqhaqhile, eqhaqhē iqhaqhile, iqhaqhē ayiqhaqhanga engaqhaqhanga ingaqhaqhanga
Class 10 ziqhaqhile, ziqhaqhē eziqhaqhile, eziqhaqhē ziqhaqhile, ziqhaqhē aziqhaqhanga ezingaqhaqhanga zingaqhaqhanga
Class 11 luqhaqhile, luqhaqhē oluqhaqhile, oluqhaqhē luqhaqhile, luqhaqhē aluqhaqhanga olungaqhaqhanga lungaqhaqhanga
Class 14 buqhaqhile, buqhaqhē obuqhaqhile, obuqhaqhē buqhaqhile, buqhaqhē abuqhaqhanga obungaqhaqhanga bungaqhaqhanga
Class 15 kuqhaqhile, kuqhaqhē okuqhaqhile, okuqhaqhē kuqhaqhile, kuqhaqhē akuqhaqhanga okungaqhaqhanga kungaqhaqhanga
Class 17 kuqhaqhile, kuqhaqhē okuqhaqhile, okuqhaqhē kuqhaqhile, kuqhaqhē akuqhaqhanga okungaqhaqhanga kungaqhaqhanga
Remote past
Positive absolute Positive relative Positive participial Negative absolute Negative relative Negative participial
1st singular ngāqhaqha engāqhaqha ngāqhaqha angiqhaqhanga engingaqhaqhanga ngingaqhaqhanga
2nd singular wāqhaqha owāqhaqha wāqhaqha awuqhaqhanga ongaqhaqhanga ungaqhaqhanga
1st plural sāqhaqha esāqhaqha sāqhaqha asiqhaqhanga esingaqhaqhanga singaqhaqhanga
2nd plural nāqhaqha enāqhaqha nāqhaqha aniqhaqhanga eningaqhaqhanga ningaqhaqhanga
Class 1 wāqhaqha owāqhaqha āqhaqha akaqhaqhanga ongaqhaqhanga engaqhaqhanga
Class 2 bāqhaqha abāqhaqha bāqhaqha abaqhaqhanga abangaqhaqhanga bengaqhaqhanga
Class 3 wāqhaqha owāqhaqha wāqhaqha awuqhaqhanga ongaqhaqhanga ungaqhaqhanga
Class 4 yāqhaqha eyāqhaqha yāqhaqha ayiqhaqhanga engaqhaqhanga ingaqhaqhanga
Class 5 lāqhaqha elāqhaqha lāqhaqha aliqhaqhanga elingaqhaqhanga lingaqhaqhanga
Class 6 āqhaqha āqhaqha āqhaqha awaqhaqhanga angaqhaqhanga engaqhaqhanga
Class 7 sāqhaqha esāqhaqha sāqhaqha asiqhaqhanga esingaqhaqhanga singaqhaqhanga
Class 8 zāqhaqha ezāqhaqha zāqhaqha aziqhaqhanga ezingaqhaqhanga zingaqhaqhanga
Class 9 yāqhaqha eyāqhaqha yāqhaqha ayiqhaqhanga engaqhaqhanga ingaqhaqhanga
Class 10 zāqhaqha ezāqhaqha zāqhaqha aziqhaqhanga ezingaqhaqhanga zingaqhaqhanga
Class 11 lwāqhaqha olwāqhaqha lwāqhaqha aluqhaqhanga olungaqhaqhanga lungaqhaqhanga
Class 14 bāqhaqha obāqhaqha bāqhaqha abuqhaqhanga obungaqhaqhanga bungaqhaqhanga
Class 15 kwāqhaqha okwāqhaqha kwāqhaqha akuqhaqhanga okungaqhaqhanga kungaqhaqhanga
Class 17 kwāqhaqha okwāqhaqha kwāqhaqha akuqhaqhanga okungaqhaqhanga kungaqhaqhanga
Potential
Positive absolute Positive relative Positive participial Negative absolute Negative relative Negative participial
1st singular ngingaqhaqha ngingaqhaqha ngingeqhaqhe ngingeqhaqhe
2nd singular ungaqhaqha ungaqhaqha ungeqhaqhe ungeqhaqhe
1st plural singaqhaqha singaqhaqha singeqhaqhe singeqhaqhe
2nd plural ningaqhaqha ningaqhaqha ningeqhaqhe ningeqhaqhe
Class 1 angaqhaqha engaqhaqha angeqhaqhe engeqhaqhe
Class 2 bangaqhaqha bengaqhaqha bangeqhaqhe bengeqhaqhe
Class 3 ungaqhaqha ungaqhaqha ungeqhaqhe ungeqhaqhe
Class 4 ingaqhaqha ingaqhaqha ingeqhaqhe ingeqhaqhe
Class 5 lingaqhaqha lingaqhaqha lingeqhaqhe lingeqhaqhe
Class 6 angaqhaqha engaqhaqha angeqhaqhe engeqhaqhe
Class 7 singaqhaqha singaqhaqha singeqhaqhe singeqhaqhe
Class 8 zingaqhaqha zingaqhaqha zingeqhaqhe zingeqhaqhe
Class 9 ingaqhaqha ingaqhaqha ingeqhaqhe ingeqhaqhe
Class 10 zingaqhaqha zingaqhaqha zingeqhaqhe zingeqhaqhe
Class 11 lungaqhaqha lungaqhaqha lungeqhaqhe lungeqhaqhe
Class 14 bungaqhaqha bungaqhaqha bungeqhaqhe bungeqhaqhe
Class 15 kungaqhaqha kungaqhaqha kungeqhaqhe kungeqhaqhe
Class 17 kungaqhaqha kungaqhaqha kungeqhaqhe kungeqhaqhe
Immediate future
Positive absolute Positive relative Positive participial Negative absolute Negative relative Negative participial
1st singular ngizoqhaqha engizoqhaqha ngizoqhaqha angizuqhaqha engingezuqhaqha ngingezuqhaqha
2nd singular uzoqhaqha ozoqhaqha uzoqhaqha awuzuqhaqha ongezuqhaqha ungezuqhaqha
1st plural sizoqhaqha esizoqhaqha sizoqhaqha asizuqhaqha esingezuqhaqha singezuqhaqha
2nd plural nizoqhaqha enizoqhaqha nizoqhaqha anizuqhaqha eningezuqhaqha ningezuqhaqha
Class 1 uzoqhaqha ozoqhaqha ezoqhaqha akazuqhaqha ongezuqhaqha engezuqhaqha
Class 2 bazoqhaqha abazoqhaqha bezoqhaqha abazuqhaqha abangezuqhaqha bengezuqhaqha
Class 3 uzoqhaqha ozoqhaqha uzoqhaqha awuzuqhaqha ongezuqhaqha ungezuqhaqha
Class 4 izoqhaqha ezoqhaqha izoqhaqha ayizuqhaqha engezuqhaqha ingezuqhaqha
Class 5 lizoqhaqha elizoqhaqha lizoqhaqha alizuqhaqha elingezuqhaqha lingezuqhaqha
Class 6 azoqhaqha azoqhaqha ezoqhaqha awazuqhaqha angezuqhaqha engezuqhaqha
Class 7 sizoqhaqha esizoqhaqha sizoqhaqha asizuqhaqha esingezuqhaqha singezuqhaqha
Class 8 zizoqhaqha ezizoqhaqha zizoqhaqha azizuqhaqha ezingezuqhaqha zingezuqhaqha
Class 9 izoqhaqha ezoqhaqha izoqhaqha ayizuqhaqha engezuqhaqha ingezuqhaqha
Class 10 zizoqhaqha ezizoqhaqha zizoqhaqha azizuqhaqha ezingezuqhaqha zingezuqhaqha
Class 11 luzoqhaqha oluzoqhaqha luzoqhaqha aluzuqhaqha olungezuqhaqha lungezuqhaqha
Class 14 buzoqhaqha obuzoqhaqha buzoqhaqha abuzuqhaqha obungezuqhaqha bungezuqhaqha
Class 15 kuzoqhaqha okuzoqhaqha kuzoqhaqha akuzuqhaqha okungezuqhaqha kungezuqhaqha
Class 17 kuzoqhaqha okuzoqhaqha kuzoqhaqha akuzuqhaqha okungezuqhaqha kungezuqhaqha
Remote future
Positive absolute Positive relative Positive participial Negative absolute Negative relative Negative participial
1st singular ngiyoqhaqha engiyoqhaqha ngiyoqhaqha angiyuqhaqha engingeyuqhaqha ngingeyuqhaqha
2nd singular uyoqhaqha oyoqhaqha uyoqhaqha awuyuqhaqha ongeyuqhaqha ungeyuqhaqha
1st plural siyoqhaqha esiyoqhaqha siyoqhaqha asiyuqhaqha esingeyuqhaqha singeyuqhaqha
2nd plural niyoqhaqha eniyoqhaqha niyoqhaqha aniyuqhaqha eningeyuqhaqha ningeyuqhaqha
Class 1 uyoqhaqha oyoqhaqha eyoqhaqha akayuqhaqha ongeyuqhaqha engeyuqhaqha
Class 2 bayoqhaqha abayoqhaqha beyoqhaqha abayuqhaqha abangeyuqhaqha bengeyuqhaqha
Class 3 uyoqhaqha oyoqhaqha uyoqhaqha awuyuqhaqha ongeyuqhaqha ungeyuqhaqha
Class 4 iyoqhaqha eyoqhaqha iyoqhaqha ayiyuqhaqha engeyuqhaqha ingeyuqhaqha
Class 5 liyoqhaqha eliyoqhaqha liyoqhaqha aliyuqhaqha elingeyuqhaqha lingeyuqhaqha
Class 6 ayoqhaqha ayoqhaqha eyoqhaqha awayuqhaqha angeyuqhaqha engeyuqhaqha
Class 7 siyoqhaqha esiyoqhaqha siyoqhaqha asiyuqhaqha esingeyuqhaqha singeyuqhaqha
Class 8 ziyoqhaqha eziyoqhaqha ziyoqhaqha aziyuqhaqha ezingeyuqhaqha zingeyuqhaqha
Class 9 iyoqhaqha eyoqhaqha iyoqhaqha ayiyuqhaqha engeyuqhaqha ingeyuqhaqha
Class 10 ziyoqhaqha eziyoqhaqha ziyoqhaqha aziyuqhaqha ezingeyuqhaqha zingeyuqhaqha
Class 11 luyoqhaqha oluyoqhaqha luyoqhaqha aluyuqhaqha olungeyuqhaqha lungeyuqhaqha
Class 14 buyoqhaqha obuyoqhaqha buyoqhaqha abuyuqhaqha obungeyuqhaqha bungeyuqhaqha
Class 15 kuyoqhaqha okuyoqhaqha kuyoqhaqha akuyuqhaqha okungeyuqhaqha kungeyuqhaqha
Class 17 kuyoqhaqha okuyoqhaqha kuyoqhaqha akuyuqhaqha okungeyuqhaqha kungeyuqhaqha
Present subjunctive
Positive Negative
1st singular ngiqhaqhe ngingaqhaqhi
2nd singular uqhaqhe ungaqhaqhi
1st plural siqhaqhe singaqhaqhi
2nd plural niqhaqhe ningaqhaqhi
Class 1 aqhaqhe angaqhaqhi
Class 2 baqhaqhe bangaqhaqhi
Class 3 uqhaqhe ungaqhaqhi
Class 4 iqhaqhe ingaqhaqhi
Class 5 liqhaqhe lingaqhaqhi
Class 6 aqhaqhe angaqhaqhi
Class 7 siqhaqhe singaqhaqhi
Class 8 ziqhaqhe zingaqhaqhi
Class 9 iqhaqhe ingaqhaqhi
Class 10 ziqhaqhe zingaqhaqhi
Class 11 luqhaqhe lungaqhaqhi
Class 14 buqhaqhe bungaqhaqhi
Class 15 kuqhaqhe kungaqhaqhi
Class 17 kuqhaqhe kungaqhaqhi
Past subjunctive
Positive Negative
1st singular ngaqhaqha ngangaqhaqha, angaqhaqha, angangaqhaqha
2nd singular waqhaqha wangaqhaqha, awaqhaqha, awangaqhaqha
1st plural saqhaqha sangaqhaqha, asaqhaqha, asangaqhaqha
2nd plural naqhaqha nangaqhaqha, anaqhaqha, anangaqhaqha
Class 1 waqhaqha wangaqhaqha, akaqhaqha, akangaqhaqha
Class 2 baqhaqha bangaqhaqha, abaqhaqha, abangaqhaqha
Class 3 waqhaqha wangaqhaqha, awaqhaqha, awangaqhaqha
Class 4 yaqhaqha yangaqhaqha, ayaqhaqha, ayangaqhaqha
Class 5 laqhaqha langaqhaqha, alaqhaqha, alangaqhaqha
Class 6 aqhaqha angaqhaqha, awaqhaqha, awangaqhaqha
Class 7 saqhaqha sangaqhaqha, asaqhaqha, asangaqhaqha
Class 8 zaqhaqha zangaqhaqha, azaqhaqha, azangaqhaqha
Class 9 yaqhaqha yangaqhaqha, ayaqhaqha, ayangaqhaqha
Class 10 zaqhaqha zangaqhaqha, azaqhaqha, azangaqhaqha
Class 11 lwaqhaqha lwangaqhaqha, alwaqhaqha, alwangaqhaqha
Class 14 baqhaqha bangaqhaqha, abaqhaqha, abangaqhaqha
Class 15 kwaqhaqha kwangaqhaqha, akwaqhaqha, akwangaqhaqha
Class 17 kwaqhaqha kwangaqhaqha, akwaqhaqha, akwangaqhaqha

References edit