Wiktionary

nowy

English edit

Adjective edit

nowy (not comparable)

  1. (heraldry) Nowed (knotted).

Anagrams edit

Lower Sorbian edit

Etymology edit

Inherited from Proto-Slavic *nòvъ.

Pronunciation edit

Adjective edit

nowy (comparative nowšy, superlative nejnowšy, adverb nowo)

  1. new

Declension edit

Declension of nowy
Masculine singular Feminine singular Neuter singular Dual Plural
Nominative nowy nowa nowe nowej nowe
Genitive nowego noweje nowego noweju nowych
Dative nowemu nowej nowemu nowyma nowym
Accusative nowy
nowego (animate) 		nowu nowe nowej
noweju (animate) 		nowe
nowych (optional animate form)
Instrumental nowym noweju nowym nowyma nowymi
Locative nowem nowej nowem nowyma nowych

Antonyms edit

Old Polish edit

Etymology edit

Inherited from Proto-Slavic *nòvъ. First attested in the end of the 14th century.

Pronunciation edit

  • IPA(key): (10th–15th CE) /nɔvɨː/
  • IPA(key): (15th CE) /nɔvɨ/

Adjective edit

nowy (not comparable)

  1. new (current or later, as opposed to former)
    • Beginning of the 15th century, Kazania gnieźnieńskie‎[2], page 1b:
      Stare latho schodzy a noue przichodzy
      [Stare lato schodzi a nowe przychodzi]
    • 1454, Legenda o św. Aleksym‎[3], line 143:
      A gdy tho oczecz wszliszal tha szlowa, thedy gyego szaloscz byla nowa
      [A gdy to ociec usłyszał ta słowa, tedy jego żałość była nowa]
  2. new (reformed)
    • 1424, Kanon mszy św., Canon missae., volume III, page 58:
      To gest zayste kelich krwe moyey nowego y wecznego zakona (novi et aeterni testamenti)
      [To jest zaiste kielich krwie mojej nowego i wiecznego zakona (novi et aeterni testamenti)]
  3. (astronomy, of the moon) new (in the dark phase)
    • 1885 [Fifteenth century], Jan Baudouina de Courtenay, Jan Karłowicz, Antoni Adam Kryńskiego, Malinowski Lucjan, editors, Prace Filologiczne‎[4], volume V, page 7:
      Nowy *czanycz novilunium
      [Nowy księ[ż]yc novilunium]
  4. (of the Jewish calendar, of months) new (next; about to begin or recently begun)
    • 1930 [Fifteenth century], “Judith”, in Ludwik Bernacki, editor, Biblia królowej Zofii (Biblia szaroszpatacka)‎[5], section 8,6:
      Poscyla syø po wsze dny ziwota swego kromye dnyow... novego myesyøcza (praeter... neomenias)
      [Pościła się po wsze dni żywota swego kromie dniow... nowego miesiąca (praeter... neomenias)]
  5. (of years) new (at the beginning of January; next; about to begin or recently begun)
    • 1888 [1410], Romuald Hube, editor, Zbiór rot przysiąg sądowych poznańskich, kościańskich, kaliskich, sieradzkich, piotrkowskich i dobrzyszyckich z końca wieku XIV i pierwszych lat wieku XV‎[6], page 51:
      Micolay dal Pelgrzimowi rok na iutrza *Noweho Lata na saplatø penandzi
      [Mikołaj dał Pielgrzymowi rok na jutrza Nowego Lata na zapłatę pieniędzy]
  6. new (recently made, or created; in original condition; pristine; not previously worn or used)
    • 1939 [end of the 14th century], Ryszard Ganszyniec, Witold Taszycki, Stefan Kubica, Ludwik Bernacki, editors, Psałterz florjański łacińsko-polsko-niemiecki [Latin-Polish-German Florian Psalter]‎[7], Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, z zasiłkiem Sejmu Śląskiego [The Ossoliński National Institute: with the benefit of the Silesian Parliament], pages 39, 4:
      Wpuscil w usta moia pene nowe (canticum novum), pastnkø bogu naszemu
      [Wpuścił w usta moja pienie nowe (canticum novum), piastnkę Bogu naszemu]
    • 1895 [1468], Archiwum Komisji Prawniczej. Collectanea ex Archivo Collegii Iuridici‎[8], volume VIIIa, page 55:
      Iakom ya nye ranczil wiprawi po Malgorzecze... trzech poduschk, dwye parczyenich a jena postawczowa..., a tho wszythko nowe a dobre
      [Jakom ja nie ręczył wyprawy po Małgorzecie... trzech poduszk, dwie parcienych a jena postawcowa..., a to wszytko nowe a dobre]
    • 1961, Jerzy Wolny, editor, Łaciński zbiór kazań Peregryna z Opola i ich związek z tzw. "Kazaniami gnieźnieńskimi", page 163v:
      Huius sacerdotis dignitas... *dostogemstwo caplana nouego
      [Huius sacerdotis dignitas... dostojeństwo kapłana nowego]
    • 1901 [1471], Materiały i Prace Komisji Językowej Akademii Umiejętności w Krakowie, volume V, page 102:
      Novich riczerzow tirones (tulit magister militiae... scribam principem militum, qui probabat tyrones Jer 52, 25)
      [Nowych rycerzow tirones (tulit magister militiae... scribam principem militum, qui probabat tyrones Jer 52, 25)]
  7. (of plants, offspring, etc.) new (newborn; freshly grown, recently arrived)
    • 1930 [Fifteenth century], “Lev”, in Ludwik Bernacki, editor, Biblia królowej Zofii (Biblia szaroszpatacka)‎[9], section 22,25:
      Asz syø y narodzi novego (donec nova nascantur), bødzecze gescz wyotche
      [Aż się i narodzi nowego (donec nova nascantur), będziecie jeść wiotche]
    • 1930 [Fifteenth century], “Ex”, in Ludwik Bernacki, editor, Biblia królowej Zofii (Biblia szaroszpatacka)‎[10], section 4,13:
      Dzysz wiydzeczye, myeszøcza nowich uszitkow (mense novarum frugum)
      [Dziś wyjdziecie miesiąca nowych użytkow (mense novarum frugum)]
    • 1895 [1494], “Opyś podiłśkych zamki 1494 r. [Description of the Podilśky Castles in 1494]”, in Mychajło Hruszewśkyj, editor, Zapysky Naukowoho Towarystwa im. Szewczenkat [Zapysky Scientific Society named after Shevchenko], volume 7, numbers 1-18, page 9:
      In nowo opido al. na nowym rynku
      [In nowo opido al. na nowym rynku]

Related terms edit

adjective
adverb
nouns
verbs

Descendants edit

  • Masurian: nowi
  • Polish: nowy
  • Silesian: nowy

References edit

Polish edit

Alternative forms edit

Etymology edit

Inherited from Old Polish nowy. Doublet of neon.

Pronunciation edit

Adjective edit

nowy (comparative nowszy, superlative najnowszy, derived adverb nowo)

  1. new (recently made, or created; in original condition; pristine; not previously worn or used)
    Antonyms: stary, wiekowy
  2. new (current or later, as opposed to former)
    Antonyms: dawny, poprzedni, stary
  3. new (recently arrived or appeared)
    Synonym: nowoczesny
    Antonym: stary
  4. (of a time period) new (next; about to begin or recently begun)
    Synonyms: kolejny, następny
  5. (colloquial, of plants) new (having grown in the current season)
    Synonyms: młody, tegoroczny
    Antonym: zeszłoroczny
  6. new (strange, unfamiliar or not previously known; inexperienced or unaccustomed at some task)

Declension edit

Declension of nowy (hard)
singular plural
masculine animate masculine inanimate feminine neuter virile (= masculine personal) non-virile
nominative nowy nowa nowe nowi nowe
genitive nowego nowej nowego nowych
dative nowemu nowej nowemu nowym
accusative nowego nowy nową nowe nowych nowe
instrumental nowym nową nowym nowymi
locative nowym nowej nowym nowych

Derived terms edit

adjectives
adverbs
nouns
phrases
verbs

Related terms edit

adjective

Trivia edit

According to Słownik frekwencyjny polszczyzny współczesnej (1990), nowy is one of the most used words in Polish, appearing 133 times in scientific texts, 215 times in news, 195 times in essays, 90 times in fiction, and 51 times in plays, each out of a corpus of 100,000 words, totaling 684 times, making it the 66th most common word in a corpus of 500,000 words.[1]

References edit

  1. ^ Ida Kurcz (1990) “nowy”, in Słownik frekwencyjny polszczyzny współczesnej [Frequency dictionary of the Polish language]‎[1] (in Polish), volume 1, Kraków, Warszawa: Polska Akademia Nauk. Instytut Języka Polskiego, page 296

Further reading edit

  • nowy in Wielki słownik języka polskiego, Instytut Języka Polskiego PAN
  • nowy in Polish dictionaries at PWN
  • Maria Renata Mayenowa, Stanisław Rospond, Witold Taszycki, Stefan Hrabec, Władysław Kuraszkiewicz (2010-2023) “nowy, now”, in Słownik Polszczyzny XVI Wieku [A Dictionary of 16th Century Polish]
  • “NOWY”, in Elektroniczny Słownik Języka Polskiego XVII i XVIII Wieku [Electronic Dictionary of the Polish Language of the XVII and XVIII Century], 2017 November 16
  • Samuel Bogumił Linde (1807–1814) “nowy”, in Słownik języka polskiego‎[11]
  • Aleksander Zdanowicz (1861) “nowy”, in Słownik języka polskiego, Wilno 1861‎[12]
  • J. Karłowicz, A. Kryński, W. Niedźwiedzki, editors (1904), “nowy”, in Słownik języka polskiego‎[13] (in Polish), volume 3, Warsaw, page 420
  • nowy in Narodowy Fotokorpus Języka Polskiego

Silesian edit

Etymology edit

Inherited from Old Polish nowy.

Pronunciation edit

  • IPA(key): /ˈnɔvɨ/
  • Rhymes: -ɔvɨ
  • Syllabification: no‧wy

Adjective edit

nowy

  1. new (not old)
    Antonym: stary

Declension edit

Declension of nowy
singular plural
masculine neuter feminine virile nonvirile
nominative nowy nowe nowŏ nowi nowe
genitive nowego nowyj nowych
dative nowymu nowyj nowym
accusative animate nowego nowe nowõ nowych nowe
inanimate nowy
instrumental nowym nowōm nowymi
locative nowym nowyj nowych
vocative nowy nowe nowŏ nowi nowe

Further reading edit

  • nowy in dykcjonorz.eu
  • nowy in silling.org

Upper Sorbian edit

Etymology edit

Inherited from Proto-Slavic *nòvъ.

Pronunciation edit

  • IPA(key): /ˈnɔwɨ/
  • Rhymes: -ɔwɨ
  • Syllabification: no‧wy

Adjective edit

nowy (comparative nowiši or nowši, superlative najnowiši or najnowši, absolute superlative nanajnowiši or nanajnowši, excessive přenowy, adverb nowje)

  1. new

Declension edit

Declension of nowy
singular dual plural
masculine neuter feminine virile nonvirile virile nonvirile
personal/animate inanimate
nominative, vocative nowy nowe nowa nowaj nowej nowi nowe
genitive noweho
nowoh¹ 		noweje noweju nowych
dative nowemu
nowom¹ 		nowej nowymaj nowym
accusative noweho
nowoh¹ 		nowy nowe nowu noweju nowej nowych nowe
instrumental nowym nowej nowymaj nowymi
locative nowych

References edit

  • “nowy” in Soblex
Retrieved from "https://en.wiktionary.org/w/index.php?title=nowy&oldid=78602218"